Η ΕΙΚΟΝΑ ΜΟΙΑΖΕΙ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ. Το σκηνικό είναι απόκοσμα εχθρικό, οι θερμοκρασίες είναι πολύ κάτω του μηδενός, υπάρχουν όμως θερμές πηγές και το μέρος –το Pendulum Cove, μια ηφαιστιογενής παραλία στην Ανταρκτική– σφύζει από τουρίστες, σαν να επρόκειτο για κάποιο μεσογειακό θέρετρο. Τα κινητά τηλέφωνα καταγράφουν κάθε στιγμή και οι επισκέπτες υιοθετούν τις τυπικές πόζες που προορίζονται για το Instagram και το TikTok.
Αγκυροβολημένο στα ανοιχτά της ακτής είναι το πολυτελές κρουαζιερόπλοιο Roald Amundsen –που αγοράστηκε πρόσφατα από κοινοπραξία επενδυτικών κεφαλαίων από το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη– με περίπου 500 επιβάτες που έχουν πληρώσει γύρω στα 22.000 δολάρια ο καθένας. Πίσω από αυτό το πλοίο καταφθάνει ένα άλλο. Και μετά ένα άλλο. Ο μαζικός τουρισμός, ο οποίος διαλύει μεγαλουπόλεις και ειδυλλιακούς προορισμούς ανά την υφήλιο, έχει φτάσει και στην τελευταία «ανέγγιχτη» ήπειρο του πλανήτη.
Στην Ανταρκτική μπορεί κανείς πλέον να τρέξει σε μαραθώνιο, να κάνει κανό, να ανέβει στην υψηλότερη κορυφή της για πάνω από 50.000 δολάρια, να συμμετάσχει ακόμη και σε ερωτικά πάρτι. Και οι δορυφόροι Starlink του Elon Musk επιτρέπουν την ανταλλαγή βίντεο σε πραγματικό χρόνο, από μια ήπειρο που προηγουμένως ήταν αποσυνδεδεμένη από τον υπόλοιπο πλανήτη.
Το ταξιδιωτικό γραφείο Antarctica Cruises με έδρα το Μαϊάμι πουλάει εισιτήρια για μια σειρά από κρουαζιέρες στην Ανταρκτική, το κόστος των οποίων ξεπερνά κοστίζει τα 50.000 δολάρια για ένα 18ήμερο ταξίδι σε πολυτελή καμπίνα με μίνι μπαρ και ιδιωτικό μπαλκόνι, ενώ υπάρχει και ένα πολύ πιο ταπεινό ταξιδιωτικό «πακέτο» το οποίο ξεκινά από τα 10.000 δολάρια περίπου.
Ο εκπρόσωπος του πρακτορείου δηλώνει ότι τα πλοία ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές της Συνθήκης της Ανταρκτικής, όπως η αποφυγή πολλαπλών κρουαζιέρων στην ίδια τοποθεσία, ο περιορισμός τους κάθε φορά σε 100 άτομα το πολύ ανά παραλία και η ύπαρξη τουλάχιστον ενός ξεναγού για κάθε 20 επιβάτες. Οι τουρίστες καλούνται να μην πλησιάζουν περισσότερο από πέντε μέτρα τους πιγκουίνους, τις φώκιες και τα θαλάσσια λιοντάρια.
Η Αυστραλή γεωγράφος Αν Χάρντι από το Πανεπιστήμιο της Τασμανίας κάνει λόγο για ένα «φαινόμενο του TikTok» που βλάπτει σοβαρά το οικοσύστημα, με εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να προσελκύονται από τις εικόνες και τα βίντεο των τουριστών της Ανταρκτικής, που τους δείχνουν να χορεύουν με DJs ανάμεσα σε παγόβουνα, να σπάνε πάγο για να φτιάξουν ποτά, να κολυμπούν ντυμένοι πιγκουίνοι, να στέκονται στο μπαλκόνι ενός κρουαζιερόπλοιου με φόντο μια εκπληκτική θέα.
Στην Ανταρκτική μπορεί κανείς πλέον να τρέξει σε μαραθώνιο, να κάνει κανό, να ανέβει στην υψηλότερη κορυφή της για πάνω από 50.000 δολάρια και να συμμετάσχει ακόμη και σε ερωτικά πάρτι. Και οι δορυφόροι Starlink του Elon Musk επιτρέπουν την ανταλλαγή βίντεο σε πραγματικό χρόνο, από μια ήπειρο που προηγουμένως ήταν αποσυνδεδεμένη από τον υπόλοιπο πλανήτη. Οι επισκέπτες αυξήθηκαν κατά 16% μέσα σε μόλις ένα χρόνο. Πέρσι μόνο, κατέφτασαν γύρω στους 125.000 τουρίστες, νούμερο που μοιάζει ίσως χαμηλό σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς, είναι όμως ιδιαιτέρως επιβαρυντικό για το συγκεκριμένο μέρος.
Ο ωκεανογράφος Αντόνιο Ταβάρ μας περιγράφει την σουρεαλιστική σκηνή που είδε ξαφνικά μπροστά του στις 29 Ιανουαρίου. Πήγε να συλλέξει δείγματα νερού μπροστά από έναν εγκαταλελειμμένο φαλαινοθηρικό σταθμό και βρήκε περίπου εκατό ανθρώπους με μαγιό, να τραβούν με το κινητό βίντεο και σέλφι ανάμεσα στον υδρατμούς πριν επιστρέψουν με τα φουσκωτά στο ολλανδικό κρουαζιερόπλοιο Hondius που ήταν αγκυροβολημένο στα ανοιχτά. «Το γεγονός ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί τουρίστες που κάνουν μπάνιο», λέει, «και, πιθανώς, απελευθερώνουν μεγάλη ποσότητα αντηλιακών αποτελεί προφανή κίνδυνο για το οικοσύστημα»
Η Ανταρκτική είναι μια ήπειρος που θεωρητικά προστατεύεται αυστηρά και είναι αφιερωμένη στην επιστημονική έρευνα. Η Συνθήκη της Ανταρκτική επιτρέπει μόνο δύο οικονομικές δραστηριότητες: την αλιεία, με πολύ αυστηρούς κανόνες, και τον (περιορισμένο) τουρισμό, για τον οποίον όμως δεν έχουν θεσπιστεί ακόμα οι κανόνες που θα πρέπει να τον διέπουν.
Η Ισπανία, με δύο βάσεις στην Ανταρκτική, είναι μία από τις 29 χώρες με δικαίωμα ψήφου στη Συνθήκη της Ανταρκτικής. «Αυτή τη στιγμή προσπαθούμε να ρυθμίσουμε τον τουρισμό», λέει η βιολόγος Αντόνια Κουεσάντα, επικεφαλής της ισπανικής αποστολής και πρόεδρος του Συμβουλίου για την Ανταρκτική. «Μια από τις επιλογές θα μπορούσε να είναι το να συνεισφέρουν οι τουρίστες ένα μικρό χρηματικό ποσό για την συντήρηση του οικοσυστήματος της Ανταρκτικής».
Αυτός ο υποθετικός φόρος μπορεί να υλοποιηθεί στην επόμενη συνεδρίαση της Συνθήκης τον Ιούνιο. Η Ισπανός βιολόγος κρούει με πικρία τον κώδωνα του κινδύνου: «Ο τουρισμός αναπτύσσεται εκτός ελέγχου. Και αυτό που συμβαίνει στην Ανταρκτική είναι ένα δραματικό παράδειγμα της ανεξέλεγκτης, στρεβλής και καταστροφικής πορείας που έχει πάρει».
Με στοιχεία από El Pais
