Η ομιλία που κέρδισε τις εντυπώσεις αλλά και τα περισσότερα χειροκροτήματα στο 4ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ήταν εκείνη του μέλους της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και της École des Hautes Études en Sciences Sociales, Γιώργου Δερτιλή. Θέμα της ήταν οι «Θεωρίες της καταστροφής και στατιστικές συμφοράς».
Μάλιστα, προλογίζοντας τον κ. Δερτιλή, ο πρόεδρος του Οικονομικού Φόρουμ Δελφών, Συμεών Τσομώκος, τόνισε πως αποτελεί «ιδιαίτερη τιμή» η παρουσία του κ. Δερτιλή, αναφέρθηκε στη σημαντική πορεία του και τον χαρακτήρισε ως μία «από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες στον χώρο της ιστορίας».
Η LiFO σήμερα δημοσιεύει αποκλειστικά ολόκληρη την ομιλία του κ. Γιώργου Δερτιλή.
Γ. Β. Δερτιλής - Θεωρίες της καταστροφής και στατιστικές της συμφοράς
Κυρίες και κύριοι.
Θα που επιτρέψετε, ελπίζω, μια ομιλία κάπως «παράφωνη» – not a key lecture, but rather an off-key lecture.
Πολλά προβλήματα της εποχής μας είναι τόσο παράλογα, ώστε ο μόνος τρόπος αντιμετώπισής τους είναι το γέλιο και ο καλύτερος τρόπος κριτικής των υπευθύνων είναι η σάτιρα, όπλο πολιτικό και μάλιστα αποτελεσματικότατο. H σάτιρα στοχεύει την εμπάθεια και την αδικία, το ψέμα και την απάτη, την ανικανότητα και την βλακεία. Χρησιμοποιώντας συχνά το μαύρο χιούμορ, θίγει και τα πιο δυσάρεστα θέματα με τρόπο ευχάριστο και ελεύθερο. Γι' αυτό, σας παρακαλώ πολύ να μη διστάσετε να χαμογελάτε ή και να γελάτε πού και πού. Έτσι θα με βοηθήσετε κι εμένα να ξεπεράσω το τρακ. Ξεκινάμε, λοιπόν.
Ποιος είπε ότι ο Κόσμος έχει σήμερα πρόβλημα ηγεσίας και σύρεται προς την καταστροφή; Συστηματικά παρακολουθώ στα διεθνή μέσα μαζικής επικοινωνίας, τις απόψεις των ηγετών της Ανθρωπότητας, εκείνων που ορίζουν τις τύχες μας – π.χ., της κας Άντζελα Μέρκελ και του κου Μακρόν, καθώς και των κυρίων Τραμπ, Πούτιν, Τσι-Γι-Πινγκ, Κιμ-Ιλ-Ντογκ, Μπαχάρ-Αλ-Ασαντ, Κομεϊνί, Ερντογάν, Αrif Alvi του Πακιστάν, Modi της Ινδίας, ενίοτε και της κας Τερέζα Μέι. Με ανακούφιση διαπιστώνω ότι όλοι προσπαθούν να μας καθησυχάσουν για το μέλλον της χώρας τους και του πλανήτη μας· και να μας παρηγορήσουν για τα εκατομμύρια των μεταναστών που περιπλανώνται από την μία ήπειρο στην άλλη απασχολώντας τις δημόσιες υπηρεσίες των προηγμένων χωρών του κόσμου.
Διαβάζοντας αυτά που μας λένε με τόση πειστικότητα οι ηγέτες μας, αισθάνομαι πάντα ηρεμότερος και αισιόδοξος. Αυτό που με ενθουσιάζει, όμως, είναι όταν στηρίζουν τα λεγόμενά τους σε στοιχεία και σε αριθμούς – ακόμη και σε στατιστικές! Και επειδή έχω μια μικρή μανία με τις στατιστικές, παρότι ελάχιστα γνωρίζω αυτήν την σημαντική επιστήμη, πείθομαι πάραυτα μόλις δω έναν πίνακα ή ένα γράφημα και αμέσως προσπαθώ να χρησιμοποιήσω τα στοιχεία τους, να τα επεξεργαστώ ει δυνατόν και να τα επεκτείνω – πάντοτε, το ομολογώ, προς την ίδια αισιόδοξη κατεύθυνση.
H σάτιρα στοχεύει την εμπάθεια και την αδικία, το ψέμα και την απάτη, την ανικανότητα και την βλακεία. Χρησιμοποιώντας συχνά το μαύρο χιούμορ, θίγει και τα πιο δυσάρεστα θέματα με τρόπο ευχάριστο και ελεύθερο. Γι' αυτό, σας παρακαλώ πολύ να μη διστάσετε να χαμογελάτε ή και να γελάτε πού και πού.
Θα ξεκινήσω από την χώρα που μας φιλοξενεί. Και για να δώσω δείγμα της αγάπης μου για την στατιστική, θα χρησιμοποιήσω το παράδειγμα του πανικού που ο ελληνικός Τύπος είχε προκαλέσει, το 1996, για τον κίνδυνο ατυχήματος σε έναν παλαιό σταθμό πυρηνικής ενέργειας στο Κοζλοντούι της Βουλγαρίας. Υπενθυμίζω ότι η Ελλάδα έχει υποστεί χιλιάδες σεισμούς κατά την μακραίωνα ιστορία της, αλλά δεν γνωρίζω τις αντίστοιχες στατιστικές για την Βουλγαρία. Πάντως, το Κοζλοντούι απέχει μόλις 250 χιλιόμετρα από τα ελληνικά σύνορα, περίπου 500 από τους Δελφούς. Ελπίζω να μην εκραγεί πριν τελειώσει η ευχάριστη αυτή εκδήλωση.
Οι Έλληνες θυμούνται με τρόμο τις καταστροφές που τους πέφτουν συνεχώς στο κεφάλι – σεισμούς, λοιμούς, καταποντισμούς, πολέμους, εμφυλίους πολέμους, πτωχεύσεις, κυβερνήσεις της υπερ-Δεξιάς ή της υπερ-Αριστεράς, κ.ο.κ. Με τρόμο θυμούνται και την έκρηξη στο ρωσικό πυρηνικό εργοστάσιο Τσερνόμπιλ, στη δεκαετία του 1980. Γι' αυτό, όταν το 1996 άκουσαν τα απειλητικά νέα από το Κοζλοντούι, επέδραμαν πανικόβλητοι σε όποιο σουπερμάρκετ έβρισκαν μπροστά τους αγοράζοντας τα πάντα, από ρύζι και ξηρούς καρπούς και κόρνεντ-μπηφ έως σκυλοτροφές. Γι' αυτό και ο τότε πατέρας-πρωθυπουργός της Ελλάδας αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου αντέδρασε αστραπιαίως και διέταξε κανείς να μην υποδαυλίζει τον πανικό και κανείς να μην ενοχλήσει τις διακοπές του λαού, ή επί λέξει «τα μπάνια του Λαού».
Αμέσως μετά την άνωθεν εντολή, μια νεαρά υπουργός της κυβέρνησης έσπευσε να καθησυχάσει το κοινό με επίσημη δήλωση. Το κείμενό της ήταν ιδιαιτέρως πειστικό, καθώς η εν λόγω κυρία, ως απόφοιτος του Πολυτεχνείου Αθηνών, είχε διδαχθεί ακόμη και σεισμολογία στα σύντομα διαλείμματα των καταλήψεων του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές – στις οποίες καταλήψεις είχε και η ίδια ενθουσιωδώς συμμετάσχει.
Στην μετρημένη της δήλωση, η υπουργός τόνιζε ότι με το χειρότερο και πλέον απίθανο σενάριο, οι επιπτώσεις του πυρηνικού ατυχήματος μέσα στα επόμενα ογδόντα χρόνια, και μάλιστα σε μια πολυάνθρωπη πόλη σαν την Αθήνα θα ήταν μόλις 130.000 νεκροί. Με αυτό το δεδομένο, λοιπόν, η καλή υπουργός καλώς ενήργησε τότε ουδέν πράττουσα: στη χειρότερη περίπτωση θα πέθαιναν μόλις 130.000 Αθηναίοι σε 80 χρόνια· γιατί λοιπόν ν' ασχοληθεί αμέσως, αφού σε 80 χρόνια μάλλον δεν θα πολιτεύεται;
Αυτές ήταν οι πρώτες απλοϊκές σκέψεις μου. Μετά όμως, επειδή με εντυπωσίασε η στιλπνή στατιστική επιχειρηματολογία της υπουργού, απεφάσισα να ελέγξω στατιστικώς το θέμα. Η σεβαστή υπουργός εδήλωσε ότι τα 130 000 θύματα ανήκουν στο χειρότερο σενάριο αλλά και το πλέον απίθανο από μια «σειρά σεναρίων». Ομολογώ ότι η λέξη «σειρά» με μπέρδεψε.
Συμβουλεύτηκα επ' αυτού τους φίλους μου στατιστικούς της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Dreampeace International Rational Ecology Statistics, παγκοσμίως γνωστής με τον λογότυπο DIRE Statistics, διερωτώμενος γιατί άραγε να θρηνούμε για το χειρότερο σενάριο αντί να προβάλουμε με αισιοδοξία το καλύτερο δυνατόν; Φευ! Απήντησαν, οι επιστήμονες, υπάρχουν και πολύ χειρότερα σενάρια, τα οποία οι ίδιοι απεύχονταν μεν, αλλά δεν μπορούσαν ν' αποκλείσουν ως επιστήμονες και ως άνθρωποι. Σας εκθέτω το ανατριχιαστικότερο από όσα μου εξήγησαν με κομψή λεπτομέρεια.
Έστω, μου είπαν οι καλοί επιστήμονες, ότι ένας Βούλγαρος παλαιοκομμουνιστής, προφανώς παράφρων, ανατινάσσει όχι έναν, αλλά και τους πέντε αντιδραστήρες του Κοζλοντούι. Αμέσως-αμέσως έχουμε πέντε επί 130 ίσον 650 χιλιάδες Αθηναίους νεκρούς σε 80 χρόνια.
Έστω επιπλέον, συνέχισαν οι στατιστικο-οικολόγοι, ότι το ραδιενεργό νέφος δεν ταξιδεύει αναγκαστικά με βορείους ανέμους κατ' ευθείαν προς την Αθήνα για να ενωθεί με το νέφος της μόλυνσης που στέφει τον Παρθενώνα, ούτε μένει ακίνητο πάνω από την πρωτεύουσα, αλλ' απλώνεται σε όλη την επικράτεια με απαλές αύρες υπεράνω όλων των μεγάλων, άρα εξίσου μολυσμένων πόλεων. Η Αθήνα μαζί με αυτές τις πόλεις, έχει σχεδόν τα δύο τρίτα του πληθυσμού της χώρας. Εκείνοι, όμως, λογάριασαν μεγαλόθυμα ότι τα θύματα θα είναι απλώς διπλάσια και κάτι: δηλαδή, το σύνολο ανέρχεται έτσι σε 1.300.000 νεκρούς σε όλη την επικράτεια (στρογγυλεύω χάριν συντομίας).
Ας ξαναθέσω την ίδια αγανακτισμένη ερώτηση που έθεσα στην αρχή. Πώς τολμούν να λένε διάφοροι ότι ο κόσμος έχει πρόβλημα ηγεσίας και σύρεται προς την καταστροφή από ηγέτες ψεύτες και δημαγωγούς, εμπαθείς, ανίκανους, φαύλους και ημιμαθείς; Οι οποίοι, μάλιστα, επικοινωνούν με tweets – που σημαίνει στην ελληνική τιτιβίσματα; Λάθος! Ουδέν πρόβλημα!
Είναι γνωστό ότι μια πιθανολογική προσέγγιση πρέπει να καλύπτει το ευρύτερο δυνατό φάσμα δυνατοτήτων. Με αυτόν τον κανόνα κατά νουν, οι φίλοι μας θεώρησαν αναγκαίο να υιοθετήσουν ορισμένες επιπλέον υποθέσεις. Υπέθεσαν λοιπόν, ότι το Κοζλοντούι θα εκραγεί μήνα Αύγουστο με υψηλό καύσωνα με επακόλουθο κατακλυσμιαίες βροχές λόγω κλιματικής αλλαγής – τότε, βλέπετε, αυτή η γελοία θεωρία είχε σχεδόν επικρατήσει, δεν μας είχε ακόμη καθησυχάσει με τις μετρημένες προβλέψεις του ο Πρόεδρος Τραμπ. Η δεύτερη υπόθεση των επιστημόνων και φίλων μου ήταν ότι δεν θα ληφθεί κανένα μέτρο προστασίας του πληθυσμού, ότι θα συμπίπτουν και τότε εκλογές, και ότι ο τότε πατέρας-πρωθυπουργός, βαδίζοντας εμπρός στον δρόμο που χάραξε ο Ανδρέας Παπανδρέου, θα διατάξει να μη διαταράξει κανείς τις διακοπές του λαού. Πρόκειται για ορθότατη υπόθεση, βασισμένη σε δύο αιώνων ιστορικά στοιχεία για τις επιδόσεις σχεδόν όλων των ελληνικών κυβερνήσεων αυτής της μακράς περιόδου. Επομένως, και δεδομένου ότι μέσα στα 80 επόμενα χρόνια θα έχει ξεχειλώσει κατά 33% η τρύπα της ατμόσφαιρας του πλανήτη, φθάσαμε δυστυχώς στον αριθμό των 2,6 εκατομμυρίων νεκρών.
Έστω τώρα ότι οι επιπτώσεις του ατυχήματος δεν περιορίζονται μόνον στον επάρατο καρκίνο του θυρεοειδούς, όπως προέβλεπε το υπουργικό σενάριο, αλλά διαταράσσουν πολλά άλλα συστήματα του ανθρωπίνου οργανισμού. Οι επιστήμονες περιορίστηκαν σε δύο μόνον επιπτώσεις, τις πιθανότερες υπό συνθήκες πυρηνικού ατυχήματος: πρώτον, τους κακοήθεις όγκους του γεννητικού συστήματος· και δεύτερον, τη μυστηριώδη επίδραση της ραδιενέργειας στον εγκέφαλο ορισμένων θηλαστικών, τη λεγόμενη «νόσο των τρελών προβάτων».
Γνωρίζομε όλοι τις φοβερές συνέπειες της μείωσης της γεννητικότητας που προξενούν οι κακοηθέστατοι όγκοι του γεννητικού συστήματος, γνωστοί και για τον πουριτανισμό τους – ο οποίος ναι μεν επιβάλλει περιορισμούς στο σεξ, αλλά δυστυχώς τους επιβάλλει ματαίως. Επομένως, οι φίλοι μας προσέθεσαν εδώ 400.000 θύματα σε ογδόντα χρόνια. Ακόμη χειρότερες αποδείχθηκαν οι συνέπειες της νόσου των τρελών προβάτων, επειδή προσβάλλει κατ'ευθείαν στον εγκέφαλο αυτά τα φιλήσυχα θηλαστικά και τα καθιστά επιθετικά και σαρκοβόρα, προσβάλλει δε και τους ανθρώπους μέσω της τροφικής αλυσίδας προκαλώντας και σε αυτούς κανιβαλικές τάσεις. Εάν υπολογίσουμε σε 620.000 τα ανθρώπινα θύματα των προβάτων και σε 980.000 τα ανθρώπινα θύματα των ανθρώπων, έχουμε πλέον 4.600.000 νεκρούς.
Eν συνεχεία οι φίλοι επιστήμονες προσέθεσαν και τους θανάτους από έκτακτα αίτια που σήμερα έχουν γίνει οι υπ' αριθμόν 1 δολοφόνοι στην Ελλάδα. Συγκεκριμένως, τον αριθμό των θυμάτων αφενός από την παχυσαρκία και τις παρεπόμενες νόσους, 200.000 άτομα επιεικώς· και αφετέρου, άλλα 100.000 από τροχαία δυστυχήματα. Έφθασαν έτσι στα 4.900.000 θύματα.
Τέλος, υπολόγισαν ότι με την μετανάστευση λόγω κρίσης και το τεράστιο πρόβλημα υπογεννητικότητας ο πληθυσμός της χώρας θα έχει μειωθεί σε 80 χρόνια κατά 57% τουλάχιστον, θα είναι δηλαδή γύρω στα 4.700.000 άτομα. Αφαιρώντας επομένως από αυτό τον πληθυσμό τον ολικό αριθμό των θυμάτων, οι επιστήμονες κατέληξαν σε περίσσευμα 200.000 νεκρών. Τώρα πώς θα ταφούν όλοι αυτοί οι νεκροί χωρίς ούτε έναν επιζώντα νεκροθάπτη, «τι να σου πω», απάντησαν με μια κάποια ελληνική θρασύτητα, «αυτό ας το φροντίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Άλλωστε 100.000 άταφα πτώματα ναι μεν θα είναι πρόβλημα για τον ελληνικό τουρισμό, αλλά θα προξενήσουν και πανευρωπαϊκό οικολογικό πρόβλημα, ιδίως εάν συμπέσουν με νοτιοανατολικούς ανέμους».
«Ανέμους;» ανέκραξα μέσα στην έμπνευση: «Και τι θα γίνει εάν την ημέρα που θα εκραγεί το Κοζλοντούι οι άνεμοι δεν θα είναι βόρειοι αλλά δυτικοί; Τι σενάρια μπορείτε να μου δώσετε για την φίλη Τουρκία, που είναι και σύμμαχός μας στο ΝΑΤΟ;»
Ας ξαναθέσω την ίδια αγανακτισμένη ερώτηση που έθεσα στην αρχή. Πώς τολμούν να λένε διάφοροι ότι ο κόσμος έχει πρόβλημα ηγεσίας και σύρεται προς την καταστροφή από ηγέτες ψεύτες και δημαγωγούς, εμπαθείς, ανίκανους, φαύλους και ημιμαθείς; Οι οποίοι, μάλιστα, επικοινωνούν με tweets – που σημαίνει στην ελληνική τιτιβίσματα; Λάθος! Ουδέν πρόβλημα!
Ο ομφαλός της γης δεν είναι οι Δελφοί· είναι ο Λευκός Οίκος. Με αναρίθμητα, συναρπαστικά τιτιβίσματα, ο Ντόναλντ Τραμπ έπεισε τους ψηφοφόρους του όχι μόνο για το ότι είναι ο μεγαλύτερος Πρόεδρος στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και για το ότι δεν πρέπει ν'ανησυχούν για το περιβάλλον. Διότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ως γνωστόν άτρωτες βάσει της Αρχής "America First". Ακόμη και αν το περιβάλλον εξοντώσει τον υπόλοιπο πλανήτη, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιβιώσουν.
Διάφοροι ανόητοι επιστήμονες έχουν βεβαίως προβλέψει διάφορες ανοησίες, όπως λέει ο κύριος Τραμπ. Όλα ξεκίνησαν με τον Αϊνστάιν ο οποίος διέδωσε ότι όταν εκλείψουν οι μέλισσες θα πεθάνει ο πλανήτης. Ως γνωστόν, αυτό αποκλείεται· το μόνο που θα εκλείψει είναι το μέλι, το οποίο άλλωστε δεν αρέσει στον Πρόεδρο Τραμπ, προτιμά το maple syrup γιατί το χρώμα του θυμίζει τα μαλλιά του. Και δεν θα εκλείψει το μέλι από την Αμερική διότι ο Πρόεδρος γνωρίζει ότι πριν ακόμη αρχίσουν ν' ανησυχούν οι μέλισσες, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα προστατεύονται πλέον από το τείχος που ήδη κατασκευάζεται στο Νέο Μεξικό. Διότι το τείχος θα ανεβαίνει πλέον στα παράλια του Ειρηνικού, θα χωρίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τον βρωμερό Καναδά, θα κατεβαίνει τα παράλια του Ατλαντικού, και από την Καραϊβική θα καταλήγει πάλι στα σύνορα με το σιχαμερό Παλαιό Μεξικό όπου θα ενώνεται με το ήδη υπάρχον τείχος! Επομένως, οι αμερικανίδες μέλισσες δεν θα μπορούν πλέον να φύγουν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες θα έχουν έτσι το μονοπώλιο εξαγωγής μελιού σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Μια άλλη ανοησία των βλακών που έχουν μολύνει όλες τις επιστήμες είναι η προφητεία ότι η κλιματική αλλαγή λιώνει τους πάγους και η ανύψωση της στάθμης των θαλασσών θα πλημμυρίσει τα παράλια μεγάλων περιοχών του πλανήτη. Ο Πρόεδρος κατέρριψε και αυτές τις θεωρίες με ολίγα εμπνευσμένα τιτιβίσματα.
Πρώτα απ'όλα, το μεγαλειώδες αυτό τείχος, το όγδοο θαύμα του κόσμου, αυτό που θα εξευτελίσει δια παντός το Σινικόν Τείχος, θα προστατεύει τις Ηνωμένες Πολιτείες όχι μόνο από την φυγή των μελισσών αλλά και από τα θαλάσσια κύματα. Οι Ολλανδοί που ισχυρίζονται ότι κινδυνεύουν, ας χτίσουν και αυτοί ένα τείχος, χρήματα έχουν. Το ίδιο και αυτοί οι ανυπόφοροι Γάλλοι· αν είχαν τείχος να προστατεύει την Γαλλία το 1940 δεν θα τους είχε κατακτήσει η Γερμανία και δεν θα ήταν αναγκασμένη η Αμερική να στέλνει τα αγόρια της να τους ελευθερώσουν. Δείτε τους Γερμανούς που έχτισαν τείχος: δεν είχαν άδικο! Τα δράματα που συνέβησαν από τότε που άλλοι ανόητοι Γερμανοί γκρέμισαν το τείχος τους είναι γνωστά. Ευτυχώς που η Θεία Πρόνοια χάρισε στην Ρωσία τον ηγέτη που χρειάζεται για να ξαναχτίσει το τείχος προς την γερασμένη και άχρηστη Ευρωπαϊκή Ένωση και να γκρεμίσει το Σινικόν Τείχος ελπίζοντας έτσι να καταστρέψει την κατάρα της Ανθρωπότητας, την κομμουνιστική Κίνα που παριστάνει την καπιταλιστική χώρα χωρίς να το δικαιούται.
Μην ακούτε, λοιπόν, τους τρελούς επιστήμονες που σκαρφαλώνουν στα παγόβουνα και μετρούν λέει τους τριγμούς στο εσωτερικό του παγόβουνου και συμπεραίνουν ότι φταίει η υπερθέρμανση του κλίματος. Και τα παγάκια που βάζετε στα ποτά σας τρίζουν. Είχατε μήπως ζεστάνει το ποτήρι σας από πριν;
Μην ακούτε, λοιπόν, τους τρελούς επιστήμονες που σκαρφαλώνουν στα παγόβουνα και μετρούν λέει τους τριγμούς στο εσωτερικό του παγόβουνου και συμπεραίνουν ότι φταίει η υπερθέρμανση του κλίματος. Και τα παγάκια που βάζετε στα ποτά σας τρίζουν. Είχατε μήπως ζεστάνει το ποτήρι σας από πριν;
Μην ακούτε τους ανόητους Ιταλούς οικολόγους που ολοφύρονται για την θάλασσα που θα πλημμυρίσει τάχα την Βενετία και θα την καταστρέψει δήθεν για πάντα. Και λοιπόν; Χαρά στα ερείπια που θα καταστραφούν! Έτσι κι αλλιώς, λίγοι Βενετσιάνοι έχουν πλέον απομείνει, και οι περισσότεροι είναι γέροντες, εκτός από τους σερβιτόρους και τους γονδολιέρηδες. Ε! Αυτούς τους γέροντες θα τους αποζημιώσει το κράτος βάζοντας εισιτήριο για όποιον θέλει να επισκεφθεί τα αξιοθέατα που θα απομείνουν – και δωρεάν για φοιτητές, καλλιτέχνες και Αμερικανούς υπηκόους. Εξίσου ανόητοι είναι και κάτι άλλοι οικολόγοι που ήθελαν να περιορίσουν τους τουρίστες. Και πώς θα ζήσει δηλαδή η Βενετία χωρίς τουρίστες; Τους ηγέτες της Ιταλίας να ακούτε, που είναι ρεαλιστές και φιλοπρόοδοι. Και ελπίζω ότι αυτοί θα κάνουν το σωστό: θα διαπλατύνουν ορισμένα κανάλια γκρεμίζοντας μερικά παλιόσπιτα ώστε να χωράνε τα κρουαζιερόπλοια. Έτσι, οι Βενετσιάνοι γέροντες θα βλέπουν το θέαμα από τα παράθυρά τους και θα διασκεδάζουν ανταλλάσσοντας με τους επιβάτες χειραψίες και αστεϊσμούς.
Ανίκανοι και ημιμαθείς οι Ευρωπαίοι ηγέτες μας; Ανοησίες! Ανίκανος είναι, δηλαδή, ο νεαρός που αναρριχήθηκε στο αξίωμα του πρωθυπουργού της Αυστρίας σε νεαροτάτη ηλικία; Μην ακούτε τρελούς Αυστριακούς σαν τον Thomas Bernhardt, μην διαβάζετε καταθλιπτικούς σαν τον Musil και αλκοολικούς σαν τον Joseph Roth! Ο Όρμπαν στην Ουγγαρία είναι ημιμαθής; Οι ελάχιστοι Ούγγροι που τον θεωρούν ημιμαθή, είναι μια μειονότητα· είναι λιγότεροι από τους μισούς! Αυτοί που τον ψήφισαν ήταν η πλειοψηφία, τελείωσε! Εμπαθής ο ηγέτης της Πολωνίας; Μην ακούτε τους νοσταλγικούς της Solidanorsk. Οι οπαδοί του τον ψηφίζουν πολύ σωστά, για να τους προστατεύσει από τους μετανάστες που θα πάρουν τις δουλειές από τα χέρια των Πολωνών υδραυλικών. Ή μήπως είναι εμπαθής ο Πούτιν ο Μέγας πασών των Ρωσιών και Λευκορωσιών και Ουκρανιών; Πολύ μετρημένα απάντησε στις προκλήσεις του κυρίου Τραμπ λέγοντας ότι οι πύραυλοί του μπορούν να ισοπεδώσουν το Πεντάγωνο μέσα σε πέντε λεπτά, χωρίς να διευκρινίσει αν οι πύραυλοί του θα φέρουν ή όχι πυρηνικές βόμβες, τρανή απόδειξη ότι δεν είναι εμπαθής αλλά κατά βάθος ειρηνοποιός: Αν θέλεις την ειρήνη, έσο έτοιμος για πόλεμο! Si pacem voles, para bellum!
Υπάρχει βεβαίως μια πιθανότης να προλάβει ο κύριος Τραμπ να πατήσει το δικό του κουμπάκι εγκαίρως, στέλνοντας μάλιστα πυρηνικοφόρους πυραύλους ώστε τα δικά του παιχνιδάκια να διασταυρωθούν με τα παιχνιδάκια του μικρού Πούτιν κι'επιτέλους να ησυχάσουμε εν ειρήνη !
Είπαμε: η σάτιρα είναι ένα ωραίο κριτικό ύφος, που καταδικάζει οτιδήποτε και οποιονδήποτε καταπιέζει την ελευθερία μας. Γι αυτό είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα πολιτικά όπλα.
Από τη δική της πλευρά, η ειρωνεία είναι επίσης ωραίο ύφος: καρυκεύει τον διάλογο και τον καθιστά ζωηρό και ευχάριστο, παιγνιώδη και πειρακτικό. Γι' αυτό χρησιμοποιείται ευρύτατα στη σάτιρα. Η ειρωνεία μπορεί να φθάσει μέχρι και τον σαρκασμό· αλλά αποδυναμώνεται τελείως όταν ξεπέφτει στον καγχασμό και στην κακεντρέχεια. Ένας ώριμος ειρωνιστής δεν είναι αναγκαστικά κακός άνθρωπος· μπορεί να είναι κατά βάθος καλός. Άλλωστε, ο ώριμος ειρωνιστής ασκεί πάντοτε και την αυτο-ειρωνεία· επειδή γνωρίζει ότι πάντοτε υπάρχουν άλλοι ειρωνιστές που είναι καλύτεροί του.
Γνωρίζει επίσης ότι μας παρακολουθεί όλους, υπεράνω όλων, ο μέγιστος και πανάγαθος είρων: ο Θεός.
(Ομιλία στο Delphi Economic Forum, 01.03.2019)
Το κείμενο είναι προς δημοσίευση μόνο για τη LiFO. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση σε άλλο Μέσο χωρίς γραπτή άδεια του συγγραφέα.
σχόλια