Το νέο νομοσχέδιο έρχεται σε μια εποχή που «συναντώνται» χρόνια προβλήματα και δυσπραγίες που δυσκολεύουν ή ακόμα και ακυρώνουν τον χωρικό σχεδιασμό της χώρας. Σήμερα βρισκόμαστε στην κορύφωση της οικονομικής και της υγειονομικής κρίσης, για την οποία γίνεται τεράστια προσπάθεια ώστε η χώρα και οι πολίτες της να βγουν όσο το δυνατόν πιο αλώβητοι.
Στο σημείο αυτό, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χωρικός σχεδιασμός αποτελεί καταρχάς μια κοινωνική πρακτική, που αποσκοπεί στην ισόρροπη ανάπτυξη του χώρου. Αυτό σημαίνει ότι παρεμβαίνει στα πεδία της ανθρώπινης πραγματικότητας, με σκοπό τη βελτίωσή της.
Οι μέχρι πρόσφατα εφαρμόσιμες πρακτικές που πηγάζουν από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, χαρακτηρίζονται από ασάφειες και δυσκολίες – ιδιαίτερα δε όσον αφορά στην συνεργασία μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων του σχεδιασμού.
Συνεπώς, επέτρεπαν μόνο την ανάπτυξη μικρών και αποσπασματικών παρεμβάσεων. Στο σημείο αυτό, το νέο νμσχ επιτυγχάνει μέσα από τις ρυθμίσεις του την επιτάχυνση και τον εξορθολογισμό των παραπάνω αδυναμιών και ταυτόχρονα δημιουργεί ένα νέο αποτελεσματικό γνωμοδοτικό όργανο που θα εξασφαλίσει την ορθή λειτουργία όλων των σχετικών διαδικασιών.
Πολλά και σημαντικά τα σημεία «τομές» που φιλοδοξούν, να αλλάξουν το τοπίο και να επιτρέψουν την προστασία του περιβάλλοντος, την προσέλκυση και ανάπτυξη επενδύσεων, την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζουν και την ιδιοκτησία. Από τις σημαντικές αυτές αλλαγές, αξίζει να καταγραφούν ως μείζονες οι παρακάτω :
Προωθείται και επιταχύνεται ο σημαντικότατος για την οικονομία της χώρας θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, που ήταν χρόνια δέσμιος στις καθυστερήσεις οι οποίες απέρρεαν από τον εναγκαλισμό του με τις παράκτιες ζώνες.
Ο πολεοδομικός σχεδιασμός θα αφορά και θα καλύψει το σύνολο της επικράτειας, μέσω της κατάρτισης των Τοπικών και των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Αυτό συνεπάγεται τον καθορισμό χρήσεων γης, που σε συνδυασμό με την αναμόρφωση τους θα δώσει μεγάλη ώθηση στην βιώσιμη ανάπτυξη προστατεύοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον.
Η άναρχη αστική διάχυση που ευθύνεται για την επι ετών καταστροφή της ελληνικής υπαίθρου αντιμετωπίζεται για πρώτη φορά με αποτελεσματικότητα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω καταρχάς γενναίων μειώσεων (κατά μέσο όρο 10% για την πλειονότητα των χρήσεων και κατά 33% για την βιομηχανία) του σχετικού συντελεστή δόμησης και επιπρόσθετα, σταδιακής μείωσης των παρεκκλίσεων ως προς την αρτιότητα των οικοπέδων.
Προωθείται οργανωμένη χωροθέτηση χρήσεων γης και δραστηριοτήτων, κατά τα σύγχρονα διεθνή πρότυπα, ιδίως για τα επιχειρηματικά πάρκα, τον τουρισμό, την εφοδιαστική αλυσίδα κ.λπ., γεγονός που αναμένεται να δώσει μεγάλη τόνωση στην οικονομία.
Ένα πολύ σημαντικό πολεοδομικό εργαλείο, η Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης, που μέχρι σήμερα καρκινοβατούσε και δεν κατέστη δυνατό να εφαρμοστεί, απεγκλωβίζεται και ενεργοποιείται, με τρόπο που να κάνει δυνατή την εφαρμογή του με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο, με ξεκάθαρους κανόνες και για συγκεκριμένες περιοχές, εξασφαλίζοντας ότι δεν θα αλλοιωθούν οι πόλεις και η φυσιογνωμία τους.
Επικαιροποιείται ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός, με στόχο την επίλυση των προβλημάτων που είχαν εντοπιστεί από τις αντιφατικές ερμηνείες μεταξύ των πολεοδομικών γραφείων και που οδηγούσαν σε καθυστερήσεις στην οικοδομική δραστηριότητα. Το παραπάνω σε συνδυασμό με τη επιτάχυνση των διαδικάσιών έκδοσης των οικοδομικών αδειών, αναμένεται αφενός να δώσει ισχυρή ώθηση στον κατασκευαστικό κλάδο και να ενισχύσει τον πλητόμενο κλάδο των μηχανικών της χώρας, και αφετέρου να εξαφανίσει τα φαινόμενα διαφθοράς καθώς η επαφή του πολίτη και της δημοσιας διοίκησης περιορίζεται στο ελάχιστο.
Οι διαδικασίες που διέπουν τις ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις, απλοποιούνται και επιταχύνονται, δημιουργώντας το απαραίτητο πεδίο για την υλοποίηση των τόσο απαραίτητων κοινόχρηστων χώρων. Ταυτόχρονα εξασφαλίζουν την προστασία της περιουσίας των πολιτών που παραμένει σήμερα όμηρος της γραφειοκρατίας κάποιες φορές ακόμα και για δεκάδες χρόνια.
Ενισχύεται η βιώσιμη προσβασιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος, καθώς δίνονται κίνητρα για την υλοποίηση όλων των απαραίτητων διαμορφώσεων και κατασκευών που επιτρέπεουν την ισόνομη και αξιοπρεπή διαβίωση των ατόμων με αναπηρία. Ταυτόχρονα ενεργοποιούνται οι επιτροπές προσβασιμότητας, εξασφαλίζοντας την άρτια ανατπόκριση της διοίκησης στις απαιτούμενες αρμοδιότητές της.
Προστατεύεται η πολιτιστική κληρονομιά, καθώς εξασφαλίζεται η προστασία των διατηρητέων κτιρίων με ταυτόχρονη αποτελεσματική δέσμη κινήτρων για την αποκατάστασή τους .
Όλα τα παραπάνω σημεία είναι σαφές ότι «αγγίζουν» και αφορούν πολλές και διαφορετικές ομάδες πολιτών και επαγγελματιών. Ειδικότερα, διευκολύνουν την καθημερινότητα των πολιτών, ενισχύουν την οικονομία πολλών κλάδων και ειδικοτήτων (π.χ. των μηχανικών, των επαγγελματιών που ασχολούνται με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, των επαγγελματιών του τουρισμού, κ.λπ. ), εξασφαλίζουν ισονομία στους ιδιοκτήτες ακινήτων, ενισχύουν τις επενδύσεις, ενισχύουν τους φορείς και τους ιδιώτες που ασχολούνται με τις μεταφορές και τις θαλάσσιες υποδομές.
Εξασφαλίζουν τον απαραίτητο σεβασμό των ατόμων με αναπηρία, που μέχρι σήμερα δεν έχει καταστεί δυνατό να απολαύσουν το αστικό περιβάλλον που θα τους επιτρέπει να ζουν αυτόνομα με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Εξασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα της διοίκησης προς όφελος των πολιτών και του δημοσίου συμφέροντος.
Εν κατακλείδι, δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι μέσα από αυτό το σημαντικό έργο, επιτυγχάνεται μια πολύ μεγάλη μεταρύθμιση, που ήταν άμεσα αναγκαία και απαραίτητη, είχε καθυστερήσει με απαράδεκτο τρόπο τα τελευταία χρόνια και θεσμοθετείται ακριβώς την στιγμή που πρέπει να υποστηριχθεί η αναπατυξη της χώρας, το δημόσιο συμφέρον, η περιβαλλοντική προστασία, η ευημερία και η ευτυχία των Ελλήνων.
_________
* Ο Ευθύμης Μπακογιάννης είναι Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος
