Το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης, 25 Οκτωβρίου, το διασωστικό πλοίο «Bourbon Argos» των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» εντόπισε μία ασφυκτικά γεμάτη πλαστική βάρκα, περίπου 26 ναυτικά μίλια από τις ακτές της Λιβύης.
107 από τους επιβαίνοντες κατάφεραν να διασωθούν, όμως 29 από αυτούς, άντρες και γυναίκες, δεν τα κατάφεραν.
UPDATE: Sadly the death toll from yesterday's rescue has risen to 29. 18 not 14 bodies were recovered by @seawatchcrew from the rubber boat. pic.twitter.com/vIsb7vKlEI
— MSF Sea (@MSF_Sea) October 26, 2016
Η Φεντερίκα Τζαμάτο, ιατρική συντονίστρια των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» για τους πρόσφυγες καταθέτει τη δική της συγκλονιστική μαρτυρία για ένα ακόμη τραγικό περιστατικό στη θάλασσα της Μεσογείου, που έχει μετατραπεί σ' έναν απέραντο υγρό τάφο για χιλιάδες ανθρώπους, στην προσπάθειά τους για μια καλύτερη ζωή.
«Πάνω στο κατάστρωμα του διασωστικού πλοίου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα "Bourbon Argos", σχηματίζεται η θλιβερή εικόνα των σάκων μεταφοράς νεκρών σε παράταξη», λέει η Τζαμάτο, για να προσθέσει:
«Η ομάδα μας, μπαίνοντας μέσα σε μια λίμνη από καύσιμα και εισπνέοντας αναθυμιάσεις, ανέσυρε τα πτώματα 29 ανθρώπων που πέθαναν από εισπνοή καυσίμων και καλύφθηκαν από τη βενζίνη και το νερό της θάλασσας. Τους βρήκαν αφού πρώτα διέσωσαν 107 ανθρώπους από μια υπερφορτωμένη λαστιχένια βάρκα.
Βρίσκονταν στον πάτο της βάρκας, καλυμμένοι από ένα θανάσιμο μείγμα καυσίμων και νερού. Χρειάστηκαν 3 ώρες για να ανασυρθούν όλοι οι νεκροί, καθώς οι συνθήκες ήταν δύσκολες και επικίνδυνες. Από την ίδια βάρκα διασώθηκαν 23 άνθρωποι με σοβαρά εγκαύματα. Αν δεις μια φορά χημικά εγκαύματα από καύσιμα και θαλασσινό νερό, δεν τα ξεχνάς ποτέ.
Καθώς οι άνθρωποι κάνουν το θαλάσσιο ταξίδι με υπερφορτωμένες βάρκες, όσοι κάθονται στη μέση βρέχονται στα πέλματα, στα πόδια και στην περιοχή των γεννητικών οργάνων από αυτό το τρομερό υγρό που καίει αργά το δέρμα τους. Δύο άνθρωποι ήταν σε τόσο σοβαρή κατάσταση που χρειάστηκε να διακομιστούν στην Ιταλία με ελικόπτερο. Άλλοι πέντε διακομίστηκαν με ταχύπλοο, μεταξύ των οποίων και ένας άνδρας ο οποίος χρειάστηκε να διασωληνωθεί πρώτα από τον γιατρό μας στο Bourbon Argos.
Οι τελευταίες μέρες ήταν φρικτές στη θάλασσα. Οι ομάδες διάσωσης έσπευδαν συνεχώς να βοηθήσουν βάρκες που ήταν σε κίνδυνο. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι στη θάλασσα εδώ και πολλούς μήνες, μαζί με άλλες ΜΚΟ, κι έχουν διασώσει χιλιάδες ανθρώπους. Όμως αυτό το αδιάκοπο έργο δεν ήταν αρκετό για να σώσει τις ζωές των περισσότερων από 3900 ανθρώπων που έχουν χαθεί στη θάλασσα από την αρχή του 2016.
Οι εικόνες των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα με στοιχειώνουν. Νεκρά σώματα, βαριά από τα μουσκεμένα ρούχα. Στόματα γεμάτα νερό.
Πτώματα πρησμένα από το νερό, που σβήνει από το πρόσωπό τους τον τελευταίο μορφασμό πόνου. Κανείς δεν κράτησε το χέρι τους τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους. Κανείς δεν χάιδεψε το πρόσωπό τους αφού πέθαναν. Κανείς δεν θα φροντίσει τη σορό τους. Κανένας συγγενής δεν θα τους θάψει. Η θάλασσα έχει γίνει ένα υδάτινο νεκροταφείο, λίγοι όμως δείχνουν να νοιάζονται.
Μετά από τόσα χρόνια δεν έχουμε βρει ακόμη έναν νέο τρόπο να περιγράψουμε το σύνθετο φαινόμενο των "ανθρώπων στις βάρκες". Δεν καταφέρνουμε να αναδείξουμε το καθημερινό δράμα που εκτυλίσσεται στη Μεσόγειο.
Ένας φαύλος κύκλος λαϊκίστικών δηλώσεων, άκριτου φόβου για τον άλλον, τρόμου για εισβολή και από την άλλη μεριά, εκκλήσεων για τη δημιουργία ασφαλών και νόμιμων διόδων που δεν φαίνεται να οδηγεί πουθενά. Τα τείχη, ο αυστηρότερος έλεγχος των συνόρων, οι απελάσεις και οι συμφωνίες με τρίτες χώρες που θα αποτρέψουν τους ανθρώπους που χρήζουν προστασίας να ζητήσουν καταφύγιο, φαίνεται να είναι τα μόνα μέτρα που μπορούν να σκεφτούν οι πολιτικοί ηγέτες μας.
Πτώματα πρησμένα από το νερό, που σβήνει από το πρόσωπό τους τον τελευταίο μορφασμό πόνου. Κανείς δεν κράτησε το χέρι τους τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους. Κανείς δεν χάιδεψε το πρόσωπό τους αφού πέθαναν. Κανείς δεν θα φροντίσει τη σορό τους.
Εντωμεταξύ, η τραγωδία επαναλαμβάνεται σχεδόν καθημερινά. Για χρόνια. Χωρίς διακοπή. Πριν από δέκα χρόνια, ξεκίνησα να εργάζομαι στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στη Λαμπεντούζα. Ήμασταν τρεις στην ομάδα: ένας συντονιστής, ένας νοσηλευτής κι εγώ.
Η ομάδα μας ήταν διαθέσιμη όλο το 24ωρο και ήμασταν έτοιμοι να ανταποκριθούμε ανά πάσα στιγμή σε μια επικείμενη άφιξη σκάφους. Ώρες ατελείωτες στην προκυμαία, συχνά τη νύχτα, σαρώναμε τον ορίζοντα, περιμένοντας απελπισμένους θαλάσσιους ταξιδιώτες. Από εκείνους τους μήνες στη Λαμπεντούζα δεν ξεχνάω ποτέ τα μάτια των ανθρώπων, χαμένα κι απελπισμένα μάτια που έλαμπαν όταν οι άνθρωποι πατούσαν το πόδι τους στη στεριά κι όταν υπήρχε κάποιος στην προκυμαία να τους υποδεχτεί.
Θυμάμαι τις έγκυες γυναίκες, τα περιστατικά υποθερμίας και εγκαυμάτων, τις εγκυμοσύνες λόγω βιασμού. Θυμάμαι την ανθρωπιά στις χειρονομίες των διασωστών και τη σύγχυση των ανθρώπων που κάθονταν ο ένας δίπλα στον άλλο στην προβλήτα τρέμοντας από το κρύο, καθώς περίμεναν να μεταφερθούν στο κέντρο υποδοχής.
Οι σκέψεις μου γυρίζουν στο νεκροταφείο της Λαμπεντούζα, όπου είναι θαμμένοι ανώνυμοι νεκροί – άνθρωποι που εμπιστεύτηκαν τη ζωή τους σ' ένα καρυδότσουφλο ρισκάροντας τα πάντα. Για κάθε άνθρωπο που χάθηκε στη Μεσόγειο, σαν τα ανώνυμα θύματα ενός πολέμου, σε κάποιο μέρος του κόσμου κάποιος περιμένει νέα, ένα σημάδι, ένα τηλεφώνημα. Όμως, μόνο η σιωπή αντηχεί. Κι αυτή η σιωπή θα με στοιχειώνει για πάντα.»
