Καθώς η Ουκρανία έρχεται αντιμέτωπη με αυξανόμενη πίεση στο πεδίο της μάχης, η Ευρώπη προσπαθεί απεγνωσμένα να ενισχύσει την αδύναμη παραγωγή βλημάτων πυροβολικού και πυραύλων.
Τον Ιανουάριο, η ΕΕ παραδέχτηκε ότι δεν είχε τηρήσει τη δέσμευσή της να παράσχει στην Ουκρανία ένα εκατομμύριο οβίδες έως τον Μάρτιο του 2024. Στις 15 Μαρτίου διέθεσε 500 εκατομμύρια ευρώ για να αυξήσει την παραγωγή. Αλλά το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι κάτι που αποτελούσε εκ των υστέρων σκέψη μέχρι πρόσφατα: η έλλειψη εκρηκτικών.
Το εν λόγω σχέδιο ονομάζεται Νόμος για την Υποστήριξη της Παραγωγής Πυρομαχικών και τα τρία τέταρτα της χρηματοδότησης, ή περίπου 372 εκατομμύρια ευρώ, θα διατεθούν αφειδώς σε κατασκευαστές. Η Ευρώπη χρειάζεται πολλά εύφλεκτα υλικά για να πετύχει τον στόχο της παραγωγής 2 εκατομμυρίων βλημάτων ετησίως μέχρι το τέλος του 2025. Κάθε βλήμα πυροβολικού είναι γεμάτο με 10,8 κιλά ισχυρού εκρηκτικού υλικού όπως tnt, hmx ή rdx. Απαιτούνται επίσης πρόσθετες γομώσεις προωθητικού για να εκτοξευθούν οι βολές σε απόσταση δεκάδων χιλιομέτρων. Άλλα πυρομαχικά απαιτούν ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες: η ισχυρά εκρηκτική κεφαλή ενός πυραύλου Storm Shadow, για παράδειγμα, ζυγίζει περίπου 450 κιλά. Το πρόβλημα είναι ότι οι κατασκευαστές εκρηκτικών δεν είναι βέβαιοι ότι η παραγωγή μπορεί να αυξηθεί και φοβούνται ότι οι ιδιορρυθμίες της βιομηχανίας θα εμποδίσουν την αύξηση που χρειάζεται η Ουκρανία για να παραμείνει ανταγωνιστική στο πεδίο της μάχης.
Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οδήγησε τη ζήτηση για όπλα σε πτώση και ανάγκασε πολλούς Ευρωπαίους κατασκευαστές εκρηκτικών να περιορίσουν τις εργασίες τους, να συγχωνευθούν ή απλώς να κλείσουν. Η Βρετανία, για παράδειγμα, έκλεισε το τελευταίο της εργοστάσιο εκρηκτικών το 2008. Ο τελευταίος μεγάλος παραγωγός tnt στην Ευρώπη βρίσκεται στη βόρεια Πολωνία. Αλλού, πολλές κρατικές εγκαταστάσεις είτε ιδιωτικοποιήθηκαν είτε εγκαταλείπονται. Για δεκαετίες η παραγωγή τους έχει αλλάξει και πλέον δημιουργούνται με βάση την απόδοση σε καιρό ειρήνης, όχι για παραγωγή βιομηχανικής κλίμακας, σημειώνει ο Johann Höcherl, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Bundeswehr στο Μόναχο. Ως αποτέλεσμα, απομένει πολύ λίγος χώρος στην αλυσίδα εφοδιασμού για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης.
Παράδειγμα αποτελούν τα εκρηκτικά που μπαίνουν στην κύρια γόμωση ενός γύρου πυροβολικού ή ενός πυραύλου. Μόνο λίγες εταιρείες εξακολουθούν να παράγουν υλικά υψηλής ενέργειας προδιαγραφών του ΝΑΤΟ. Η μία είναι η Chemring Nobel, η οποία στεγάζεται σε ένα μεγάλο εργοστάσιο στο Saetre της Νορβηγίας. Μια άλλη είναι η Εurenco της Γαλλίας, η οποία διαθέτει μια παρόμοια τεράστια εγκατάσταση στην Karlskoga της Σουηδίας. Τα βιβλία παραγγελιών και των δύο εταιρειών έχουν διογκωθεί μετά την εισβολή της Ρωσίας. Η Εurenco είναι γεμάτη μέχρι το 2030 και το εργοστάσιο Saetre της Chemring λειτουργεί σε πλήρη ρυθμό. Ο Tim Lawrenson του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, μιας δεξαμενής σκέψης, υποστηρίζει ότι η επανενεργοποίηση των εγκαταλελειμένων εγκαταστάσεων παραγωγής θα πάρει χρόνο, δεδομένης της ανάγκης για ανακατασκευή και ανακαίνιση των εγκαταστάσεων.
Δελεασμένες από τις επιδοτήσεις το συντομότερο δυνατόν, οι εταιρείες ρίχνουν χρήματα για να επεκτείνουν τη δυναμικότητά τους. Ωστόσο, ένας από τους γνώστες της βιομηχανίας σημειώνει ότι η κατασκευή ενός εργοστασίου από την αρχή μπορεί να διαρκέσει από τρία έως επτά χρόνια. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Η Rheinmetall, ένας πάροχος πυρομαχικών, κατασκευάζει ένα συγκρότημα εκρηκτικών στην Ουγγαρία. Ωστόσο, η παραγωγή θα ξεκινήσει μόλις το 2027. Ένα πλήθος κανονισμών ασφάλειας και περιβάλλοντος μπορεί επίσης να εμποδίσει την επέκταση της χωρητικότητας, λέει ο Christian Mölling του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, μιας άλλης δεξαμενής σκέψης.
Οι κατασκευαστές εκρηκτικών αντιμετωπίζουν επίσης τις δικές τους πιέσεις από την πλευρά της προσφοράς. Το ένα είναι η έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων σε ολόκληρη τη βιομηχανία. Οι γκριζαρισμένοι μηχανικοί συνταξιοδοτούνται και λίγοι νέοι θέλουν να χειρίζονται εκρηκτικά για μεταπτυχιακό, λέει ο κ. Höcherl. Οι προμήθειες κρίσιμων πρώτων υλών, όπως οι πρόδρομες ουσίες χημικών, είναι επίσης υπό πίεση. Η προμήθεια νιτρικού οξέος, ένα κρίσιμο συστατικό των tnt , hmx και rdx - και επίσης της νιτροκυτταρίνης, της βάσης των περισσότερων στρατιωτικών προωθητικών - μπορεί να είναι ιδιαίτερα προκλητική. Αυτή τη στιγμή, η παραγωγή νιτρικού οξέος πηγαίνει σε μεγάλο βαθμό στα λιπάσματα. Όμως, καθώς οι παραγωγοί λιπασμάτων υποφέρουν από υψηλότερο ενεργειακό κόστος, οι κατασκευαστές εκρηκτικών έπρεπε να αντιμετωπίσουν την αυστηρότερη προσφορά. Υπάρχουν επίσης τρωτά σημεία της εφοδιαστικής αλυσίδας: οι ράβδοι βαμβακιού, ένας τύπος ίνας που είναι ένα άλλο βασικό συστατικό της νιτροκυτταρίνης, εισάγονται κυρίως από την Κίνα.
Εν μέσω αυτών των δυσκολιών, ορισμένοι πάροχοι πυρομαχικών ψάχνουν πιο μακριά για τα εκρηκτικά τους. Οι αναφορές δείχνουν ότι οι Ινδοί και Ιάπωνες κατασκευαστές εκρηκτικών καλύπτουν μέρος του κενού. Ορισμένοι ειδικοί ανησυχούν ότι τα εκρηκτικά από το εξωτερικό είναι χαμηλότερης ποιότητας και ως εκ τούτου θα μπορούσαν να βλάψουν τον εξοπλισμό. Η ρητορική από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι ανοδική και είναι αλήθεια ότι σημειώνεται κάποια πρόοδος: η ετήσια παραγωγή κελύφους σε όλη την εε προβλέπεται να φτάσει τουλάχιστον το 1,4 εκατ. μέχρι το τέλος του 2024, από περίπου 500.000 πριν από ένα χρόνο. Όταν έβαλε το πρώτο τούβλο για το εργοστάσιο καυσίμων της Eurenco στο Μπερζεράκ, στις 11 Απριλίου, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υπερασπίστηκε τις επιδόσεις της «πολεμικής οικονομίας» της Γαλλίας. Το εργοστάσιο, είπε, θα ανοίξει, σε χρόνο ρεκόρ, έως το 2025. Ωστόσο, καθώς ξεκινά η καλοκαιρινή επίθεση της Ρωσίας, αυτό δεν είναι αρκετά γρήγορο για να βοηθήσει τους Ουκρανούς που λιμοκτονούν από οβίδες.
Με πληροφορίες από Economist
