Δεν θα γνωρίζαμε πολλά για τον Αλεσάντρο ντι Μαριάνο Φιλιπέπι, αν δεν υπήρχε ο μέτριος ζωγράφος, αλλά πρώτος θεωρητικός της Τέχνης, Τζόρτζιο Βαζάρι να καταγράψει όσα στοιχεία της ζωής του μπόρεσε στους Βίους των Εξοχότερων Ζωγράφων, Γλυπτών και Αρχιτεκτόνων.
Στερνοπαίδι του βυρσοδέψη Μαριάνο Ντι Βάνι και της Σμεράλντα, ο ιταλός ζωγράφος που έγινε γνωστός με το όνομα Σάντρο Μποτιτσέλι, γεννήθηκε στη Φλωρεντία το 1445. Κατά άλλους το 1444. Στην περίπτωση του, το έτος λίγη σημασία έχει, αφού ο Μποτιτσέλι μεγαλώνει στο σωστό σημείο, για όσα το μέλλον τον προορίζει. Στην καλλιτεχνική έκρηξη της Αναγέννησης, η Φλωρεντία ήταν το κέντρο του μέχρι τότε γνωστού κόσμου και ο Μποτιτσέλι από μικρός είχε εκπαιδευτεί στην τέχνη του χρυσοχόου – τέχνη, η οποία τον φιλοδώρησε, βάσει κάποιων πηγών και με το παρατσούκλι του, από τη λέξη batigello, αυτόν που δίνει σχήμα στον χρυσό - που στα 18 του εγκαταλείπει για να αφιερωθεί στη ζωγραφική.
Από τις άγνωστες λεπτομέρειες της τέχνης του και του τρόπου που επέδρασε σ' αυτήν, θεωρούνται οι τολμηρές αναζητήσεις του, κόντρα στις ξεκάθαρες, συμμετρικές, σχεδόν άκαμπτες γραμμές του Μεσαίωνα.
Μοιάζει να αντιλαμβάνεται περισσότερα απ' όσα του διδάσκει ο ζωγράφος Φίλιππο Λίππι, επίσης ταπεινής καταγωγής, γιος χασάπη, που η Τέχνη του τον «συστήνει» στις πιο πλούσιες οικογένειες της πόλης, μεταξύ των οποίων και οι Μέδικοι. Στο δικό του εργαστήριο, ωστόσο, ο Μποτιτσέλι αποκτά καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία, φήμη και γνωριμίες.
Από το Πράττο, όπου βρισκόταν ο δάσκαλος του, επιστρέφει μερικά χρόνια αργότερα στη γενέτειρα του, για να ανοίξει το δικό του εργαστήριο και εκεί αρχίζει να δέχεται τις πρώτες σοβαρές – και ακριβοπληρωμένες – παραγγελίες ισχυρών της εποχής, αλλά και τις πρώτες επιρροές από ομότεχνους του.
Από τα πιο γνωστά έργα του, η Άνοιξη, η Γέννηση της Αφροδίτης, προσωπογραφίες όπως αυτή του Τζουλιάνο των Μεδίκων, του Νέου που κρατά Μετάλλιο του Κόζιμο των Μεδίκων, και άλλα.
Από τις άγνωστες λεπτομέρειες της τέχνης του και του τρόπου που επέδρασε σ' αυτήν, θεωρούνται οι τολμηρές αναζητήσεις του, κόντρα στις ξεκάθαρες, συμμετρικές, σχεδόν άκαμπτες γραμμές του Μεσαίωνα.
Η απόδοση της φύσης, της πραγματικότητας στην απεικόνιση του ειδώλου, πρόβλημα που θα βασανίζει τους καλλιτέχνες τουλάχιστον έως τα μέσα του 19ου αιώνα, για τον αναγεννησιακό Μποτιτσέλι γίνεται πρόκληση.
Οι φιγούρες του, με πιο χαρακτηριστική την Αφροδίτη του πασίγνωστου πίνακα, δείχνουν λιγότερο στέρεες. Όμως, η ομορφιά της γυναικείας μορφής, αποσπά το βλέμμα από τον αφύσικα μακρύ λαιμό, τους χαμηλωμένους ώμους, τον κάπως αδέξιο τρόπο που ενώνει το σώμα με το αριστερό χέρι. Πρόκειται για μία απολύτως αρμονική σύνθεση με τον Μποτιτσέλι να καινοτομεί, εκεί όπου ομότεχνοι του, όπως ο Πολαγιουόλο, συναντούν σημαντικές δυσκολίες.
Κάποιες πηγές τον εμφανίζουν πολέμιο του γάμου. Κάποιες, παράφορα και ανικανοποίητα ερωτευμένο με τη Σιμονέτα Βεσπούτσι παντρεμένη αριστοκράτισσα της εποχής, το πορτρέτο της οποίας είναι ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του. Άλλες τον εμφανίζουν αμφιφυλόφιλο και άλλες αναφέρουν ότι τον Νοέμβριο του 1502, βάσει φλωρεντινών αρχείων, είχε κατηγορηθεί για σοδομισμό.
Ωστόσο, τότε ήταν που η Φλωρεντία βυθιζόταν στο θρησκευτικό παραλήρημα του Σαβοναρόλα, τις ίντριγκες και τις μαζικές καταστροφές έργων τέχνης, οπότε όσοι ιστορικοί – έστω και ακροθιγώς – ασχολήθηκαν με το θέμα, δεν κατέληξαν σε ασφαλές συμπέρασμα.
Πεθαίνει μόνος, μακριά από τη ζωγραφική και με μία σοβαρή παραμόρφωση στην πλάτη, κατάλοιπο διάφορων ασθενειών που τον ταλαιπωρούσαν τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Η τέχνη του ξεχνιέται μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όπου ιστορικοί και ευρύ κοινό ανακαλύπτουν εκ νέου τις καινοτομίες και την προσφορά του.
ΠΗΓΕΣ:
Το Χρονικό της Τέχνης, E.H. Gombrich, ΜΙΕΤ
Σάντρο Μποτιτσέλι, Deimling Barbara, Taschen
σχόλια