Ο μέσος όρος διαμονής ενός ξένου τουρίστα στην Αθήνα είναι σήμερα 1,8 ημέρες. Το 2004 ήταν 2,6. Προσωπικά, περίμενα ένα ακόμα μικρότερο νούμερο, αλλά, έστω κι έτσι, ο αθηναϊκός προορισμός έχει αρκετό δρόμο να διανύσει. Οι αφίξεις αλλοδαπών στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» το 2012 υπολογίζονται στα 2,7 εκατ., που αντιστοιχούν περίπου στο 17,1% του συνόλου των αφίξεων αεροπορικώς στη χώρα. Τα πρώτα στοιχεία για το 2013, δηλαδή για τους πρώτους μήνες του έτους, δείχνουν μείωση κοντά στο 10%. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 ο αριθμός των αφίξεων ήταν περίπου 3,2 εκατ. Καταγράφηκαν, επίσης, περίπου 450.000 επιβάτες κρουαζιερόπλοιων, και εννοούμε αυτούς που αποβιβάστηκαν από το πλοίο για να κάνουν μια περιήγηση στην πόλη.
Το 2012 ήταν μία ακόμα κακή χρονιά για τον τουρισμό της Αθήνας, που δεν ακολούθησε τη θετική τάση άλλων ελληνικών προορισμών. Πτωτικά συνέχισε την πορεία της η τουριστική κίνηση στα ξενοδοχεία σε Αθήνα-Αττική και το 2012, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Ξενοδόχων της Αθήνας-Αττικής και Αργοσαρωνικού (ΕΞΑ-ΑΑ). Η μείωση του 2012, η οποία αφορά όλους τους επιμέρους δείκτες που εξετάζονται, έρχεται να προστεθεί στην ήδη αρνητική πορεία που έχει καταγραφεί από το 2007 μέχρι σήμερα, δίνοντας για άλλη μια φορά εντυπωσιακά αρνητικά ρεκόρ: μέση πληρότητα καταλυμάτων: (-) 31,9 %, μέση τιμή δωματίου (-) 11,8 %, έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο: (-) 39,9%. Η μέση πληρότητα στην Αθήνα δεν ξεπερνά πλέον το 55% και η βιωσιμότητα των αθηναϊκών ξενοδοχείων γίνεται μείζον ζήτημα, καθώς μονάδες όλων των κατηγοριών τα τελευταία χρόνια έκλειναν η μία μετά την άλλη, κάτω από την πίεση της κρίσης, του υψηλού λειτουργικού κόστους, της συνεχούς δυσφήμισης του προορισμού, της έλλειψης πελατείας αλλά και της έλλειψης πολιτικής βούλησης να αντιμετωπιστούν αποφασιστικά τα πάγια προβλήματα και οι ελλείψεις της πρωτεύουσας. Σημειώστε ότι σε διάστημα τεσσάρων ετών τα ξενοδοχεία της Αθήνας έχουν υποστεί στον τζίρο τους σωρευτική πτώση μεγαλύτερη του 42%. Στους πρώτους μήνες του 2013 έκλεισαν τέσσερα ακόμα ξενοδοχεία στο κέντρο, με αποτέλεσμα ο αριθμός των μονάδων που σταμάτησαν τη λειτουργία τους τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα να αγγίζει τις 45.
Η Αθήνα ήταν και είναι κατά βάση ενδιάμεσος σταθμός. Αυτό σημαίνει ότι ο επισκέπτης της δεν φτάνει στη χώρα για να δει την Αθήνα (όπως συμβαίνει με διεθνείς προορισμούς όπως το Λονδίνο, η Ρώμη, το Παρίσι, το Βερολίνο, η Κωνσταντινούπολη κ.ά.) αλλά είναι περαστικός: πηγαίνει στα νησιά ή στην ενδοχώρα και παρεμπιπτόντως «περνάει» και από την Αθήνα για να δει την Ακρόπολη. Βασικές αγορές για την Αθήνα είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία, η Ιταλία και οι ισπανόφωνες χώρες. Μικρή είναι η αύξηση επισκεπτών από την Ανατολική Ευρώπη, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη χώρα. Κύρια αξιοθέατα είναι η Ακρόπολη και το Νέο Μουσείο, το Εθνικό Αρχαιολογικό και τα Μουσεία Βασιλίσσης Σοφίας (Μπενάκη, Κυκλαδικής). Τα δύο τρίτα της συνολικής δραστηριότητας των επισκεπτών είναι εντός των ορίων του ιστορικού κέντρου και του Δήμου Αθηναίων. Το 60% των διεθνών συνεδρίων που φιλοξενεί η χώρα μας είναι εντός της Αθήνας.
Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης; Τεράστια. Η πολιτική και κοινωνική σταθεροποίηση που εμπεδώνεται τους τελευταίους μήνες και η οποία αποδίδει καρπούς στην τουριστική βιομηχανία γενικότερα είναι βέβαιο ότι θα επιδράσει θετικά, αργά ή γρήγορα, και στην αγορά της Αθήνας. Παρά την πτώση των πρώτων μηνών, εκφράζεται συγκρατημένη αισιοδοξία για τους υπόλοιπους μήνες. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε σοβαρά το ζήτημα του αεροδρομίου, καθώς το «Ελευθέριος Βενιζέλος» είναι ένα ακριβό αεροδρόμιο που διώχνει τουρίστες. Η λειτουργία καταστημάτων και τις Κυριακές θεωρείται πολύ σημαντική στην προσπάθεια της Αθήνας να διεκδικήσει κάτι καλύτερο στη μεγάλη αγορά των city break προορισμών. Κοινοτικούς πόρους του ΕΣΠΑ, ύψους 8,5 εκατ. ευρώ, που κινδύνευαν να χαθούν, ρίχνει για την τουριστική προβολή της Αττικής η Περιφέρεια, φιλοδοξώντας, έστω και καθυστερημένα, να συμπεριληφθεί η πρωτεύουσα ανάμεσα στους δέκα κορυφαίους city break προορισμούς. Η Ελλάδα είναι επίσης μία πολύ σημαντική αγορά για τους γκέι: η χώρα μας κατατάσσεται στην 11η θέση ανάμεσα στους δημοφιλέστερους προορισμούς, χάρη κυρίως στη Μύκονο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που υπάρχουν, η Ελλάδα θα μπορούσε να προσελκύσει 1,5 εκατ. αφίξεις και τζίρο περίπου 1,7 δισ. δολάρια. Γιατί να μην επωφεληθεί και η Αθήνα;
Συμπερασματικά: η πόλη μας έχει πέσει τόσο χαμηλά, που μόνο καλύτερα μπορεί να τα πάει. Αλλά πρέπει να κουνήσουμε κι εμείς το δαχτυλάκι μας.
σχόλια