Μερικές απώλειες αυτών των ημερών, από αυτές που δεν έκαναν τον γύρο των social media αλλά εμφανίστηκαν σε κάποιες μικροκλίμακες μνήμης και συγκίνησης. Η Μαρία Κυρτζάκη, ποιητική φωνή της γενιάς του '70, ο Γιώργος Λάππας, γλύπτης και δάσκαλος στην Καλών Τεχνών, ο Θανάσης Τζαβάρας, σοβαρή φυσιογνωμία του ψυχαναλυτικού χώρου στη χώρα.
Επιλέγω να μιλήσω εδώ για τον χρόνο της δημιουργίας, που μας τον υπενθυμίζουν τέτοιες ακριβώς περιπτώσεις. Όχι για «τον ένα χρόνο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ.» και τον κυβερνητικό απολογισμό. Ούτε για τη γιορτή στο Ταε Κβον Ντο και τη βαμμένη στα χρώματα του πολέμου –για εκατοστή φορά– ρητορική του Έλληνα πρωθυπουργού.
Δεν είναι αυτό «εστετισμός», όπως λένε κάποιοι γελοίοι που ανακάλυψαν τα τελευταία χρόνια τον Ροβεσπιέρο στο Φλοράλ. Δεν είναι εστετισμός το να στέκεσαι περισσότερο στους δημιουργούς αυτής της χώρας. Το να επιμένεις στα μαθήματα των δασκάλων και σ' εκείνες τις πνευματικές χειρονομίες που είναι βέβαιο πως θα διαρκέσουν πολύ περισσότερο από τον ψευδο-ριζοσπαστισμό.
Γι' αυτό σε κάθε θάνατο δημιουργού αισθανόμαστε λίγο χαμένοι κι εμείς, κι ας μη γνωρίζουμε προσωπικά τον έναν ή τον άλλον. Γιατί νιώθουμε ότι αυτός ο καιρός είναι αχάριστος απέναντι στη δημιουργία.
Ένα ποίημα της Κυρτζάκη, ένα γλυπτό του Λάππα ή ένα σεμινάριο του Τζαβάρα μετατρέπουν το υλικό της καθημερινής απελπισίας σε κάτι ευγενέστερο. Φτιάχνουν νόημα από το λίγο, από το τίποτα, από τα ίδια τα κενά. Αλλάζουν έτσι τη ζωή με ουσιαστικότερο τρόπο. Δρώντας, όμως, στους αόρατους αρμούς και στις ανεπαίσθητες συνάψεις της γλώσσας και των πραγμάτων. Χωρίς να δίνουν εντολές Ανατροπής ανατρέπουν και συντηρούν συγχρόνως. Όπως το κάνει κάθε καλή αφήγηση, όταν πρέπει να βρει τον στόχο της.
Όχι, δεν επιστρέφω εδώ σ' εκείνη την παλιά καλή αυταπάτη περί «τέχνης που σώζει». Απέναντι σε κακές πολιτικές οφείλει κανείς να σκεφτεί και να δοκιμάσει καλύτερες πολιτικές αποκρίσεις. Αυτός είναι ο στοιχειώδης και απαραίτητος ρεαλισμός. Το να διακρίνουμε τις διαφορετικές περιοχές και τις αξίες τους.
Χρειαζόμαστε, όμως, τις δημιουργικές χειρονομίες και όσους τις χειρίζονται καλύτερα. Αυτές ιδίως που δεν υποτάσσουν την τέχνη και τη σκέψη σε σχέδια ηγεμονίας. Αυτές όπου οι εσωτερικές αγωνίες της τέχνης και της σκέψης δεν ταυτίζονται με την ωμή χρησιμοθηρία των «πολιτικών πρωτοποριών».
Ο χρόνος της δημιουργίας είναι πιο κοντά στην αυθεντική σημασία της αλλαγής. Δοκιμάζει τις αντοχές του υλικού, σέβεται τη δυσκολία του πειραματισμού, συναισθάνεται τους κινδύνους που έχει η βιασύνη. Για να αλλάξεις έναν κανόνα όταν πρώτα τον έχεις καταλάβει, να έχεις αναγνωρίσει το πώς λειτουργεί. Αυτό ισχύει στην τέχνη όσο και στη ζωντανή πολιτική πρακτική.
Γι' αυτό σε κάθε θάνατο δημιουργού αισθανόμαστε λίγο χαμένοι κι εμείς, κι ας μη γνωρίζουμε προσωπικά τον έναν ή τον άλλον. Γιατί νιώθουμε ότι αυτός ο καιρός είναι αχάριστος απέναντι στη δημιουργία. Κι ότι αυτές οι μέρες θέλουν να ζυγίζουν τον «πολιτισμό» με το μέτρο των δελτίων Τύπου, των κομματικών ημερίδων και της γενικής αναπαλαίωσης.
σχόλια