Όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διόρισε τον Τσεβντέτ Γιλμάζ αντιπρόεδρο το 2023, η ανατολική γενέτειρα του πρώην γραφειοκράτη, το Μπινγκόλ, ξέσπασε σε πανηγυρισμούς, σηματοδοτώντας μια στιγμή θριάμβου για τον χαμηλών τόνων βετεράνο του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).
Ο Τσεβντέτ Γιλμάζ καθιερώθηκε αθόρυβα ως ένας από τους πιο έμπιστους υπασπιστές του Ερντογάν και ως ένας από τους άξονες της σαρωτικής οικονομικής μεταρρύθμισης της Τουρκίας.
Μεγάλο μέρος της παγκόσμιας προσοχής έχει επικεντρωθεί στον Μεχμέτ Σιμσέκ, τον υπουργό Οικονομικών και πρώην τραπεζίτη της Merrill Lynch, ο οποίος έχει γίνει δεκτός σαν ροκ σταρ στο διεθνές οικονομικό στερέωμα, καθώς προσπαθεί να πείσει τους επενδυτές ότι ο Ερντογάν έχει εγκαταλείψει πραγματικά τις πολιτικές που πυροδότησαν μια παρατεταμένη κρίση πληθωρισμού. Όμως ο Γιλμάζ, ο οποίος έχει καταλάβει καίριες κυβερνητικές θέσεις καθ' όλη τη διάρκεια των δύο και πλέον δεκαετιών του Ερντογάν στην εξουσία, έχει διαδραματίσει αθόρυβα κεντρικό ρόλο στη διατήρηση της στροφής στο εσωτερικό, σύμφωνα με νυν και πρώην αξιωματούχους, στελέχη επιχειρήσεων και αναλυτές.
«Ο Τσεβντέτ επικοινωνεί με τον πρόεδρο, τους επιχειρηματίες, το κοινό, λέγοντάς τους ότι έχουμε ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη και ότι τα πράγματα είναι υπό έλεγχο», δήλωσε ένας πρώην κορυφαίος πολιτικός παράγοντας της Τουρκίας. «Ο πρόεδρος πρέπει να ακούσει από ανθρώπους που εμπιστεύεται για το πρόγραμμα. Στο παλάτι, ο Γιλμάζ ουσιαστικά κρατάει το πρόγραμμα Σιμσέκ σε τροχιά», δήλωσε ο Εμρέ Πεκέρ, διευθυντής Ευρώπης στη συμβουλευτική εταιρεία πολιτικών κινδύνων Eurasia Group. Πρόσθεσε ότι «ο Γιλμάζ είναι ένα πολύ έμπειρο χέρι» και ότι «τον εμπιστεύεται ο Ερντογάν επειδή είναι στο AKP από την αρχή».
Ο Γιλμάζ, ο οποίος γεννήθηκε το 1967 στην ορεινή επαρχία Μπινγκιόλ, υπηρέτησε στην πρώτη κυβέρνηση του Ερντογάν πριν από 21 χρόνια ως γενικός διευθυντής σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν κατά τον διορισμό του ως υπουργού Επικρατείας το 2009 ότι ήταν ο πρώτος άνθρωπος από το Μπινγκιόλ που υπηρετούσε σε τόσο υψηλόβαθμη κυβερνητική θέση.
Ο Γιλμάζ, ο οποίος έχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από το πανεπιστήμιο του Ντένβερ και διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο Bilkent της Άγκυρας, ήταν επίσης βουλευτής του AKP και προήδρευε της σημαίνουσας Επιτροπής Σχεδιασμού και Προϋπολογισμού. Έγινε αντιπρόεδρος μετά τις εκλογές του Μαΐου του 2023, τις οποίες κέρδισε ο Ερντογάν παρά την πιο σθεναρή προσπάθεια της τουρκικής αντιπολίτευσης να τον ανατρέψει εδώ και χρόνια.
Το «γεράκι» του Ερντογάν που συνομιλεί με τον επιχειρηματικό κόσμο της Τουρκίας
Ο Μεχμέτ Σιμσέκ θεωρείται ευρέως ως ο κύριος αρχιτέκτονας της οικονομικής αναθεώρησης της Τουρκίας, η οποία ξεκίνησε αμέσως μετά τις εκλογές του 2023, καθώς οι ανησυχίες για την πορεία της οικονομίας του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων αυξήθηκαν. Αλλά ένας ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος δήλωσε ότι ο Γιλμάζ είχε συμβάλει καθοριστικά στο να πεισθεί ο Ερντογάν για σημεία οικονομικής πολιτικής για τα οποία ήταν αναποφάσιστος. Είπε ότι ο Γιλμάζ λειτούργησε ως ο άνθρωπος του Ερντογάν που άκουσε όλα τα παράπονα για τη νέα οικονομική πολιτική από πλευράς των τουρκικών επιχειρήσεων.
Οι επιχειρηματικοί σύμμαχοι του Ερντογάν, όπως οι μεγαλοκατασκευαστές, ήταν από τους μεγαλύτερους ωφελημένους της προηγούμενης προσέγγισης του Τούρκου προέδρου για την άντληση της οικονομικής ανάπτυξης με εξαιρετικά χαμηλό κόστος δανεισμού, και ορισμένοι γίνονται όλο και πιο ανυπόμονοι με το νέο πρόγραμμα.
«Ο Σιμσέκ γνωρίζει καλά την πραγματική οικονομία, αλλά όταν πρόκειται να μιλήσει με τους αρχηγούς της βιομηχανίας, δεν είναι τόσο καλός όσο ο Τσεβντέτ Γιλμάζ» δήλωσε ο οικονομολόγος Ατίλα Γιεσιλάντα, αναλυτής της συμβουλευτικής εταιρείας GlobalSource Partners με έδρα την Κωνσταντινούπολη.
Ο Γιλμάζ θεωρείται ως ένας ισορροπημένος γραφειοκράτης που ακολουθεί τις συμβατικές οικονομικές θεωρίες. Υποστήριξε τις τεράστιες αυξήσεις του κόστους δανεισμού της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας, οι οποίες έφεραν τα επιτόκια από 8,5% τον Ιούνιο του 2023 στο 50%, ενώ παράλληλα προειδοποίησε ότι η κυβέρνηση δεν θέλει να επιβραδύνει την ανάπτυξη πολύ επιθετικά.
«Θέλουμε να δούμε μεγαλύτερη σταθερότητα των τιμών και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, αλλά θέλουμε επίσης να συνεχίσουμε με έναν λογικό ρυθμό ανάπτυξης και απασχόλησης, επειδή είμαστε μια αναπτυσσόμενη χώρα», δήλωσε ο Γιλμάζ στους Financial Times το 2023. Έχει επανειλημμένα υποσχεθεί την πλήρη υποστήριξή του στο πρόγραμμα του Σιμσέκ, ακόμη και όταν η δημόσια δυσαρέσκεια για την κατάσταση της οικονομίας έχει αυξηθεί.
«Καθώς καταπολεμάτε τον πληθωρισμό, μπορεί να αντιμετωπίσετε κάποιες προσωρινές προκλήσεις. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι χωρίς τη μείωση του πληθωρισμού δεν μπορείτε να επιτύχετε προβλεψιμότητα, να μειώσετε τις αβεβαιότητες ή να αποτρέψετε πλήρως εκείνους που εκμεταλλεύονται το ομιχλώδες περιβάλλον που δημιουργεί ο πληθωρισμός για να δράσουν καιροσκοπικά» είπε σε πρόσφατη ομιλία του προς τους Τούρκους βιομηχάνους.
Ο Ερντογάν, ο οποίος στο παρελθόν έχει αποκαλέσει τα υψηλά επιτόκια ως «μητέρα και πατέρα όλων των κακών», υποστήριξε την αυστηρότερη στάση της νομισματικής πολιτικής. Αλλά οι επενδυτές προειδοποιούν ότι ο πρόεδρος έχει αλλάξει απότομα πορεία στο παρελθόν, απολύοντας προηγούμενους επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας για την αύξηση του κόστους δανεισμού.
Ο Σιμσέκ είχε παραιτηθεί από αναπληρωτής πρωθυπουργός το 2018, όταν ο Ερντογάν έχρισε τον γαμπρό του υπουργό Οικονομικών, ένας απότομος ανασχηματισμός που εκνεύρισε βαθιά τους ξένους επενδυτές και έστειλε τη λίρα στα τάρταρα. Η παρουσία του Γιλμάζ στην οικονομική ομάδα της Τουρκίας υπήρξε ένα σημαντικό προπύργιο σε μια εποχή που τα μέλη του AKP που υποστηρίζουν ανορθόδοξες πολιτικές εξακολουθούν να περιτριγυρίζουν τον Ερντογάν, ανέφεραν αναλυτές.
Ο ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος σημείωσε ότι οι μακροχρόνιοι δεσμοί του Γιλμάζ με το AKP τον διευκόλυναν επίσης να συντονίζει τις πολιτικές μεταξύ των κυβερνητικών υπηρεσιών.
Μακροχρόνια η οικονομική κρίση στην Τουρκία
Οι παρεμβάσεις του Γιλμάζ έρχονται καθώς πολλοί Τούρκοι έχουν αρχίσει να κουράζονται από την πολυετή οικονομική κρίση. Η κυβέρνηση είχε προηγουμένως προσπαθήσει να αμβλύνει τον πόνο μέσω τεράστιων πακέτων τόνωσης της οικονομίας, ιδίως ενόψει των εκλογών του 2023, βοηθώντας τον Ερντογάν να κερδίσει, αλλά και αυξάνοντας τον πληθωρισμό.
Οι πολιτικές της τουρκικής κυβέρνησης, οι οποίες περιλάμβαναν αυξήσεις του ΦΠΑ και των φόρων στη βενζίνη, καθώς και την απόφαση να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός μόνο κατά 30% για το 2025, έχουν κερδίσει τα εύσημα από τις τράπεζες της Wall Street, τους οίκους αξιολόγησης και διεθνείς οργανισμούς όπως η ΕΕ και το ΔΝΤ. Αλλά έχουν επίσης συσσωρεύσει πίεση στα νοικοκυριά.
Λιγότεροι από ένας στους πέντε Τούρκους κατοίκους που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση της Metropoll με έδρα την Άγκυρα το καλοκαίρι δήλωσαν ότι εγκρίνουν τον Σιμσέκ. «Κανείς δεν τον εμπιστεύεται», δήλωσε στους FT ένας οδηγός ταξί με έδρα την Άγκυρα.
Σε αυτό το σημείο ο Γιλμάζ, ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που επέζησε τόσο καιρό δουλεύοντας με τον ευμετάβλητο πρόεδρο, θα μπορούσε να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο. Ωστόσο, καθώς ο οικονομικός πόνος για τους Τούρκους ψηφοφόρους παραμένει, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η υπομονή του Ερντογάν για τις μεταρρυθμίσεις δεν θα είναι ατελείωτη. «Αν κοιτάξετε εκείνους που ακολούθησαν τη μακρά πορεία του Ερντογάν από την εξορία στην ηγεσία, πολύ λίγοι έχουν απομείνει», σημείωσε ο Γιεσιλάντα.
Με πληροφορίες από Financial Times
