'Ενα βιβλίο με ξύπνησε τη νύχτα
Δεν ήταν όνειρο. 'Ηταν η υπόδειξη ενός βιβλίου. Τόσο επιτακτική ώστε ξύπνησα μέσα στη νύχτα, προσπαθώντας να θυμηθώ τίτλο και συγγραφέα. Ασαφής και η υπόθεση... Μαύρος άντρας, λευκή γυναίκα, μαύρος άντρας, λευκή γυναίκα ... Πάντως του Chester Himes. Mου είχε κάνει αίσθηση όταν το είχα διαβάσει -πριν δεκαετίες, αλλά μετά ξεχάστηκε. Εξάλλου δεν το έχω πια.
"Μαύρος αξιωματικός/λευκή βασίλισσα : ο συμβολισμός της λευκής γυναίκας στα πρώτα μυθιστορήματα του Chester Himes (If He Hollers Let Him Go (1945), Lonely Crusade (1947) και The End of a Primitive (1955)"
Από την Sophie Vallas (open archive HAL-SHS - Sciences de la Société)
Περίληψη.
Το παρακάτω άρθρο επικεντρώνεται σε τρία μυθιστορήματα του Chester Himes, αυτοβιογραφικής κυρίως έμπνευσης, που δημοσιεύτηκαν μεταξύ 1945 και 1955, αμέσως μετά την περίοδο εγκλεισμού του Himes, στην διάρκεια της οποίας έγινε συγγραφέας. Τα τρία κείμενα θίγουν το ζήτημα της ισοπέδωσης από την αμερικανική κοινωνία του μαύρου άντρα. Από τόμο σε τόμο, ο Himes προεκτείνει την αναλυσή του, εμβαθύνοντας όλο και περισσότερο στην ερευνά του. Σ' αυτό το άρθρο θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε με χρονολογική σειρά το ρόλο που παίζει η λευκή γυναίκα, βασίλισσα μιας πολυσύνθετης σκακιέρας, καταδεικνύοντας πως ο Himes διερευνά διεξοδικά τα στερεότυπα που σχετίζονται με το διαφυλετικό ζήτημα για να αναπτύξει μία αμείλικτη θεωρία την οποία υπερβαίνει σ' ένα τελευταίο κείμενο όπου αυτό που απομένει δεν είναι πια παρά μόνο μία μετωπική πάλη ανάμεσα σε δύο φυλές, δύο νευρώσεις και δύο φύλα, το ίδιο καταστρεπτικά. Στο If He Hollers Let Him Go, ο Himes επιλέγει για το πρώτο του μυθιστόρημα να αναπτύξει μία αρχετυπική σχέση (η γυναίκα, ξεπεσμένη βασίλισσα, προκαλεί τον Μαύρο και τον παγιδεύει στο ρόλο του Νέγρου βιαστή, πριν καλέσει σε βοήθεια, επισείoντας την απειλή ενός λυντσαρίσματος με φυλετικό όσο και σεξουαλικό άρωμα). Τα κίνητρα της λευκής γυναίκας είναι θολά, όσο και η επιθυμία του Μαύρου που μπερδεύεται με τον ενστικτώδη του φόβο : τρομοκρατημένος από τη "βασίλισσα" και την επιθυμία που νοιώθει γι' αυτήν, ο μαύρος "αξιωματικός" υποβάλλεται σε συμβολικό ευνουχισμό και βιασμό. Μεταφέροντας τους μηχανισμούς της αμερικανικής φυλετικής μυθολογίας, ο Himes υπογράφει ένα αμείλικτο μυθιστόρημα, χωρίς όμως ν' αποφεύγει την καρικατούρα. Στο Lonely Crusade, η ίδια σκέψη συνδέεται με μια ανάλυση περισσότερο πολιτική, από τη στιγμή που ο Himes ξεκαθαρίζει τους λογαριασμούς του με το Κομμουνιστικό Κόμμα και τις ιδεαλιστικές αυταπάτες που μπορεί να έτρεφε κοντά σ' αυτό : η πλοκή αποδεικνύει την αδυναμία κάθε διαφυλετικής σχέσης και την υποκρισία μιας κοινωνίας που ισχυρίζεται το αντίθετο. Ο Himes συσχετίζει μ' έναν τρόπο ακόμη πιο έντονο τις σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ Μαύρων και Λευκών, θεωρώντας ξεκάθαρα πως το φυλετικό ζήτημα στις ΗΠΑ συνδέεται αναπόφευκτα με ένα σεξουαλικό ζήτημα, του οποίου και παρουσιάζει όλες τις πιθανές εκδοχές. Τέλος, το The End of a Primitive προτείνει μία πιο θεατρική εκδοχή της σύγκρουσης ανάμεσα στη λευκή γυναίκα και τον Μαύρο : κεκλεισμένων των θυρών, δύο σώματα γυμνά και γερασμένα αντιμάχονται με ωμή βία, δύο πνεύματα ποτισμένα με οινόπνευμα που τα παρακινεί η αυτοκαταστροφή και η διάθεση για εξευτελισμό. Η λευκή γυναίκα, ισχυρίζεται ο Himes, είναι τόσο κατεστραμμένη και σεξουαλικά ταπεινωμένη από την αμερικανική κοινωνία που βλέπει στον μαύρο άντρα, υποβαθμισμένο όσο κι αυτήν, τον ιδανικό παρτενέρ για να συρθεί μέχρι την τελική έκβαση των στερήσεών της και της μαζοχιστικής της κλίσης. Το μυθιστόρημα δείχνει να εξαντλεί την εμμονική αναζήτηση του Himes : πιο λιτό, και χωρίς κοινωνική, ιστορική ή ιδεολογική ανάλυση, στέκεται σε μια ωμή διαπίστωση, στα πρωτογενή χρώματα μιας πραγματικής αμερικανικής τραγωδίας.
σχόλια