Από την λίμνη Νάτρον στην Τανζανία μέχρι την Θάλασσα Σάλτον στην Καλιφόρνια, τα υδάτινα σώματα της γης μπορούν να είναι μυστηριώδη, παράξενα αλλά και τρομακτικά.
Αυτά τα χαρακτηριστικά αποκαλύπτει μέσω του TikTok, η Geo Rutherford (@geodesaurus), μέσα από την σειρά με τίτλο «Τρομακτικές Λίμνες» στο κοινωνικό δίκτυο. Κόρη ενός γεωλόγου, η Ράδερφορντ είναι καλλιτέχνης και καθηγήτρια από το Ουισκόνσιν, της οποίας τα έργα επικεντρώνονται στις Μεγάλες Λίμνες, εξερευνώντας συχνά τη ρύπανση, τη διάβρωση και την κλιματική αλλαγή μέσω φυσικών και συνθετικών υλικών που έχει βρει στις όχθες της λίμνης Μίσιγκαν.
Αρχικά, άρχισε να μοιράζεται τα έργα τέχνης της που ήταν φτιαγμένα από κόκκαλα ψαριών, γυαλιών και πλαστικών στο TikTok. Οι ακόλουθοί της, όμως, που συνεχώς αυξάνονταν θέλησαν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες για την επιστήμη και την ιστορία που ανακάλυψε την τέχνη της.
«Λόγω του πάθους μου για τις Μεγάλες Λίμνες», λέει η Rutherford, «άρχισα να εξερευνώ και άλλες λίμνες και έτσι έγινα ερασιτέχνης λιμνολόγος». Ο λιμνολόγος είναι ένας επιστήμονας που μελετά τα βιολογικά, χημικά και φυσικά χαρακτηριστικά των εσωτερικών υδάτινων συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των λιμνών, των ποταμών, των πηγών και των υγροτόπων.
«Το να είμαι χομπίστας σημαίνει ότι έχω ακόμα αυτή τη σπίθα ενθουσιασμού όταν μαθαίνω νέα πράγματα», προσθέτει. «Ξοδεύω πολύ χρόνο διδάσκοντας τον εαυτό μου για να μπορώ να διδάξω τους άλλους. Νομίζω ότι οι καλύτεροι δάσκαλοι είναι οι ίδιοι οι μαθητές», τονίζει σύμφωνα με το Smithsonian.
Η πρώτη «τρομακτική λίμνη» που εμφανίστηκε στον λογαριασμό της κατά τη διάρκεια του Halloween πέρυσι ήταν η γαλαζοπράσινη λίμνη Kaindy του Καζακστάν, η οποία περιέχει δέντρα ηλικίας 110 ετών που φαίνονται νεκρά πάνω από την επιφάνεια, αλλά αντιστέκονται στην αποσύνθεση παρόλο που είναι μερικώς βυθισμένα.
Την ώρα του Halloween, λοιπόν, εδώ είναι ακόμη 6 λίμνες, που εμφανίζονται στη σειρά της Rutherford.
Λίμνη Νάτρον, Τανζανία
Η λίμνη ξεχωρίζει για τα κατακόκκινα νερά της, που χρωματίζονται από βακτήρια που αγαπούν το αλάτι, σύμφωνα με τη NASA. Βέβαια, τα νερά της λίμνης Νάτρον μπορεί να είναι θανατηφόρα. Η λίμνη πήρε το όνομά της από το φυσικό μίγμα ανθρακικών αλάτων νατρίου που ονομάζεται natron. Πολλοί πολιτισμοί, συμπεριλαμβανομένων των αρχαίων Αιγυπτίων, χρησιμοποιούσαν το natron σε πρακτικές ταρίχευσης, κάτι που συμβαίνει λίγο πολύ στα πλάσματα που πεθαίνουν μέσα στη λίμνη.
«Η λίμνη Νάτρον έχει τη φήμη ότι μουμιοποιεί τα πλάσματα που πέφτουν μέσα και πεθαίνουν», λέει η Ράδερφορντ σε ένα βίντεο στο TikTok.
Παράλληλα, οι όχθες της λίμνης έχουν κατά καιρούς γεμίσει με πτώματα νεκρών ζώων, συχνά μεταναστευτικών πουλιών που κάνουν το λάθος να προσγειώνονται στο νερό. Το νερό της λίμνης μπορεί να φτάσει σε θερμοκρασίες πάνω των 49 βαθμών Κελσίου και η υψηλή περιεκτικότητά του σε αλάτι ερεθίζει το δέρμα και τα μάτια. Τα κυανοβακτήρια, που δίνουν στη λίμνη την έντονη κόκκινη και πορτοκαλί απόχρωση της, μπορεί επίσης να είναι τοξικά όταν καταποθούν σε μεγάλη ποσότητα.
Ο φωτογράφος Νικ Μπραντ, ο οποίος επισκέφτηκε τη λίμνη το 2011, είπε στο περιοδικό Smithsonian δύο χρόνια αργότερα ότι είδε «ολόκληρα κοπάδια νεκρών πουλιών να ξεβράζονται όλα μαζί στην ακτή». Παραδόξως, η λίμνη σφύζει από ζωή. Οι αλυκές είναι κρίσιμος βιότοπος για όλα τα είδη ακραιόφιλων πλασμάτων που έχουν προσαρμοστεί να ζουν στα νερά τους ή κοντά σε αυτά, όπως η αλκαλική τιλάπια και τα φλαμίνγκο. Στην πραγματικότητα, το 75% του πληθυσμού του μικρού φλαμίνγκο (Phoeniconaias minor) χρησιμοποιεί τη λίμνη για αναπαραγωγή.
Βαθμολογία Rutherford στο TikTok: 7/10 τρομακτικό
@geodesaurus Reply to @meganandasher Lake Natron 👹#spookylake #tazania #learnontiktok #tiktokpartner
♬ Scary stories, horror footage, halloween sati - RYOpianoforte
Το ναυάγιο Kamloops στη λίμνη Σουπίριορ
«Πρώτον, πρέπει να εκτιμήσουμε πόσο τρομακτική είναι η λίμνη Superior», λέει η Rutherford σε ένα TikTok. Η παγωμένη λίμνη είναι πολύ κρύα για να αναπτυχθούν τα βακτήρια που κάνουν τα εσωτερικά όργανα ενός σώματος να φουσκώνουν κατά τη διάρκεια της αποσύνθεσης και να επιπλέουν στην επιφάνεια. Στο κρύο νερό, τα σώματα αργούν να αποσυντεθούν και μπορεί να βυθιστούν, ειδικά σε βαθιές λίμνες.
Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1927, το Kamloops, ένα φορτηγό πλοίο από χάλυβα, χάθηκε σε μια άγρια χιονοθύελλα που επιδεινώθηκε από τις εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες και τους ισχυρούς ανέμους, σύμφωνα με την Υπηρεσία Εθνικού Πάρκου. Έρευνα μίας εβδομάδας κατέληξε άκαρπη και τα 22 μέλη του πληρώματος του πλοίου θεωρήθηκαν νεκρά.
Λείψανα από τα θύματα του ναυαγίου δεν βρέθηκαν μέχρι τις 26 Μαΐου 1928, όταν ένας ψαράς ανακάλυψε πολλά πτώματα που φορούσαν σωσίβια στα οποία αναγραφόταν η λέξη KAMLOOPS, στο Isle Royale. Συνολικά βρέθηκαν εννέα πτώματα και πέντε ταυτοποιήθηκαν.Στη συνέχεια ένας δύτης ανακάλυψε το πλοίο κατά τη διάρκεια τοπογραφικών εργασιών κοντά στο Twelve O'Clock Point του Isle Royale το 1977.
Το ναυάγιο Kamloops είναι γνωστό εν μέρει επειδή ορισμένοι δύτες λένε ότι το σώμα ενός από τα μέλη του πληρώματος του πλοίου φέρεται να επιπλέει ακόμη στο μηχανοστάσιο του ναυαγίου. Το πτώμα είναι γνωστό ως Old Whitey, το οποίο παραπέμπει σε μια διαδικασία που ονομάζεται adipocere και η οποία πιθανώς μετέτρεψε τη σάρκα του σώματος σε μια φωτεινή, λευκή κηρώδη ουσία μετά από σχεδόν 100 χρόνια κάτω από το νερό.
Η επίσημη επιβεβαίωση αυτών των ισχυρισμών είναι δύσκολο να εντοπιστεί, αλλά ο αναφέρθηκε από τον Mike Steere της Baltimore Sun το 1996. Οι αναφορές ενός πτώματος που βρίσκεται ακόμη στο πλοίο δεν περιλαμβάνονται στην επίσημη αναφορά της Υπηρεσίας Εθνικών Πάρκων για το ναυάγιο ή τις έρευνες στο ναυάγιο το 1977 και το 1986.
«Λόγω του κρύου και της έλλειψης βακτηρίων, το πλοίο και το φορτίο του είναι σε άριστη κατάσταση», αναφέρει η καλλιτέχνις σε ένα από τα βίντεο της στο TikTok.
Βαθμολογία Rutherford στο TikTok: 10/10 τρομακτικό
Shanay–Timpishka, ο ποταμός που βράζει στο Περού
Το Shanay-Timpishka είναι ένας παραπόταμος του Αμαζονίου μήκους τεσσάρων μιλίων. Έχει μέση θερμοκρασία περίπου 186 βαθμούς Φαρενάιτ, η οποία είναι σίγουρα πολύ ζεστή για να επιβιώσουν οι περισσότερες μορφές ζωής.
«Αν έβαζες το χέρι σου, θα πάθαινες εγκαύματα δεύτερου και τρίτου βαθμού», λέει η Rutherford στο TikTok. Κάποια πλάσματα μπορούν να ζήσουν σε καυτό νερό. Το νερό είναι εντυπωσιακά καθαρό. Ο Αντρέ Ρούζο, ο πρώτος επιστήμονας που μελέτησε την πηγή της θερμότητας του ποταμού, και η ομάδα του έχουν διαπιστώσει ότι λειχήνες, κυανοβακτήρια και άλλοι μικροοργανισμοί ευδοκιμούν σε αυτό το οικοσύστημα. Επειδή αυτά τα μικρόβια μπορούν να επιβιώσουν σε ακραία θερμότητα, οι ερευνητές ελπίζουν ότι η μελέτη των πρωτεϊνών σε αυτά τα ακραιόφιλα μικρόβια θα οδηγήσει σε ιατρικές ανακαλύψεις, αναφέρει η Μπριάνα Μπάρμπου από την Εθνική Ένωση Συγγραφέων Επιστημών.
«Όποτε έχουμε νέα χημεία, έχουμε πραγματικά μεγάλες πιθανότητες να βρούμε νέες θεραπείες», λέει η Ρόζα Βάσκες Εσπινόζα, χημικός βιολόγος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν που μελετά τα μικρόβια.
Βαθμολογία Rutherford στο TikTok: 7/10 τρομακτικό
«Εκρηκτική» λίμνη Κίβου, σύνορα Ρουάντα και Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό
Πολύ λίγες λίμνες στη Γη είναι γνωστό ότι μπορούν να εκραγούν, σε αυτό που ονομάζεται «λιμναία έκρηξη». Οι «λιμναίες εκρήξεις» συμβαίνουν όταν τα διαλυμένα αέρια -παγιδευμένα υπό την πίεση του νερού από πάνω- ξαφνικά εκρήγνυνται, απελευθερώνοντας στον αέρα τεράστια σύννεφα τοξικών καπνών που κινούνται γρήγορα. Τα περισσότερα έμβια όντα στην ακτίνα της έκρηξης πεθαίνουν από ασφυξία. Μια λιμναία έκρηξη στη λίμνη Μονούν στο Καμερούν σκότωσε 37 άτομα το 1984. Δύο χρόνια αργότερα, σχεδόν 1.800 άνθρωποι και 3.000 ζώα έχασαν τη ζωή τους μετά από έκρηξη στη λίμνη Νιος, επίσης στο Καμερούν.
Αλλά η λίμνη Κίβου δημιουργεί πρόβλημα καθώς εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κοντά. Αν και δεν έχει εκραγεί πρόσφατα, υπάρχουν ενδείξεις εκρήξεων στο αρχείο απολιθωμάτων μεταξύ 3.500 και 5.000 ετών πριν, σύμφωνα με το Knowable.
Με έκταση 1.600 τετραγωνικών χλμ., η Κίβου -μια από τις επτά Μεγάλες Λίμνες της Αφρικής- είναι πολύ μεγαλύτερη από τη Νύος και τη Μονούν. Κάτω από τα 457 μέτρα βάθος της, είναι παγιδευμένες τεράστιες ποσότητες διαλυμένων τοξικών αερίων, συμπεριλαμβανομένου του μεθανίου και του διοξειδίου του άνθρακα. Η λίμνη περιέχει 2,6 γιγατόνους CO2, δηλαδή περίπου το 5% των παγκόσμιων ετήσιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με το περιοδικό Nature.
Οι λιμναίες εκρήξεις συμβαίνουν συνήθως σε κοντινή απόσταση από ηφαιστειακή δραστηριότητα, η οποία τροφοδοτεί τα νερά με CO2. Η λίμνη Κίβου, που βρίσκεται σε μια ρηξιγενή κοιλάδα, γειτνιάζει με δύο ηφαίστεια, τα Nyiragongo και Nyamuragira. Το όρος Nyiragongo εξερράγη τον Μάιο του 2021, σκοτώνοντας δεκάδες ανθρώπους και εκτοπίζοντας σχεδόν μισό εκατομμύριο άλλους. «Αυτή η λίμνη είναι μια ωρολογιακή βόμβα», λέει η Rutherford σε ένα βίντεο.
Ωστόσο, δεν βλέπουν όλοι τη λίμνη με αμιγώς κακό μάτι. Επί του παρόντος, οι κάτοικοι της Ρουάντα χρησιμοποιούν τη λίμνη ως πηγή ηλεκτρικής ενέργειας, εξάγοντας μεθάνιο από τα βάθη.
Βαθμολογία Rutherford στο TikTok: 10/10 τρομακτικό
Θάλασσα Σάλτον, Καλιφόρνια
Στο νότιο άκρο της ειδυλλιακής κοιλάδας Coachella, βρίσκεται η θάλασσα Σάλτον: μια αλμυρή και τοξική λίμνη που βγάζει σύννεφα βλαβερής σκόνης στον αέρα. Στις ακτές της υπάρχουν σωροί από σάπια, νεκρά ψάρια που απελευθερώνουν μια απίστευτη δυσοσμία. «Αυτό που μένει πίσω είναι πόλεις-φαντάσματα και ένα αλμυρό τοπίο καλυμμένο με κόκαλα και θάνατο», λέει η Rutherford.
Στη σημερινή της μορφή, η θάλασσα Σάλτον είναι η μεγαλύτερη λίμνη στην Καλιφόρνια— και υπάρχει, εν μέρει, λόγω ανθρώπινου λάθους.
Η λεκάνη Σάλτον υπάρχει εδώ και περίπου 10.000 χρόνια και ο ποταμός Κολοράντο έχει ξαναγεμίσει την περιοχή πολλές φορές. Μια υδάτινη μάζα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 700 μ.Χ. γνωστή ως λίμνη Cahuilla, την οποία χρησιμοποιούσαν οι αυτόχθονες μέχρι που αποξηράνθηκε πριν από 300 χρόνια. Το 1901, οι μηχανικοί έσκαψαν αρδευτικά κανάλια για να κατευθύνουν το νερό προς την κοιλάδα Ιμπίριαλ, που βρίσκεται στο νότιο μισό της λεκάνης Σάλτον, με την ελπίδα να αναπτύξουν τη γεωργία. Αλλά μέχρι το 1905, το λιώσιμο του χιονιού προκάλεσε την πλημμύρα του ποταμού Κολοράντο, με αποτέλεσμα η λεκάνη Σάλτον να γεμίζει με νερό επί 18 μήνες. Μέχρι τη δεκαετία του 1950, τα θέρετρα ήταν διάσπαρτα στην ακτογραμμή και η θάλασσα έγινε ένας ζωντανός προορισμός διακοπών.
Όμως ο ποταμός Κολοράντο δεν τροφοδοτεί πλέον τη θάλασσα με γλυκό νερό. Αντίθετα, οι γεωργικές απορροές, γεμάτες φυτοφάρμακα, από τις κοιλάδες τροφοδοτούν πλέον τη λίμνη. Παράλληλα, η Θάλασσα Σάλτον δεν έχει ούτε εκροή για να απελευθερώσει το νερό. Έτσι, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται τα καλοκαίρια, τα νερά της εξατμίζονται γρήγορα, αφήνοντας πίσω τους το αλάτι. Η Θάλασσα Σάλτον είναι τώρα περισσότερο από 50% πιο αλμυρή από τον Ειρηνικό Ωκεανό.
«Μέχρι το 2030, το ένα τρίτο του νερού θα έχει εξαφανιστεί και αφήνει πίσω του κάτι ακόμα πιο τρομακτικό», λέει η Rutherford στο βίντεο, καθώς το αλάτι έχει αναμειχθεί με άλλες χημικές ουσίες και φυτοφάρμακα.
Βαθμολογία Rutherford στο TikTok: 8/10 τρομακτικό
Blood Falls, Ανταρκτική
Οι ξηρές κοιλάδες της Ανταρκτικής -η μεγαλύτερη περιοχή χωρίς πάγο στην ήπειρο- θεωρούνται ένα από τα ξηρότερα μέρη και μια από τις πιο ακραίες ερήμους στη Γη. Εκεί βρίσκονται και οι «ματωμένοι καταρράκτες» γνωστοί ως Blood Falls. «Φαίνεται ότι κάποιος μαχαίρωσε τον παγετώνα», αναφέρει η Rutherford.
Φαίνονται σαν ο παρθένος πάγος να αναβλύζει αίμα και οι καταρράκτες τρέχουν στην παγωμένη λίμνη Bonney. Το Blood Falls είναι σχεδόν τρεις φορές πιο αλμυρό από τον ωκεανό, γεγονός που εμποδίζει το νερό να παγώσει.
Πώς φαίνεται το νερό ματωμένο; Παγιδευμένη κάτω από ένα τέταρτο του χιλιομέτρου του παγετώνα βρίσκεται μια λίμνη πλούσια σε σίδηρο, αποκομμένη από το ηλιακό φως και τον αέρα, εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Όταν ο σίδηρος στο νερό αντιδρά με το οξυγόνο του αέρα καθώς βγαίνει από τον πάγο, το νερό γίνεται κόκκινο, ακριβώς όπως η σκουριά. Αλλά δεν είναι αυτό το στοιχείο που κάνει τους καταρράκτες τόσο απόκοσμους.
Οι ξηρές κοιλάδες δεν έχουν δει βροχή για περισσότερα από 10 εκατ. χρόνια και οι άνεμοι χαμηλής υγρασίας εξατμίζουν γρήγορα το χιόνι που πέφτει. «Οι ματωμένοι καταρράκτες είναι μια χρονοκάψουλα», λέει η Rutherford. Λόγω αυτής της παντελούς έλλειψης βροχοπτώσεων, ορισμένοι ισχυρίζονται ότι το έδαφος -με βράχους που έχουν διαβρωθεί από τον άνεμο και οδοντωτούς γκρεμούς- μοιάζει περισσότερο με τον Άρη παρά με τη Γη. Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες μελετούν τώρα μικροσκοπικούς, προϊστορικούς μικροοργανισμούς που διαρρέουν από τους καταρράκτες, ελπίζοντας να ανακαλύψουν περισσότερα στοιχεία για τη ζωή σε άλλους πλανήτες.
Βαθμολογία Rutherford στο TikTok: 5/10 τρομακτικό
