Προς τα πού κατευθύνεται η Τουρκία μετά από ένα απόλυτα οριακό αποτέλεσμα; Τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη και για τον υπόλοιπο κόσμο; Γερμανοί σχολιαστές επιχειρούν να αναλύσουν το εκλογικό αποτέλεσμα του χθεσινού δημοψηφίσματος και να προβλέψουν τα μελλούμενα για τους ίδιους τους Τούρκους αλλά και τους εταίρους τους.
Για τον αρθρογράφο της διαδικτυακής Die Zeit το οριακό και ασαφές αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος επιβεβαιώνει τη διάσπαση και κατά συνέπεια δεν αποτελεί εντολή για εκ βάθρων αναδιαμόρφωση της χώρας. «Συνταγματικές μεταρρυθμίσεις χρειάζονται ιδιαίτερα ευρείες συναινέσεις» επισημαίνει η εφημερίδα. «Επιπλέον η εφορευτική επιτροπή παραβίασε τον εκλογικό νόμο, όταν ανακοίνωσε ότι καταμετρήθηκαν και ψήφοι που δεν είχαν την επίσημη σφραγίδα.
Όλα αυτά βλάπτουν τη νομιμότητα της συνταγματικής μεταρρύθμισης, αλλά για τον αυταρχικό ηγεμόνα Ερντογάν η νομιμότητα τού είναι αδιάφορη. Ο πρόεδρος από καιρό υπόσχεται μια νέα Τουρκία που θα ενώνει την περίπου εκατό χρόνων τουρκική δημοκρατία με το αυτοκρατορικό οθωμανικό παρελθόν. Στην πραγματικότητα ο Ερντογάν είναι ο νεκροθάφτης της τουρκικής δημοκρατίας. Ό,τι ξεκίνησε παλαιοτέρα ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ φτάνει τώρα στο τέλος του. Η αξίωση των Τούρκων να χειρίζονται τις τύχες τους δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ από την ίδρυση της χώρας, το 1923. Η Τουρκία ήταν πάντα μια χώρα με πολλά προβλήματα. Αλλά η αξίωση δεν εγκαταλείφθηκε. Από χθες, δυστυχώς πολύ νωρίς αλλά όχι απρόσμενα, η τουρκική δημοκρατία, μετά από μακρά μάχη με τον χάρο, πέθανε», καταλήγει η εφημερίδα.
Στη διαδικτυακή σελίδα της Frankfurter Allgemeine Zeitung o ανταποκριτής της εφημερίδας στην Κωνσταντινούπολη αναλύει τα εργαλεία που χρησιμοποίησε ο Ερντογάν για να φτάσει σε αυτήν την οριακή νίκη, όπως τη θρησκεία ή την Ευρώπη, καταγγέλλοντας τη Γηραιά Ήπειρο ότι δεν αποτελεί πλέον το κέντρο της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας, αλλά της καταπίεσης, ενώ το ίδιο το περιεχόμενο του δημοψηφίσματος απασχόλησε ελάχιστα τον προεκλογικό αγώνα. Και καταγράφει σιωπές, όπως του πρώην προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ ή του πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου.
«Οι εσωτερικοπολιτικοί εχθροί του Ερντογάν στο ΑΚΡ, όπως φάνηκε στο δημοψήφισμα, είναι διαιρεμένοι και σχεδόν χωρίς επιρροή. Ο Γκιουλ, ο Νταβούτογλου ή ο φιλευρωπαϊστης πρώην υπουργός Εξωτερικών Αλί Μπαμπατζάν δεν παίζουν κανένα ρόλο πλέον», παρατηρεί ο γερμανός σχολιαστής και συνεχίζει: «Στο προεδρικό Ερντογανιστάν που θα προκύψει, θα νιώθουν πιο δυσάρεστα όσοι δεν αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως Ερντογανιστές.... Πολλές φορές στο παρελθόν ο τούρκος πρόεδρος, ο πρωθυπουργός και τα φιλικά τους ΜΜΕ χαρακτήρισαν 'τρομοκράτες' όσους θα ψήφιζαν όχι. Όμως πόσο σταθερός είναι ένας λαός με ένα ποσοστό σχεδόν 49% 'τρομοκρατών'; Είναι αβέβαιο ότι το νέο τουρκικό σύνταγμα θα μπορέσει να διαφυλάξει τη σταθερότητα, όπως υποσχέθηκε ο Ερντογάν».
Ο αρθρογράφος της διαδικτυακής Handelsblatt φωτίζει τις τυχόν ευθύνες της Ευρώπης στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. «Το ότι έφτασε μέχρι εδώ ο Ερντογάν, συνιστά αποτέλεσμα και της τουρκικής πολιτικής της Ευρώπης, σε περίπτωση που υπάρχει κάτι τέτοιο», παρατηρεί.
«Πάνω από μια δεκαετία η ΕΕ παραμέλησε την Τουρκία στη κυριολεξία. Κανείς δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται για τις συνεχώς αυξανόμενες τάσεις αυταρχισμού. Φαίνεται ότι τους χρειαζόταν η νατοϊκή χώρα ως ανάχωμα στα σύνορα με την Εγγύς Ανατολή και ως φύλακας των παράνομων διακινητών προσφύγων. Αυτή η κυνική πολιτική των Ευρωπαίων εξελήφθη και δικαίως ως προδοσία από τις δημοκρατικές μεταρρυθμιστικές δυνάμεις στη χώρα. Και ο Ερντογάν το εκμεταλλεύτηκε. Κατάφερε να κρατήσει χαμηλά τη σημασία της αντιπολίτευσης και να παρουσιάσει τους Ευρωπαίους ως εχθρούς της Τουρκίας».
The Guardian: Μετάβαση από μια ασθενική δημοκρατία σε μια αναδυόμενη δεσποτεία
Η μετάβαση της Τουρκίας από μια ασθενική δημοκρατία σε μια αναδυόμενη δεσποτεία αποφασίσθηκε με τη θέληση του λαού και θα είναι ένα δώρο για τον άνδρα που το 1996 είχε δηλώσει πως «η δημοκρατία δεν είναι ένας στόχος, αλλά ένα εργαλείο», γράφει από την Κωνσταντινούπολη ο ανταποκριτής της βρετανικής εφημερίδας The Guardian Μάρτιν Τσούλοφ.
Ωστόσο, επισημαίνει, το περιθώριο της νίκης ήταν μικρότερο απ' ό,τι ήλπιζε ο Ερντογάν και παραμένουν ερωτήματα για το αν η αυταρχική διακυβέρνησή του έχει πραγματικά τη λαϊκή εντολή.
Με το νέο σύστημα, οι έλεγχοι και οι ισορροπίες θα εξασθενήσουν και ο διαχωρισμός των εξουσιών θα καταστεί σχεδόν ανύπαρκτος. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος θα αντικατασταθεί από τη βούληση ενός ανδρός, ο οποίος θα μπορεί να εκλεγεί για δύο πενταετείς θητείες ως πρόεδρος, μη συμπεριλαμβανομένης της τρέχουσας θητείας του. Αν το κοινοβουλιο προκηρύξει πρόωρες εκλογές κατά τη δεύτερη θητεία του, διευκρινίζει ο ανταποκριτής της Guardian, ο Ερντογάν θα μπορεί να θέσει υποψηφιότητα και για τρίτη θητεία, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να παραμείνει στην προεδρία μέχρι το 2034, επιπλέον των 14 ετών που ήδη βρίσκεται στην εξουσία.
Όμως οι υποστηρικτές του Ερντογάν φοβούνται πως η σαρωτική νίκη που χρειαζόταν για να εξασφαλισθεί ο νέος ρόλος του δεν επιτεύχθηκε. Μια τόσο σημαντική συνταγματική αλλαγή θα ήταν περισσότερο αξιόπιστη με μια μεγαλύτερη διαφορά ποσοστών.
Χθες το βράδυ δεν επικρατούσε ευφορία στις τάξεις του κυβερνώντος κόμματος AK, σημειώνει ο Μάρτιν Τσούλοφ. Υπήρχε αντίθετα το αίσθημα πως ο Ερντογάν ίσως να μην έκανε αρκετά. Αντί να φέρει τη βεβαιότητα, μια νίκη με μικρή διαφορά μπορεί να διευρύνει ένα ρήγμα μέσα στο κυβερνών κόμμα και στη χώρα, όπου ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν ήδη δυσαρεστημένο ή αμφίθυμο με την ηγεσία. Για πολλούς στην Τουρκία, η ζωή περιορίζεται ακόμη περισσότερο πλέον στην απλή επιβίωση.
Μεπληροφορίες από Deutsche Welle, ΑΠΕ/ΜΠΕ, Guardian
σχόλια