Προκλήσεις, χάρτες, συνοριακές αμφισβητήσεις, γκρίζες ζώνες, προειδοποιήσεις, εκφοβισμοί και επιθετική στάση συνιστούν τη σκληρή παρτίδα πόκερ που παίζεται το τελευταίο χρονικό διάστημα στην ανατολική Μεσόγειο ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ, ΗΠΑ και Τουρκία.
Στην ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), ο Τούρκος Πρόεδρος διεμήνυσε πως η Άγκυρα δεν θα υποχωρήσει «ούτε στο ελάχιστο» από τα συμφέροντά της στην ανατολική Μεσόγειο.
Η ολοκλήρωση της υποθαλάσσιας φάσης του αγωγού TurkStream, την οποία χαιρέτισαν σε πανηγυρική εκδήλωση οι Πρόεδροι της Τουρκίας και της Ρωσίας, το γεωτρύπανο της Exxon Mobil, το οποίο έχει αρχίσει τις έρευνες στο θαλασσοτεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, το ερευνητικό σκάφος Barbaros που εισήλθε στο θαλασσοτεμάχιο 4, εκεί όπου εφάπτονται οι ΑΟΖ Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου, συνοδευόμενο μάλιστα από τέσσερα πολεμικά σκάφη της Τουρκίας, οι χάρτες του Τούρκου υπουργού Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, οι οποίοι αμφισβητούν την ελληνική υφαλοκρηπίδα, οι ρωσικοί S400, η λίστα Τσαβούσογλου με τα 84 άτομα που η Τουρκία ζητά να εκδοθούν και οι υπόνοιες για νέα απόβαση των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Κύπρο που άφησε η ηγέτιδα του τουρκικού ακροδεξιού κόμματος, Μεράλ Ακσενέρ, έχουν αυξήσει την ανησυχία στην περιοχή, με αποτέλεσμα η λύση της δύσκολης εξίσωσης που έχει δημιουργηθεί στην ανατολική Μεσόγειο να προβληματίζει τις εμπλεκόμενες δυνάμεις.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες αναλύσεις στον διεθνή Τύπο επικεντρώνονται περισσότερο στην αποσταθεροποίηση που μπορεί να προκύψει είτε από μια λανθασμένη ενέργεια είτε από ένα θερμό επεισόδιο, καθώς και στις προβλέψεις ότι η γειτονική χώρα δεν θα παραμείνει στις ρητορικές εξάρσεις.
Η ρητορική της τουρκικής ηγεσίας θα συνεχίσει να είναι εμπρηστική και σοβινιστική, όμως το τουρκικό κράτος βρίσκεται σε φάση αποδιοργάνωσης και θεωρώ ότι θα υποστεί συντριπτική και καταστροφική ήττα σε περίπτωση που τολμήσει έμπρακτα να αμφισβητήσει την αμερικανική πολιτική απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και τη δημιουργία μιας πιο πλουραλιστικής αγοράς.
Στη γεωπολιτική σκακιέρα της ανατολικής Μεσογείου δραστηριοποιούνται εταιρείες των ΗΠΑ, της Γαλλία και της Ιταλίας, με αποτέλεσμα η θέση της Κύπρου να είναι επίφοβη. Ενδεικτική ήταν η δήλωση του εκπροσώπου του State Department όταν κλήθηκε να απαντήσει σε ερώτηση σχετική με τις πρόσφατες τουρκικές παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ: «Οι ΗΠΑ αποθαρρύνουν τις όποιες δραστηριότητες ή τη ρητορική που αυξάνει τις εντάσεις στην περιοχή».
Παράλληλα, η διαρκής κλιμάκωση της έντασης και ο μεγαλοϊδεατισμός στην Τουρκία, το γεγονός ότι 150.000 δικαστικοί, στρατιωτικοί, δημόσιοι υπάλληλοι και εκπαιδευτικοί έχουν χάσει τη δουλειά τους, 50.000 άτομα έχουν συλληφθεί και φυλακιστεί, ενώ δεκάδες εφημερίδες και σταθμοί έχουν κλείσει, όπως και η παραδοχή ότι η φημολογούμενη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. ήταν ένα τέχνασμα επιβεβαιώνουν την άποψη ότι η εξωτερική πολιτική της Άγκυρας γίνεται όλο και πιο ασταθής.
Μπορεί να δημιουργηθεί σκηνικό έντασης στην ανατολική Μεσόγειο και να βρεθούμε μπροστά στο ενδεχόμενο νέων γκρίζων ζωνών;
«Θεωρώ ότι η Τουρκία, μια χώρα βαθιά άρρωστη και διχασμένη από την πολυετή εσωτερική βία και τον σοβινιστικό, ναζιστικού τύπου εθνικισμό, δεν είναι σε θέση να ανατρέψει τις διαμορφούμενες ισορροπίες και συνεργασίες στην ανατολική Μεσόγειο με πειρατικές πρακτικές ούτε και να δημιουργήσει γκρίζες ζώνες. Σκηνικά μικροεντάσεων πιθανόν να υπάρξουν, όμως θεωρώ ότι δεν θα δημιουργήσουν θέμα σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο. Τέτοια μικροεπεισόδια θα πρέπει να υποβαθμίζονται επικοινωνιακά και να μη δημιουργείται η εντύπωση στην ελληνική κοινή γνώμη ότι η Τουρκία επιβάλλει τη θέλησή της. Αυτό είναι λάθος» λέει στη LiFO ο λέκτορας ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Πρίνστον των ΗΠΑ, Νίκος Μιχαηλίδης και συμπληρώνει:
«Τα ογκώδη εξοπλιστικά προγράμματα που κατά καιρούς ανακοινώνει και πομπωδώς προπαγανδίζει η Άγκυρα, αν υλοποιηθούν, δεν θα αποδώσουν αμυντικούς και πολιτικούς καρπούς άμεσα. Βέβαια, δεν προτείνω κάποιου είδους εφησυχασμό, το αντίθετο μάλιστα, χρειάζεται εντατικοποίηση των ελληνικών προσπαθειών σε όλα τα επίπεδα. Η ισλαμοεθνικιστική Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πολυεπίπεδη, βαθιά και εξαιρετικά σοβαρή κρίση που θα καθορίσει το μέλλον της χώρας στον νέο αιώνα.
Κρίση στο πεδίο της οικονομίας, της κοινωνίας και της πολιτικής. Παρατηρούμε την αποδιοργάνωση των κρατικών θεσμών, την αποδυνάμωση των Ενόπλων Δυνάμεων, ιδιαίτερα της αεροπορίας και του ναυτικού, λόγω των συνεχιζόμενων εκκαθαρίσεων, την εντεινόμενη κοινωνική, θρησκευτική και εθνοτική πόλωση, τη μεγάλη φυγή-μετανάστευση φιλοδυτικών νέων, η οποία αυξήθηκε κατά 63% την τελευταία χρονιά, την επιχειρούμενη ανατροπή των δημογραφικών ισορροπιών, τη διεθνή κατακραυγή για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη μη θετική ανταπόκριση από τη Δύση, τον εναγκαλισμό με Ρωσία και Ιράν αλλά και την κρίση στις ισορροπίες εντός του ισλαμικού κόσμου και την αντιπαράθεση με τη Σαουδική Αραβία.
Η εμμονή των ακραίων σοβινιστικών ομάδων που συγκυβερνούν την Τουρκία (εθνικιστική πτέρυγα του πολιτικού Ισλάμ, ναζιστικού τύπου ακροδεξιά και αντιδυτικοί κεμαλιστές αξιωματικοί) στις πολιτικές της βίαιης καταστολής στο εσωτερικό και των τρομοκρατικού τύπου απειλών στο εξωτερικό οδηγεί την Τουρκία στην καταστροφή.
Το πολιτικό προσωπικό και οι γραφειοκρατικές ελίτ είναι πανικόβλητες από τις διεθνείς εξελίξεις, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή σε σχέση με το Κουρδικό, αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο σε σχέση με τα ενεργειακά, και καταφεύγουν όλο και περισσότερο σε πολιτικές βίαιης καταστολής στο εσωτερικό και ρητορικών απειλών προς το εξωτερικό.
Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι ο προϋπολογισμός που πρόσφατα κατατέθηκε για το 2019 προβλέπει αύξηση των δαπανών για τη στρατοχωροφυλακή κατά 47%, για τις δυνάμεις εσωτερικής ασφαλείας κατά 21% και για τις δυνάμεις ακτοφυλακής κατά 27,5%.
Επίσης, με τον νέο προϋπολογισμό σημαντική αύξηση προβλέπεται και για τις δαπάνες της Υπηρεσίας Θρησκευτικών Υποθέσεων, η οποία απασχολεί περισσότερα από 150.000 στελέχη, βρίσκεται υπό τον έλεγχο των σουνιτών μουσουλμάνων και επιβάλλει το σουνιτικό δόγμα, παραβλέποντας τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και ανάγκες της τεράστιας αλεβιτικής κοινότητας αλλά και άλλων, μικρότερων θρησκευτικών ομάδων.
Εκτιμώ ότι η Τουρκία, λόγω και της εμπλοκής της στη βόρεια Συρία, τα επόμενα χρόνια θα συνεχίσει να βυθίζεται στη βία, στην εθνοθρησκευτική πόλωση και στην παρακμή. Είναι ο νέος ασθενής της περιοχής, όχι μεγάλος, αλλά μικρομεσαίος».
Την ίδια στιγμή αίσθηση δημιούργησαν οι δηλώσεις του πρόεδρου της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, Μπιναλί Γιλντιρίμ, ο οποίος είπε ότι «η Ελλάδα και η ελληνοκυπριακή διοίκηση παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο». Συμμετέχοντας σε εκδήλωση του Πανεπιστημίου της Σμύρνης για το ερευνητικό σκάφος Koca Piri Reis, ο κ. Γιλντιρίμ κατηγόρησε ευθέως την Αθήνα και τη Λευκωσία ότι προσπαθούν να καταπατήσουν τις αρμοδιότητες και τα συμφέροντα της Τουρκίας στις θάλασσες.
Συγκεκριμένα δήλωσε: «Οι μεγάλες εταιρείες που θα κάνουν έρευνες πρέπει να ξέρουν τα όριά τους. Η Τουρκία θα απαντά σε όλες τις προσπάθειες δημιουργίας τετελεσμένων στα νόμιμα συμφέροντα της στην ανατολική Μεσόγειο και στα δικαιώματα της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου και θα κάνει αυτό που πρέπει. Όλος ο κόσμος πρέπει να γνωρίζει ότι δεν θα υποχωρήσουμε ούτε ένα χιλιοστό από τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά μας στις θάλασσες.
Σήμερα η Ελλάδα και η ελληνοκυπριακή διοίκηση παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και προσπαθούν να καταπατήσουν τις αρμοδιότητες και τα συμφέροντα της Τουρκίας στις θάλασσες. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια σοβαρή κρίση στο θέμα της εξόρυξης υδρογονανθράκων στην περιοχή της Κύπρου. Οι θάλασσες είναι κοινή περιουσία και κληρονομιά της ανθρωπότητας. Άρα, η εκμετάλλευση, η οικειοποίηση αυτών από μία μόνο χώρα, μία κοινότητα, δεν έχει καμία σχέση με το εθνικό και διεθνές δίκαιο.
Στην εξόρυξη του φυσικού πλούτου από τον βυθό της θάλασσας θα πρέπει να υπάρχει οπωσδήποτε μια συμφωνία της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου με τον Νότο. Αυτό είναι ένα σημείο καμπής».
Παράλληλα, η έναρξη των γεωτρήσεων, η συμμαχία Ελλάδας - Ισραήλ - Κύπρου - Αιγύπτου και το αποτέλεσμα που θα προκύψει από τις έρευνες, ειδικά αν αποδειχτεί ότι τα κοιτάσματα είναι πλούσια, αναμένεται να δημιουργήσουν νέα δεδομένα στην περιοχή.
Ο εθνικιστικός κίνδυνος είναι πραγματικός; Ποιες αλλαγές μπορεί να υπάρξουν στην περιοχή; «Παρά τη βαθιά κρίση και την πορεία παρακμής, ο προπαγανδιστικός μηχανισμός του κράτους δημιουργεί στην εσωτερική και διεθνή κοινή γνώμη την εικόνα μιας Τουρκίας σχεδόν υπερδύναμης.
Όμως τα πράγματα δεν είναι όπως τα παρουσιάζουν η κρατική τουρκική προπαγάνδα και οι φαντασμένοι, μεγαλοϊδεάτες και σοβινιστές πολιτικοί της γειτονικής χώρας, οι οποίοι σε μια δυτικού τύπου δημοκρατία θα βρίσκονταν στη φυλακή. Και δεν θα πρέπει αυτή η προπαγάνδα να αναπαράγεται άκριτα από ελληνικά ΜΜΕ και διάφορους δημοσιολογούντες δεξιά κι αριστερά» επισημαίνει ο κ. Μιχαηλίδης.
«Η συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου αλλά και άλλων παικτών, τοπικών και διεθνών, καθιστούν απαγορευτική οποιαδήποτε απόπειρα ανατροπής των ενεργειακών σχεδιασμών. Η ρητορική της τουρκικής ηγεσίας θα συνεχίσει να είναι εμπρηστική και σοβινιστική, όμως το τουρκικό κράτος βρίσκεται σε φάση αποδιοργάνωσης και θεωρώ ότι θα υποστεί συντριπτική και καταστροφική ήττα σε περίπτωση που τολμήσει έμπρακτα να αμφισβητήσει την αμερικανική πολιτική απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και τη δημιουργία μιας πιο πλουραλιστικής αγοράς.
Είναι γνωστό ότι η Τουρκία επιδιώκει να αποτελέσει μονοπωλιακή βάση μεταφοράς πηγών ενέργειας προς τη Δύση. Όμως η αυξανόμενη ενεργειακή εξάρτησή της από τη Ρωσία, η φυσιογνωμία του καθεστώτος και ο αποδεδειγμένος βαθύς αντιδυτικισμός της καθιστούν κάτι τέτοιο αδύνατον. Θα συνιστούσε κυριολεκτικά αυτοκτονία για τις δυτικές βιομηχανικές υποδομές και την πολιτική κυριαρχία του δυτικού κόσμου το να δοθούν τα κλειδιά της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης στην Τουρκία, ένα κράτος-ταραξία και υποστηρικτή της ισλαμικής τρομοκρατίας.
Η Τουρκία είναι όμηρος των σοβινιστικών και μεγαλοϊδεατικών φαντασιώσεων της ηγεσίας και της στρατιωτικής γραφειοκρατίας της που δεν επιτρέπουν τον εκδημοκρατισμό της χώρας και τη δημιουργία αρμονικών σχέσεων συνεργασίας με τα γειτονικά κράτη. Αυτό το μήνυμα πρέπει να βρεθούν τρόποι να μεταφερθεί προς την τουρκική κοινή γνώμη» προσθέτει.
Κατά τον κ. Μιχαηλίδη «η συνεργασία των τεσσάρων χωρών στην ανατολική Μεσόγειο μπορεί, με την κατάλληλη επικοινωνιακή διαχείριση και την ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών, να μεταφέρει στη διεθνή κοινή γνώμη και στους λαούς της περίπλοκης περιοχής μας ένα πανίσχυρο μήνυμα ισοτιμίας, αλληλεγγύης και συνεργασίας μεταξύ χριστιανών, εβραίων, μουσουλμάνων αλλά και εκκοσμικευμένων πολιτών, χωρίς ηγεμονισμούς και στείρους ανταγωνισμούς».
«Θεωρώ, και για συμβολικούς λόγους, εξαιρετικά σημαντική τη συμμετοχή της Αιγύπτου στον σχεδιασμό αυτό. Τον 19ο αιώνα ο αιγυπτιακός στόλος, σε συνεργασία με τους Οθωμανούς, επιχείρησε να καταπνίξει το ελληνικό απελευθερωτικό κίνημα στην Πελοπόννησο, σήμερα όμως ο στόλος της Αιγύπτου συνεργάζεται με τον ελληνικό για τη διασφάλιση των νέων ενεργειακών σχεδιασμών και όχι μόνο. Πρόκειται για εξέλιξη ιστορικών διαστάσεων με τεράστιο συμβολισμό, τον οποίον πρέπει να αναδείξουμε με κατάλληλους διεθνείς επικοινωνιακούς χειρισμούς» καταλήγει.
σχόλια