Πριν βάλει τέλος στη ζωής της, η Σάρα Χεγκάζι είχε φυλακιστεί και βασανιστεί από τις αρχές ασφαλείας της Αιγύπτου. Το «έγκλημά» της; Ανέμισε τη σημαία - ουράνιο τόξο σε μια συναυλία.
Όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2017, στο θερινό φεστιβάλ του Καΐρου. Ο ανοιχτά ομοφυλόφιλος τραγουδιστής μιας δημοφιλούς λιβανέζικης μπάντας ανέβηκε στην σκηνή και μέσα στο πλήθος υψώθηκαν υπερήφανα, πολύχρωμες σημαίες των ΛΟΑΤΚΙ.
Η 30χρονη Χεγκάζι, λεσβία σε μια χώρα που η ομοφυλοφιλία είναι ταμπού και οι γκέι διώκονται συστηματικά, σήκωσε ψηλά τα χέρια της κρατώντας την δική της σημαία. Μια φίλη απαθανάτισε την ανέμελη στιγμή με μια κάμερα αλλά εκείνο το «κλικ» ήταν η αρχή των δεινών της.
because this is how she would like to be remembered. All the power to the oppressed. #RaiseTheFlagForSarah pic.twitter.com/loe6odG75x
— Amr Magdi (@ganobi) June 15, 2020
Τα στιγμιότυπα με τις υψωμένες σημαίες προκάλεσαν μαζικές αντιδράσεις στα social media και το μίσος υποδαυλίστηκε από ομοφοβικούς και συντηρητικούς παρουσιαστές τηλεοπτικών εκπομπών. Δεκάδες συνελήφθησαν, ανάμεσά τους και η Χεγκάζι - όλοι με την ίδια κατηγορία της «υποκίνησης της ακολασίας».
Η νέα γυναίκα φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τις αρχές και τους συγκρατούμενούς της με τις «ευλογίες» των φυλάκων και όσα βίωσε, την οδήγησαν πρώτα στην αυτοεξορία και, το περασμένο Σάββατο, στην αυτοκτονία.
Σε ένα σύντομο και σπαρακτικό χειρόγραφο σημείωμα, παρακάλεσε τα αδέλφια και τους φίλους της να την συγχωρήσουν για αυτό που θα έκανε. «Η εμπειρία ήταν πολύ σκληρή και είμαι πολύ αδύναμη για να αντισταθώ», έγραψε πριν βάλει τέλος στη ζωή της, επιφυλάσσοντας τα τελευταία της λόγια στους διώκτες της: «Ήσασταν άσπλαχνοι, αλλά εγώ συγχωρώ».
Η εκτεταμένη καταστολή στην Αίγυπτο συχνά θολώνει τους αριθμούς της αυθαιρεσίας: δεκάδες χιλιάδες πολιτικοί αντίπαλοι του προέδρου Φατάχ αλ Σίσι βρίσκονται στις φυλακές. Εκατοντάδες εξαφανίζονται ανεξήγητα και για πάντα από κέντρα κράτησης. Πάμπολλοι παρενοχλούνται ή υποχρεώνονται σε εξορία για πράγματα που έγραψαν ή είπαν - ουσιαστικά για τις πεποιθήσεις τους.
Σπάνια, κάποια από αυτές τις υποθέσεις απασχολεί την δημόσια σφαίρα, όπως τα τελευταία λόγια της Χεγκάζι που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στη χώρα. Μετά την είδηση του θανάτου της, στα social media πολλοί αντικατέστησαν τις φωτογραφίες προφίλ με πολύχρωμες σημαίες ενώ άλλοι εξακολουθούν να καταδικάζουν «τις πράξεις της» υποστηρίζοντας δημοσίως ότι της άξιζε να πεθάνει.
Για όσους την υποστήριξαν, η απώλειά της είναι ένας ακόμα παράλογος θάνατος που θυμίζει έντονα την περίπτωση του 24χρονου παραγωγού Σάντι Χαμπάς, που φυλακίστηκε επειδή γύρισε ένα βίντεο στο οποίο ασκούσε κριτική στον Σίσι. Ο Χαμπάς έχασε τη ζωή του σε φυλακή ύψιστης ασφαλείας τον περασμένο μήνα, κάτω από αδιευκρίνιστες και σκιώδεις συνθήκες.
Αν και η ομοφυλοφιλία δεν είναι τυπικά παράνομη στην Αίγυπτο, οι γκέι της χώρας έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι και με τις βαθιά ριζωμένες κοινωνικές προκαταλήψεις και διώκονται συστηματικά από την αστυνομία με βάση τον βολικά ελαστικό νόμο που ποινικοποιεί γενικά και αόριστα την «ακολασία».
Μυστικοί αστυνομικοί επιθεωρητές χρησιμοποιούν ψευδώνυμα και σαρώνουν δημοφιλείς εφαρμογές γνωριμιών, παγιδεύοντας και συλλαμβάνοντας ομοφυλόφιλους. Άλλους τους συλλαμβάνουν ακόμα και στη μέση του δρόμου με μόνη αιτιολογία την εμφάνισή τους, τον τρόπο που κινούνται ή που ντύνονται. Οι καφετέριες και οι συναυλιακοί χώροι επίσης ελέγχονται συχνά από αστυνομικούς για την πάταξη της ακολασίας.
Πριν την μοιραία νύχτα στην συναυλία των Mashrou' Leila, η Χεγκάζι είχε κάνει σημαντικές αλλαγές στη ζωή της. Είχε αποτινάξει την μαντίλα που κάποτε φορούσε, αποδεχόμενη ανοικτά την ταυτότητα της ομοφυλόφιλης γυναίκας. Αργότερα είχε δηλώσει σε γερμανικό κανάλι για το βράδυ που ύψωσε την σημαία: «Διακήρυξα τον εαυτό μου σε μια κοινωνία που μισεί κάθε τι που είναι διαφορετικό από τη νόρμα».
Ο Ahmed Alaa, φοιτητής νομικής επίσης ανέμισε μια σημαία ουράνιο τόξο εκείνη την νύχτα. «Ήταν τα πιο όμορφα πέντε λεπτά της ζωής μου», έλεγε αργότερα. Και αυτός φυλακίστηκε για τρεις μήνες με αφορμή το περιστατικό.
Τα προβλήματα με τον Νόμο ξεκίνησαν για την Χεγκάζι όταν η φωτογραφία της με τη σημαία έγινε viral στα social media. Κάτω από το στιγμιότυπο δέχτηκε σχόλια μίσους και απειλές για την ζωή της, όπως περιγράφει ο φίλος της και δικηγόρος Μουσταφά Φουάντ. Διάσημοι τηλεοπτικοί παρουσιαστές καταδίκαζαν την πράξη ελευθερίας. «Πώς μπορεί να υψώνεται η σημαία των ομοφυλόφιλων στην αγνή γη της Αιγύπτου», έλεγε ένας από αυτούς. «Είναι ακολασία, είναι ντροπή, είναι έγκλημα», υποστήριζε ένας άλλος ονόματι Αχμέντ Μουσά.
Λίγες ημέρες αργότερα, ένοπλοι αξιωματικοί έφτασαν στο σπίτι της Χεγκάζι, την συνέλαβαν και την μετέφεραν στα κρατητήρια της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας, που θεωρείται απροκάλυπτος βραχίονας ελέγχου στις «διαταγές» του προέδρου Σίσι.
Αξιωματικοί την ανέκριναν για τις θρησκευτικές της πεποιθήσεις και την ρώτησαν αν ήταν παρθένα. Της έδεσαν τα μάτια και την οδήγησαν σε ένα ανακριτικό δωμάτιο όπου μπορούσε να ακούσει άλλους κρατούμενους να σφαδάζουν από τον πόνο. Της έβαλαν ένα πανί στο στόμα. Την βασάνισαν με ηλεκτροσόκ. Οι περιγραφές της σοκάρουν.
Ένας από τους ανακριτές την προκάλεσε να του αποδείξει ότι η ομοφυλοφιλία δεν είναι ασθένεια. «Σε κάποιο σημείο συνέκρινε τον κομουνισμό με την ομοφυλοφιλία», έγραψε σε ένα άρθρο για το ανεξάρτητο μέσο Mada Masr. «Σε άλλη στιγμή, αναρωτήθηκε σαρκαστικά γιατί οι ομοφυλόφιλοι δεν ερωτοτροπούν με παιδιά ή ζώα».
Αφού πέρασε όλα αυτά, η Χεγκάζι οδηγήθηκε σε ένα αστυνομικό τμήμα όπου της απαγγέλθηκαν κατηγορίες για υποκίνηση ακολασίας. Στο κελί της, άλλες κρατούμενες την κακοποίησαν με την ενθάρρυνση των αστυνομικών όπως κατήγγειλε. Την μετέφεραν στην φυλακή Qanatir, βόρεια του Καΐρου και την έβαλαν σε απομόνωση.
Έξω από τους τοίχους της φυλακής της, η πιο σκληρή δίωξη της γκέι κοινότητας στην Αίγυπτο είχε μόλις ξεκινήσει. Τουλάχιστον 75 άτομα κατηγορήθηκαν από τις αρχές για ακολασία, στις εφόδους που ακολούθησαν, σύμφωνα με την ερευνήτρια για ανθρώπινα δικαιώματα Lobna Darwish, που εργάζεται για την Αιγυπτιακή Πρωτοβουλία Προσωπικών Δικαιωμάτων με έδρα το Κάιρο. Δεκάδες καταδικάστηκαν σε ένα με έξι έτη φυλάκισης.
Τρεις μήνες πέρασαν και η διακριτική πίεση διπλωματών από τη Δύση και τη Νότια Αμερική, είχε σαν αποτέλεσμα την απελευθέρωση της Χεγκάζι που έπεσε σε κατάθλιψη. Απολύθηκε από την δουλειά της, όπου εργαζόταν ως προγραμματίστρια και πολλοί συγγενείς της της γύρισαν την πλάτη. Λίγους μήνες αργότερα, φοβούμενη ότι κινδύνευε και πάλι να τεθεί υπό κράτηση διέφυγε στον Καναδά όπου έλαβε πολιτικό άσυλο. Ο Alaa ακολούθησε.
Η Χεγκάζι δεν κατηγορεί μόνο την κυβέρνηση για τη δίωξή της αλλά και ολόκληρη την κοινωνία της Αιγύπτου, συμπεριλαμβανομένων των ισλαμιστών εχθρών του προέδρου, όπως την μουσουλμανική αδελφότητα και τις υπερ-συντηρητικές ομάδες. «Η Αδελφότητα και οι σαλαφιστές έχουν συμφωνήσει με το καθεστώς που κυβερνά εναντίον μας», έγραφε στο Mada Masr. «Συμφωνούν ως προς τη βία, το μίσος, τον ρατσισμό και τις διώξεις. Είναι οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος».
Η αστυνομία συνέχισε τις διώξεις σε γκέι ακόμα και κατά τη διάρκεια του πρόσφατου lockdown λόγω κορωνοϊού. Τουλάχιστον 17 άνθρωποι έχουν συλληφθεί από τις αρχές της χρονιάς - κάποιοι από αξιωματικούς που κατασκόπευαν εφαρμογές γνωριμιών. Απειλή συνιστούν και ορισμένοι γιατροί και ψυχίατροι που χορηγούν δήθεν αγωγές για την «θεραπεία» της ομοφυλοφιλίας. Σε μία πρόσφατη υπόθεση, ένα ψυχιατρικό ίδρυμα επιχείρησε να «θεραπεύσει» έναν ομοφυλόφιλο άνδρα, κάνοντας του ηλεκτροσόκ ενώ εκείνος έβλεπε γκέι πορνό.
Στον Καναδά, η Χεγκάζι βρήκε την πολυπόθητη ασφάλεια αλλά κλείστηκε στον εαυτό της. Ήταν συντετριμμένη από τον θάνατο της μητέρας της που πέθανε από καρκίνο, λίγες εβδομάδες αφότου η 30χρονη μετανάστευσε στη βόρεια Αμερική. Η νέα γυναίκα ένιωθε αδύναμη να επιστρέψει στην Αίγυπτο και να ζήσει με τα αδέλφια της. Οι εφιάλτες των όσων είχε ζήσει επέστρεφαν στο μυαλό της και εκδήλωσε αγχώδη διαταραχή και κρίσεις πανικού. Άρχισε να τραυλίζει.
«Αποφεύγω να μιλώ για την φυλακή», είχε γράψει. «Χάνω την ικανότητά μου να βγαίνω από το σπίτι».
«Δεν ξεπέρασε ποτέ τον θάνατο της μητέρας της», εξηγεί ο δικηγόρος της, ο Φουάντ. «Δεν μπορούσε να βρει φίλους με τα ίδια μυαλά. Ήταν οργισμένη για όσα της έκαναν (σ.σ οι βασανιστές της). Ήθελε πάρα πολύ να επιστρέψει αλλά φοβόταν πως θα συλληφθεί.»
Πριν τα καταφέρει την τρίτη φορά, είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει άλλες δύο φορές.
Πολλές από τις αντιδράσεις για τον θάνατό της, δείχνουν ότι από τότε που έφυγε από την χώρα, δύο χρόνια πριν, δεν έχουν αλλάξει και πολλά. «Αυτό κάνει η αθεΐα σε έναν άνθρωπο», σχολιάζουν στην εφημερίδα Youm7. «Γίνεσαι εγωιστής, διαπράττεις ομοφυλοφιλία και μοιχεία και μετά αυτοκτονείς. Χάος στο όνομα της ελευθερίας».
Όμως για πολλούς, τα λόγια της Χεγκάζι ηχούν πιο δυνατά από τις ομοφοβικές και οπισθοδρομικές κορώνες. Μεταξύ εκείνων που τίμησαν τη μνήμη της, ήταν και ο Hamed Sinno, ο γκέι τραγουδιστής των Mashrou' Leila, που είχαν παίξει εκείνο το βράδυ του 2017 στη γεμάτη παλμό συναυλία.
Στο Instragram, ο Sinno ανάρτησε μια φωτογραφία με την Χεγκάζι να κρατά χαμογελαστή δυο εισιτήρια για την συναυλία τους και τραγούδησε το κουπλέ που η νέα γυναίκα είχε αναρτήσει πριν την αυτοκτονία της: «Ο ουρανός είναι πιο όμορφος από τη Γη. Και εγώ θέλω τον ουρανό, όχι τη γη».
Από τους New York Times
σχόλια