Η πανδημία του κορωνοϊού άνοιξε νέα κεφάλαια στη δημόσια υγεία, στην ασφάλεια, στον τρόπο διακυβέρνησης και γενικά στη ζωή μας. Όπως όλα δείχνουν, το φετινό καλοκαίρι εξελίσσεται εντελώς διαφορετικά συγκριτικά με τα προηγούμενα.
Οι αυστηροί περιορισμοί, η κοινωνική αποστασιοποίηση, οι συνοριακοί έλεγχοι και τα υγειονομικά πρωτόκολλα πρωταγωνιστούν στην καθημερινότητα μας.
Η κρίση του Covid- 19 αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την 1η Ιουλίου, όπου η Γερμανία έχει αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου έχουν τεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων η άμεση διαχείριση της πανδημίας και η ανάκαμψη της Ευρώπης. Επιπρόσθετα, έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη στρατηγική της ΕΕ για την υγεία στο μέλλον και μάλιστα σε πρόσφατη συνεδρία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου οι ευρωβουλευτές τόνισαν ότι ο COVID-19 ανέδειξε την ανάγκη για ισχυρότερα μέσα ως προς την αντιμετώπιση κρίσεων.
Την ίδια στιγμή, ο τουρισμός έχει δεχθεί ένα τεράστιο πλήγμα ενώ οι κλάδοι των μεταφορών και των ταξιδιών έχουν ήδη απολέσει έσοδα μηνών, εξαιτίας του περιορισμού της κυκλοφορίας και των μέτρων υγιεινής. «Σε δύο μήνες είχαμε μόνο δύο διανυκτερεύσεις. Αυτό δείχνει την κατάσταση», λέει ο Matteo Rizzante, ένας από τα εκατομμύρια εργαζομένων στον τουριστικό κλάδο, που επλήγησαν από τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας τους τελευταίους μήνες.
Για να αντιληφθούμε πλήρως την κρισιμότητα της κατάστασης να αναφέρουμε ότι 22,6 εκατομμύρια άτομα εργάζονται στην τουριστική βιομηχανία της ΕΕ ενώ ο τουριστικός κλάδος της ΕΕ αντιστοιχεί στο 9,5% του συνολικού ΑΕΠ της ΕΕ, συμμετέχει κατά 11,2% στις θέσεις απασχόλησης της ΕΕ κι αποτελείται από σχεδόν 3 εκατομμύρια επιχειρήσεις, το 90% των οποίων είναι ΜμΕ.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τις τωρινές προβλέψεις, τα έσοδα αναμένεται να μειωθούν κατά 50% για ξενοδοχεία και εστιατόρια, 70% για ταξιδιωτικούς πράκτορες και ταξιδιωτικά γραφεία και 90% για κρουαζιέρες και αεροπορικές εταιρείες. Η Ευρώπη αντιπροσωπεύει το ήμισυ των τουριστικών αφίξεων στον κόσμο και η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τις ευρωπαϊκές χώρες που εξαρτώνται από τον τουρισμό, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ελλάδα.
Γι' αυτούς τους λόγους το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ζητήσει την ανάληψη δράσης ώστε να στηριχθεί και να σωθεί η τουριστική βιομηχανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ξενοδόχοι και οι εργαζόμενοι στον κλάδο μεταφορών βασίζονται στην επερχόμενη περίοδο διακοπών, για να επανακάμψουν οι επιχειρήσεις τους, ενώ κάποιοι ταξιδιώτες ελπίζουν να κάνουν καλοκαιρινές διακοπές.
Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνωστοποίησε τις οδηγίες για τη σταδιακή άρση των περιορισμών στα ταξίδια αλλά και την ασφαλή ανάκαμψη του τουρισμού στην Ευρώπη. Η κοινωνική αποστασιοποίηση, τα πρωτόκολλα υγείας στη διαμονή και ο προστατευτικός εξοπλισμός θα είναι βασικά στοιχεία για την επανάκαμψη του τουρισμού μετά την κρίση του Covid-19.
Ως εκ τούτου, η ΕΕ έχει δεσμευτεί να υποστηρίξει επιχειρήσεις και εργαζομένους, μέσω ενός πιο ευέλικτου κρατικού συστήματος βοήθειας, της Πρωτοβουλίας Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορωνοϊού και του οργάνου Υποστήριξης του Κινδύνου Ανεργίας λόγω Έκτακτης Ανάγκης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Ενώ η βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα είναι η καταπολέμηση της εξάπλωσης του ιού και η στήριξη των κρατών μελών, ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι ο μετριασμός των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της κρίσης.
Ειδικότερα, πάνω από 3 δισεκατομμύρια ευρώ κοινοτικής βοήθειας έχουν κινητοποιηθεί για να αγοραστούν τεστ και να ενισχυθεί το ιατρικό προσωπικό για τη φροντίδα των ασθενών. Επιπρόσθετα, το Κοινοβούλιο υποστήριξε νέους κανόνες που επιτρέπουν στο Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ να ανταποκρίνεται σε καταστάσεις εκτάκτου κινδύνου για την υγεία. Παράλληλα, έως 800 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για τα κράτη μέλη φέτος ενώ για την εξασφάλιση της ανάκαμψης από τον οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο της πανδημίας, η Επιτροπή πρόκειται να προτείνει μια δέσμη κινήτρων στο πλαίσιο του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού.
Η ΕΕ προσφέρει ένα πακέτο ύψους 540 δισεκατομμυρίων ευρώ για την υποστήριξη εργαζομένων, επιχειρήσεων και κρατών μελών. Συγχρόνως, η ΕΚΤ παρέχει 750 δισεκατομμύρια ευρώ για την ανακούφιση του δημόσιου χρέους κι εκτός αυτού, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν ήδη ένα πακέτο ύψους 37 δισεκατομμυρίων ευρώ για την υποστήριξη της υγειονομικής περίθαλψης, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων. Όσον αφορά την προστασία θέσεων εργασίας, εφόσον οι εταιρείες αντιμετωπίσουν προβλήματα, η Επιτροπή προτείνει νέα μέτρα που θα επιτρέπουν το επιδοτούμενο μειωμένο ωράριο εργασίας. Η ΕΕ έχει ξεκλειδώσει εγγυήσεις δανείων ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ επιτρέποντας στις τράπεζες να υποστηρίξουν περίπου 100.000 επιχειρήσεις. Τέλος, έχουν αποδεσμευτεί 20 δισεκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει τις φτωχότερες χώρες στο πλαίσιο του συντονισμένου παγκόσμιου αγώνα κατά του Covid-19.
Άλλωστε, ανησυχητικά είναι τα ευρήματα όπως μιας νέας δημοσκόπησης που διενεργήθηκε εκ μέρους του EK κατά την οποία διαπιστώνουμε ότι η πλειοψηφία των πολιτών (58%) έχει αντιμετωπίσει οικονομικές δυσκολίες από την αρχή της κρίσης. Τέτοιου είδους προβλήματα συμπεριλαμβάνουν την απώλεια εισοδήματος (30%), την ανεργία ή την εκ περιτροπής εργασία (23%), τη χρήση αποταμιεύσεων νωρίτερα από το προγραμματισμένο (21%), τις δυσκολίες στην πληρωμή ενοικίου, λογαριασμών ή δόσεων δανείων (14%), καθώς και τη δυσκολία εξασφάλισης κανονικών και καλής ποιότητας γευμάτων (9%). Ένας στους δέκα είπε ότι χρειάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια μελών της οικογένειας ή φίλων για οικονομική ενίσχυση, ενώ το 3% βρίσκεται αντιμέτωπο με την προοπτική της χρεοκοπίας.
Συνολικά, οι ερωτηθέντες στην Ουγγαρία, στη Βουλγαρία, στην Ελλάδα, στην Ιταλία και στην Ισπανία είναι πιο πιθανό να έχουν αντιμετωπίσει οικονομικά προβλήματα, ενώ στην αντίθετη πλευρά της κλίμακας βρίσκονται οι συμμετέχοντες από τη Δανία, την Ολλανδία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και την Αυστρία. Το χάσμα μεταξύ βορρά και νότου διαφαίνεται όταν εστιάσουμε στις χώρες αυτές και δούμε ότι οι περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες δεν έχουν αντιμετωπίσει κανένα από τα προβλήματα αυτά: 66% στη Δανία, 57% στην Ολλανδία, 54% στη Φινλανδία και 53% στη Σουηδία.
Μάλιστα, στην ίδια έρευνα διαβάζουμε ότι τρεις στους τέσσερις Ευρωπαίους πολίτες από τις χώρες που συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα δηλώνουν ότι έχουν ακούσει, ενημερωθεί ή διαβάσει για τα μέτρα της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού, ενώ το 33% γνωρίζει ποια είναι τα μέτρα αυτά. Ωστόσο, σχεδόν οι μισοί (52%) εξ όσων ξέρουν τι έχει κάνει η ΕΕ για την κρίση αυτή λένε πως δεν είναι ικανοποιημένοι με τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής. Μόλις 42% δηλώνει ικανοποιημένο, με τις θετικότερες γνώμες να καταγράφονται στην Ιρλανδία, στην Ολλανδία και στη Φινλανδία. Τα χαμηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Ελλάδα, ενώ ακολουθούν από κοντά η Αυστρία και η Βουλγαρία.
Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να υποστηρίξει επιχειρήσεις και εργαζομένους και εξακολουθεί να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Ενώ η βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα είναι η καταπολέμηση της εξάπλωσης του ιού και η στήριξη των κρατών μελών, ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι ο μετριασμός των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της κρίσης.
Τι σηματοδοτεί η υγειονομική κρίση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
«Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζει σε κάποιες κρίσεις έλλειψη αλληλεγγύης μιλάμε πάντα για ένα θανάσιμο κίνδυνο που διατρέχει το Ευρωπαϊκό σχέδιο. Αυτός ο θανάσιμος κίνδυνος, επέστρεψε με τη σημερινή πανδημία, αναδεικνύοντας ένα κλίμα διχόνοιας που δηλητηριάζει για άλλη μια φορά την Ευρώπη. Πράγματι, η έλλειψη αλληλεγγύης και συντονισμού που έδειξε η Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην πρώτη φάση της πανδημίας του Covid-19 ήταν μεγάλη. Συμπεριφορές κρατών -μελών στη λογική των εθνικών εγωισμών και της δημοσιονομικής ορθοδοξίας, σε συνδυασμό με τη συζήτηση για την πρόταση των εννέα κρατών μελών της Ευρωζώνης περί ευρωομολόγου οδήγησαν σε ένα χάος τη διακυβερνητική Ευρώπη. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φάνηκε εντελώς απροετοίμαστη και εμφανίστηκε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να είναι ο μόνος διαχειριστής της κρίσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διόρθωσε στη συνέχεια την «απουσία» της με τη σημαντική πρόταση για το Σχέδιο Ανάκαμψης της ΕΕ, ύψος 750 δις. ευρώ που κατέθεσε κα Φον Ντερ Λάιεν και είναι στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης», λέει στη LiFO o αναπληρωτής καθηγητής διεθνών σχέσεων - διεθνούς πολιτικής και ευρωπαϊκής ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Σωτήρης Ντάλης ο οποίος έχει γράψει το βιβλίο «Η ''Δύσκολη'' Ευρώπη. Σε αναζήτηση της νέας Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης» {εκδ. Παπαζήση}.
Και προσθέτει: «Πρόκειται για μια διαπραγμάτευση που αφορά το ίδιο το μέλλον της Ένωσης. Εδώ πρέπει να τονιστεί πως η νέα ύφεση (η βαθύτερη ύφεση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) που γέννησε η κρίση της πανδημίας δημιούργησε νέες συμμαχίες στο πλαίσιο της ΕΕ, όπου παρατηρούνται διχογνωμίες σε δυο βασικά ζητήματα: την ισορροπία μεταξύ επιχορηγήσεων και δανείων, αλλά και τον καθορισμό των προαπαιτούμενων κριτηρίων για τις όποιες εκταμιεύσεις. Μάλιστα δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που υποστηρίζουν πως η γερμανική προεδρία της ΕΕ πιθανότατα θα καθοριστεί από την επιτυχία ή την αποτυχία, δυο μεγάλων διαπραγματεύσεων. Η πρώτη αφορά τη συμφωνία με τη Μεγάλη Βρετανία σχετικά με το Brexit και η δεύτερη αφορά το προτεινόμενο ταμείο ανάκαμψης ύψους 750 δις. και το νέο προϋπολογισμό, όπου ο ρόλος του Βερολίνου για ταχεία επικύρωση μιας συμφωνίας θα είναι κρίσιμος».
Ο κύριος Ντάλης θυμίζει στη συζήτηση μας: «Πρέπει να λειτουργήσουμε συντονισμένα με αλληλεγγύη και με σεβασμό στο ρόλο της επιστήμης για να ξεπεραστεί η πανδημία και μετά να ξαναδούμε τη νέα συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ και την αναζήτηση νέων εργαλείων και νέων δυνατοτήτων. Όπως το 1986 η Επιτροπή Ντελόρ με την Ενιαία Πράξη ενίσχυσε την πολιτική της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής ως αντιστάθμισμα στην Ενιαία Αγορά και με στόχο να μην διευρυνθεί το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ Βορρά και Νότου, έτσι και σήμερα έχουμε ανάγκη ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης μέσα και από κοινές πολιτικές όπως η πολιτική υγείας, μετανάστευσης και η πολιτική ασφάλειας. Είναι προφανής η ανάγκη για ένα πιο λειτουργικό σύστημα για την Ευρωζώνη, η οποία ούτως ή άλλως αποτελεί μέρος του προβλήματος γιατί είναι μια ατελής οικονομική και νομισματική ένωση χωρών –μελών με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η εμβάθυνση και ολοκλήρωση της Ευρωζώνης πρέπει να είναι ο βασικός άξονας των θεσμικών πρωτοβουλιών, τις οποίες θα συμπληρώνει το σχέδιο ανάπτυξης της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας, προκειμένου η ΕΕ να είναι σε θέση να εξασφαλίζει τη στρατηγική της αυτονομία, να μπορεί να διαχειριστεί τις διεθνείς κρίσεις μόνη της και να εγγυάται τα εξωτερικά σύνορά της».
Και καταλήγει: «Η συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ οδηγεί εκ των πραγμάτων σε μια νέα αλληλεγγύη συμφερόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα συμπληρώνει και δεν θα ακυρώνει το εθνικό συμφέρον. Απειλές όπως αυτή που αντιμετώπισε η Ελλάδα στα ελληνοτουρκικά -ευρωτουρκικά σύνορα στον Έβρο με την Τουρκία και η τεράστια κρίση-απειλή του κορωνοϊού που αντιμετωπίζει αυτή την περίοδο η Ευρώπη, δείχνουν την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε. Να δούμε την ΕΕ ως συνολική, αναπτυξιακή, κοινωνική, θεσμική και πολιτική οντότητα. Ως πολιτικό εργαλείο δημιουργίας σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο».
Αναμφισβήτητα, η οικοδόμηση μιας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής είναι πλέον μια αναγκαία συνθήκη. Το βέβαιο είναι πως το καλοκαίρι που ήδη διανύουμε θα αποτελέσει μια τεράστια πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους πολίτες της.
σχόλια