Οι ΗΠΑ και η Ρωσία ολοκλήρωσαν τη μεγαλύτερη ανταλλαγή κρατουμένων στη μετασοβιετική ιστορία τους, με τη Μόσχα να απελευθερώνει τον δημοσιογράφο Ίβαν Γκέρσκοβιτς και τον Αμερικανό Πολ Γουίλαν σε μια πολυεθνική συμφωνία που απελευθέρωσε 24 άτομα, σύμφωνα με αξιωματούχους στην Τουρκία, όπου πραγματοποιήθηκε η ανταλλαγή.
Η ανταλλαγή έγινε μετά από χρόνια μυστικών παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων, παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο τους από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν τεταμένες πριν από την εισβολή, μετά τη ρωσική ανάμειξη στις εκλογές του 2016 και την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.
Για το τέλος μίας «φρικτής δοκιμασίας», έκανε λόγο ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, που απηύθυνε έκτακτο διάγγελμα προς το αμερικανικό έθνος, χαιρετίζοντας την απελευθέρωση κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ
Σε ανακοίνωσή του ο Τζο Μπάιντεν έκανε λόγο για «διπλωματικό άθλο», αναφερόμενος σε «ιστορική» ανταλλαγή, σημειώνοντας, ότι ορισμένες από τις γυναίκες και τους άνδρες που απελευθερώθηκαν βάσει της συμφωνίας ανταλλαγής κρατούνταν άδικα επί χρόνια.
Οι κρατούμενοι προέρχονταν από φυλακές των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Γερμανίας, της Πολωνίας, της Σλοβενίας, της Νορβηγίας και της Λευκορωσίας. Οκτώ άτομα μεταφέρθηκαν στη Ρωσία, 13 κρατούμενοι στη Γερμανία και τρεις στις ΗΠΑ.
Ο δημοσιογράφος της Wall Street Journal, Ίβαν Γκέρσκοβιτς, συνελήφθη στη ρωσική πόλη Εκατερίνμπουργκ τον Μάρτιο του 2023. Χωρίς να παρέχει αποδείξεις, το Κρεμλίνο τον κατηγόρησε για κατασκοπεία, υποστηρίζοντας ότι «συνέλεξε μυστικές πληροφορίες» κατ’ εντολή της CIA σχετικά με ένα εργοστάσιο στρατιωτικού εξοπλισμού – έναν ισχυρισμό που ο Γκέρσκοβιτς, η WSJ και η κυβέρνηση των ΗΠΑ αρνήθηκαν σθεναρά. O 32χρονος Γκέρσκοβιτς καταδικάστηκε σε 16 χρόνια φυλάκισης, μετά από μια fast track δίκη κεκλεισμένων των θυρών.
Ο 54χρονος Πολ Γουίλαν, στέλεχος εταιρικής ασφάλειας από το Μίσιγκαν, συνελήφθη το 2018 στη Μόσχα, όπου παρευρισκόταν στο γάμο ενός φίλου του. Κατηγορήθηκε για κατασκοπεία, κρίθηκε ένοχος το 2020 και καταδικάστηκε σε 16 χρόνια φυλάκισης.
Η Ρωσοαμερικανίδα δημοσιογράφος, Άλσου Κουρμάσεβα, του Radio Free Europe/Radio Liberty -νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που χρηματοδοτείται από το αμερικανικό Κογκρέσο- συνελήφθη το 2023 στη στη γενέτειρά της Ρωσία, όπου επισκεπτόταν την άρρωστη μητέρα της. Της ασκήθηκε δίωξη επειδή δεν είχε δηλώσει τον εαυτό της ως «ξένος πράκτορας» και καταδικάστηκε τον Ιούλιο σε 6,5 χρόνια φυλάκισης για διασπορά ψευδών πληροφοριών σχετικά με τον ρωσικό στρατό.
Ο Βλαντίμιρ Καρα-Μουρζα, με διπλή υπηκοότητα Ρωσίας-Βρετανίας και εξέχων πολιτικός της ρωσικής αντιπολίτευσης, συνελήφθη το 2022, αφού επέκρινε τον πόλεμο στην Ουκρανία που είχε ξεκινήσει εβδομάδες νωρίτερα. Καταδικάστηκε το 2023 για προδοσία και άλλες κατηγορίες και καταδικάστηκε σε 25 χρόνια φυλάκιση σε μια υπόθεση που ο ίδιος χαρακτηρίζει πολιτικά υποκινούμενη. Αρθρογράφος της Washington Post, ο 42χρονος Καρά-Μούρζα τιμήθηκε φέτος με το βραβείο Πούλιτζερ.
Ο Ίλια Γιάσιν, επικριτής του Κρεμλίνου και πολέμιος του Βλαντιμίρ Πούτιν, συνελήφθη τον Ιούνιο του 2022 επειδή κατήγγειλε μέσω του YouTube «τις δολοφονίες πολιτών» από τον ρωσικό στρατό στην πόλη Μπούτσα, κοντά στο Κίεβο. Ο Γιάσιν ήταν στενός συνεργάτης του ηγέτη της αντιπολίτευσης Μπόρις Νεμτσόφ -ο οποίος δολοφονήθηκε το 2015- αλλά και του Αλεξέι Ναβάλνι και καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης 8,5 ετών.
Ο Αντρέι Πιβοβάροφ, 42 ετών, ήταν επικεφαλής της ρωσικής αντιπολιτευτικής ομάδας «Ανοιχτή Ρωσία», την οποία το Κρεμλίνο έθεσε εκτός νόμου το 2021. Βγήκε από μια πτήση και συνελήφθη την ίδια χρονιά. Το 2022 καταδικάστηκε για την άσκηση δραστηριοτήτων «ανεπιθύμητης» οργάνωσης και καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση.
Ο Όλεγκ Ορλόφ, βετεράνος ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καταδικάστηκε τον Φεβρουάριο για δυσφήμιση του ρωσικού στρατού και καταδικάστηκε σε δυόμισι χρόνια φυλάκιση για τις διαμαρτυρίες του για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο 71χρονος Ορλόφ είναι συμπρόεδρος της βραβευμένης με Νόμπελ Ειρήνης ομάδας για τα ανθρώπινα δικαιώματα Memorial.
Η 33χρονη Σάσα Σκοτσιλένκο καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλάκιση τον Νοέμβριο του 2023 επειδή αντικατέστησε αρκετές ετικέτες τιμών σε ένα σούπερ μάρκετ με αντιπολεμικά συνθήματα.
Οι Ξένια Φαντέιεβα, Λίλια Τσανίσεβα και Βαντίμ Οστανίν, είναι πρώην συντονιστές περιφερειακών γραφείων του Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος βρέθηκε νεκρός σε ρωσική φυλακή υψίστης ασφαλείας τον Φεβρουάριο του 2024. Συνελήφθησαν αφού το πολιτικό δίκτυο του Ναβάλνι τέθηκε εκτός νόμου το 2021 και αργότερα καταδικάστηκαν για εξτρεμισμό σε 9 χρόνια φυλάκισης έκαστος.
Ο Ρωσογερμανός Κέβιν Λικ, 19 ετών, συνελήφθη στη Ρωσία τον Φεβρουάριο του 2023 και κατηγορήθηκε ότι τράβηξε φωτογραφίες μιας στρατιωτικής μονάδας, τις οποίες έστειλε σε «εκπρόσωπο ξένου κράτους». Οι δικαστικοί λειτουργοί δήλωσαν ότι ήταν αντίθετος με τον πόλεμο στην Ουκρανία και καταδικάστηκε για προδοσία σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης.
Ο Ρίκο Κρίγκερ, Γερμανός ιατρικός υπάλληλος, καταδικάστηκε στη Λευκορωσία τον Ιούνιο για κατηγορίες τρομοκρατίας και καταδικάστηκε σε θάνατο. Του δόθηκε χάρη την Τρίτη από τον Αλεξάντερ Λουκασένκο.
Ο επίσης Ρωσογερμανός Ντεμούρι Βορόνιν, πολιτικός επιστήμονας που διηύθυνε μια συμβουλευτική εταιρεία που φέρεται να συνεργαζόταν με δημοσιογράφους, συνελήφθη το 2021. Καταδικάστηκε για προδοσία το 2023 σε φυλάκιση 13 ετών και τριών μηνών. Εμπλέκεται στη δίκη για προδοσία του Ιβάν Σαφρόνοφ, ο οποίος φέρεται να του έδωσε πληροφορίες σχετικά με τις ρωσικές στρατιωτικές δραστηριότητες, τις οποίες ο Βορονίν φέρεται στη συνέχεια να έδωσε στις γερμανικές μυστικές υπηρεσίες.
Ο Πάτρικ Σόμπελ, Γερμανός υπήκοος, συνελήφθη τον Φεβρουάριο του 2024 στο αεροδρόμιο Πούλκοβο της Αγίας Πετρούπολης, όταν φέρεται να βρέθηκαν στην κατοχή του τσίχλες που περιείχαν ψυχοδραστικό συστατικό κάνναβης. Από τότε κρατείται, αντιμετωπίζοντας κατηγορίες για λαθρεμπόριο ναρκωτικών.
Ο Γερμανός Μόιζες, με διπλή υπηκοότητα Ρωσίας-Γερμανίας, είναι δικηγόρος μεταναστών που βοήθησε Ρώσους να υποβάλουν αιτήσεις για άδειες παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνελήφθη τον Μάιο στην Αγία Πετρούπολη και φέρεται να κατηγορείται για προδοσία, αλλά ελάχιστα άλλα είναι γνωστά για την υπόθεσή του.
Οι κρατούμενοι που απελευθερώθηκαν από τη Δύση
Ο Βαντίμ Κρασίκοφ, γνωστός και ως «εκτελεστής», καταδικάστηκε το 2021 για τον πυροβολισμό του Ζελιμχάν «Τορνίκε» Χανγκοσβίλι, ενός 40χρονου Γεωργιανού πολίτη τσετσενικής καταγωγής, σε ένα πάρκο του Βερολίνου. Οι Γερμανοί δικαστές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για δολοφονία που διέταξαν οι ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας. Ο 58χρονος Κρασίκοφ καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη.
Ο Πάβελ Ρουμπτσόφ συνελήφθη στην Πολωνία με την κατηγορία της κατασκοπείας. Είναι ένας από έναν αριθμό ατόμων που κρατούνται εκεί με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Ο Ρομάν Σελέζνεφ, γιος Ρώσου βουλευτή, καταδικάστηκε στις ΗΠΑ το 2017 για παραβίαση περισσότερων από 500 επιχειρήσεων και κλοπή εκατομμυρίων αριθμών πιστωτικών καρτών, τους οποίους στη συνέχεια πούλησε σε ιστότοπους. Ο Seleznev, ένας Ρώσος πολίτης, καταδικάστηκε σε 27 χρόνια φυλάκισης και διατάχθηκε να καταβάλει σχεδόν 170 εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση στα θύματά του.
Ο Βλάντισλαβ Κλιούσιν, ένας πλούσιος επιχειρηματίας με δεσμούς με το Κρεμλίνο, καταδικάστηκε στη Βοστώνη το 2023 για κατηγορίες που περιλάμβαναν απάτη μέσω τηλεπικοινωνιών και απάτη με κινητές αξίες σε ένα σχέδιο ύψους σχεδόν 100 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο βασίστηκε σε μυστικές πληροφορίες για τα κέρδη που εκλάπησαν μέσω παραβίασης αμερικανικών δικτύων υπολογιστών. Ο 43χρονος Κλιούσιν συνελήφθη στην Ελβετία και εκδόθηκε στις ΗΠΑ το 2021, ενώ καταδικάστηκε σε εννέα χρόνια φυλάκισης.
Ο Βαντίμ Κονοστσένοκ, ύποπτος αξιωματικός της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ρωσίας, εκδόθηκε πέρυσι στις Ηνωμένες Πολιτείες από την Εσθονία για να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες ότι έκανε λαθρεμπόριο πυρομαχικών και τεχνολογίας διπλής χρήσης για να βοηθήσει τον πόλεμο της Μόσχας στην Ουκρανία. Αμερικανοί εισαγγελείς λένε ότι συνελήφθη το 2022 ενώ προσπαθούσε να επιστρέψει στη Ρωσία από την Εσθονία με περίπου τρεις δωδεκάδες τύπους ημιαγωγών και ηλεκτρονικών εξαρτημάτων.
Ο Άρτεμ Ντούλτσεφ και η Άννα Ντούλτσεβα, ένα ζευγάρι Ρώσων που συνελήφθησαν με την κατηγορία της κατασκοπείας στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας το 2022, δήλωσαν ένοχοι την Τετάρτη και καταδικάστηκαν σε 19 μήνες φυλάκιση και αφέθηκαν ελεύθεροι με την έκτιση της ποινής τους. Προσποιούμενοι τους πολίτες της Αργεντινής, φέρονται να είχαν χρησιμοποιήσει τη Σλοβενία ως βάση από το 2017 για να ταξιδεύουν σε γειτονικές χώρες και να μεταδίδουν τις εντολές της Μόσχας σε άλλους Ρώσους αδρανείς πράκτορες. Έχουν δύο παιδιά.
Ο Μιχαήλ Μικούσιν συνελήφθη στη Νορβηγία το 2022 με την κατηγορία της κατασκοπείας. Η υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας της Νορβηγίας PST δήλωσε ότι ο Μικούσιν εισήλθε στη χώρα λέγοντας ότι είναι Βραζιλιάνος πολίτης. Βρισκόταν στη Νορβηγία με ψεύτικη ταυτότητα, ενώ εργαζόταν για μια υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας, δήλωσαν οι νορβηγικοί ερευνητές.
