Πέθανε ο σεΐχης Ζακί Γιαμανί, πρώην υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας και «πρόσωπο» του πετρελαϊκού εμπάργκο του 1973 που «γονάτισε» τη Δύση.
Άφησε την τελευταία του πνοή στα 91 του χρόνια, στο Λονδίνο, σύμφωνα με τα κρατικά ΜΜΕ της Σαουδικής Αραβίας.
Ο Γιαμανί, που δεν ήταν μέλος της βασιλικής οικογένειας, υπήρξε μάρτυρας της δολοφονίας του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας το 1975, ο οποίος τον είχε βγάλει από την αφάνεια και τον έκανε υπουργό Πετρελαίου. Αργότερα την ίδια χρονιά ο Γιαμανί- μαζί με άλλους υπουργούς- απήχθη από μία συνάντηση του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών από τον «Κάρλος το Τσακάλι».
Γνωστός για τους κομψούς τρόπους του και για το γενάκι σήμα- κατατεθέν, διετέλεσε υπουργός Πετρελαίου για 24 χρόνια, από τον Μάρτιο του 1962 έως τον Οκτώβριο του 1986. Έγινε γνωστός παγκοσμίως τη δεκαετία του '70, κατά τη διάρκεια των πληθωριστικών «πετρελαϊκών σοκ».
Η ομηρία στη Βιέννη
Τον Δεκέμβριο του 1975 μετείχε σε συνεδρίαση του ΟΠΕΚ στη Βιέννη, όταν ο Κάρλος το Τσακάλι και πέντε συνεργοί του άρχισαν να πυροβολούν. Τρεις παριστάμενοι σκοτώθηκαν. Ο Κάρλος έβαλε στο στόχαστρο τον Γιαμανί ως τον πιο πολύτιμο όμηρο και του είπε επανειλημμένα ότι είχε καταδικαστεί σε θάνατο. Οι υπουργοί κρατήθηκαν για δύο ημέρες σε μια αίθουσα με εκρηκτικά, προτού δοθεί στους δράστες ένα αεροπλάνο για να φύγουν από την Αυστρία με τους ομήρους τους.
Έπειτα από άλλες 43 τρομακτικές ώρες, πετώντας από την Αλγερία στη Λιβύη και πίσω, δημιουργήθηκε μια σύνδεση ανάμεσα στον όμηρο και τον απαγωγέα. «Ήταν παράξενο, αλλά καθώς καθόμασταν μαζί και μιλούσαμε, ήταν σχεδόν σαν να είχαμε γίνει φίλοι. Μου έλεγε τόσα πολλά, γνωρίζοντας ότι θα πεθάνω», είπε πει ο Γιαμανί στον βιογράφο του, Τζέφρι Ρόμπινσον. Τελικά επετεύχθη συμφωνία στο Αλγέρι και ο Κάρλος εξαφανίστηκε διαφεύγοντας τη σύλληψη έως το 1994.
Λίγους μήνες νωρίτερα, ο Γιαμανί ήταν στο πλευρό του βασιλιά Φαϊζάλ στο Ριάντ, κατά τη διάρκεια υποδοχής μιας αποστολής, όταν ένας δυσαρεστημένος πρίγκιπας έβγαλε όπλο και δολοφόνησε τον μονάρχη.
Τα εμπάργκο πετρελαίου
Ο Ζακί Γιαμανί γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου 1930 και ήταν γιος ακαδημαϊκού και δικαστή. Αναμενόταν να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα και του παππού του στη διδασκαλία. Η πολιτική καριέρα του ήταν αξιοσημείωτη, για την εποχή, καθώς ήταν ένας «κοινός θνητός», σε μια κοινωνία που κυριαρχούσε η βασιλική οικογένεια.
Έγινε ηγετική φιγούρα στην ανάπτυξη του ΟΠΕΚ, που ιδρύθηκε το 1960 και με διαδοχικά βήματα απελευθέρωσε την πετρελαϊκή βιομηχανία της Σαουδικής Αραβίας από τα δεσμά των αμερικανικών εταιρειών.
Μέχρι τον αραβο-ισραηλινό Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967, το Ριάντ ήταν έτοιμο να κάνει επίδειξη οικονομικής δύναμης. Ο Γιαμανί ανακοίνωσε εμπάργκο προμηθειών σε βάρος των φιλικών προς το Ισραήλ χωρών. Όμως, το εμπάργκο δεν «πόνεσε», λόγω των υψηλών αποθεμάτων της Δύσης και των επιπλέον προμηθειών από τη Βενεζουέλα και το Ιράν, που κάλυψαν το κενό.
Το 1973 η τέταρτη αραβο-ισραηλινή σύγκρουση έκανε τον Γιαμανί να κηρύξει ένα ακόμη πετρελαϊκό εμπάργκο. Αυτή τη φορά είχε αποτέλεσμα: ο τετραπλασιασμός της τιμής του αργού σηματοδότησε το αποκορύφωμα της δύναμης του ΟΠΕΚ και έριξε τις δυτικές οικονομίες σε ύφεση, καθώς ο πληθωρισμός εκτοξεύθηκε σε αυτό που έγινε γνωστό ως το πρώτο «πετρελαϊκό σοκ».
Ο Γιαμανί είχε συνοψίσει τη στιγμή που οι πετρελαϊοπαραγωγοί πήραν τον έλεγχο λέγοντας: «Έφτασε η ώρα. Είμαστε αφεντικά του δικού μας προϊόντος». Μέχρι το τέλος του πολέμου και του εμπάργκο, το Ριάντ είχε βρει έναν συμβιβασμό με τις ΗΠΑ και ο Γιαμανί είχε γίνει υπστηρικτής της άποψης ότι οι υψηλές τιμές τελικά θα κατέστρεφαν τη ζήτηση και θα ενθάρρυναν την παραγωγή από νέα σημεία, όπως η Βόρεια Θάλασσα.
Αψήφησε τον βασιλιά
Όταν το 1979 η Ιρανική επανάσταση πυροδότησε ένα δεύτερο «πετρελαϊκό σοκ» στη Δύση, τα περισσότερα μέλη του ΟΠΕΚ ανέβασαν την τιμή του πετρελαίου. Το Ριάντ, που ήταν πλέον κοντά στην Ουάσινγκτον, εξέδωσε το «διάταγμα Γιαμανί», συγκρατώντας τις τιμές στα επίσημα επίπεδα.
Αυτή η μετριοπάθεια για τις τιμές επρόκειτο να κοστίσει στον Γιαμανί. Ο κορεσμός προμηθειών λόγω της ύφεσης στη Δύση στις αρχές του '80 περιόρισε τη ζήτηση για καύσιμα. Ο διάδοχος του Φαϊζάλ, βασιλιάς Φαντ, ζήτησε από τον Γιαμανί να προστατεύσει το μερίδιο της χώρας στην αγορά και να τονώσει τις τιμές. Αντί για αυτό, εκείνος περιόρισε την παραγωγή σε χαμηλό 20ετίας σε μόνο 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τις τιμές.
Τα άλλα μέλη του ΟΠΕΚ δεν έδειξαν την ίδια «πειθαρχία» στην παραγωγή και ο Γιαμανί επικρίθηκε στην πατρίδα του καθώς άλλοι αύξησαν το μερίδιό τους στην αγορά, σε βάρος του Ριάντ. Καθώς ο κορεσμός του πετρελαίου διογκωνόταν, οι τιμές του αργού έπεσαν σε κάτω από 10 δολάρια το βαρέλι.
Έχοντας παρακούσει τον Φαντ και αποτύχει, ο Γιαμανί πλήρωσε το τίμημα. Τον Οκτώβριο του 1986 έμαθε την αποπομπή του από ανακοίνωση στην τηλεόραση, κάτι που κατά τα φαινόμενα έγινε για να τον ντροπιάσει.
Με πληροφορίες από Reuters
