Η Έλλη Παξινού είναι θεωρητικός της Σύγχρονης Τέχνης με μεταπτυχιακές σπουδές στο Goldsmiths University του Λονδίνου. Στο παρελθόν έχει εργαστεί ως μέλος του εκπαιδευτικού προγράμματος και υπεύθυνη των ξεναγήσεων στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ και βοηθός επιμελητή στην 2η Μπιενάλε της Αθήνας «Heaven» το 2009. Αυτή την περίοδο συνεργάζεται με τα εκπαιδευτικά προγράμματα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και παράλληλα προετοιμάζει διαφορετικούς κύκλους σεμιναρίων με θεματικές που κινούνται γύρω από τη σύγχρονη τέχνη και τη θεωρία της αισθητικής. Καλεσμένη της 3ης συζήτησης που διοργάνωσε το Free Thinking Zone με θέμα «Αυτοί που διακρίνονται» μιλάει στη LiFO για τα πράγματα που τη γεμίζουν περισσότερο, τη σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα και την «κρίση» που είναι έμφυτη σε κάθε καλλιτέχνη.
Πώς και γιατί αποφασίσατε ν' ασχοληθείτε με την σύγχρονη τέχνη;
Σπουδάζοντας στο εξωτερικό, στην αρχή ως εικαστικός και έπειτα ως θεωρητικός, έτυχε να συναντήσω ανθρώπους που με ενέπνευσαν και με ενθάρρυναν να δουλέψω στον εικαστικό χώρο. Συγκεκριμένα, το μεταπτυχιακό που έκανα πάνω στη θεωρία της σύγχρονης τέχνης μου έδωσε το έναυσμα να ασχοληθώ με τη φιλοσοφική σκέψη πίσω από τη τέχνη, κάτι που μου κέντριζε πάντα το ενδιαφέρον. Ο κόσμος της τέχνης είναι ευρύς και σου δίνει τη δυνατότητα να δουλέψεις σε πολλά επίπεδα και να κάνεις παράλληλα διαφορετικά πράγματα. Ξεκινώντας από μια επιμέλεια έκθεσης μπορεί να φτάσεις σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα και να καταλήξεις σε ένα ακαδημαϊκό συμπόσιο. Αυτή η πολυμορφικότητα και η εναλλαγή εκφράζει τον κατεξοχήν δημιουργικό χαρακτήρα αυτού του χώρου.
Με τι καταπιάνεστε αυτή την περίοδο και τι είναι αυτό που σας γεμίζει περισσότερο;
Αυτή την περίοδο προετοιμάζω διαφορετικούς κύκλους σεμιναρίων που επικεντρώνονται σε κάποια κεφάλαια της σύγχρονης τέχνης και στη θεωρία της αισθητικής. Στα μαθήματα προσπαθώ να εντάξω τη φιλοσοφία ώστε να καταπιαστούμε περισσότερο με θέματα που αφορούν την κριτική της τέχνης. Όπως με ποια κριτήρια προσεγγίζουμε ένα έργο, από ποιους παράγοντες επηρεάζεται η αισθητική μας κρίση, ποια είναι η σχέση θεατή και καλλιτέχνη κ.α. Με αυτόν το τρόπο τα ερωτήματα που προκύπτουν από ανθρώπους που δεν έχουν άμεση τριβή με τον κόσμο της τέχνης με βοηθάνε να αποστασιοποιηθώ από τον δικό μου χώρο και να ανακαλύψω καινούρια ζητήματα που απασχολούν το κοινό που βρίσκεται εκτός του «καλλιτεχνικού κύκλου».
Αυτό λοιπόν που με γεμίζει είναι η επικοινωνία και οι συζητήσεις που γίνονται μέσα στα σεμινάρια, αλλά και στα εκπαιδευτικά προγράμματα στη Στέγη. Μέσα από αυτές βλέπω πως η τέχνη και η φιλοσοφία μπορούν να δημιουργήσουν, έστω και εικονικά, στιγμές ελευθερίας, διότι ανοίγουν χώρους με σκοπό να αναδείξουν το υποκειμενικό κομμάτι του καθενός.
Πόσο ενημερωμένο και ταυτόχρονα πόσο εξοικειωμένο είναι το κοινό στην Ελλάδα με τη σύγχρονη τέχνη, σε σχέση με αυτό του εξωτερικού;
Όλοι γνωρίζουμε ότι στο εξωτερικό το κοινό είναι πιο εξοικειωμένο με τη σύγχρονη τέχνη, ιδιαίτερα σε πόλεις όπως το Λονδίνο, το Βερολίνο και η Νέα Υόρκη. Παρ΄όλα αυτά, πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια, λόγω της κρίσης, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων άρχισε να προσεγγίζει τη σύγχρονη τέχνη για να βρει μια καθαρή ματιά μέσα στον καθημερινό παραλογισμό, αλλά και για να παρακολουθήσει νέους καλλιτέχνες οι οποίοι σχολιάζουν και πραγματεύονται καίρια ζητήματα της εποχής μας. Το βλέπω μέσα από τη δουλειά μου, ότι ο κόσμος θέλει να μάθει τη σύγχρονη τέχνη και προσπαθεί να επικοινωνήσει με τα έργα που εκτίθονται χωρίς να σοκάρεται, να δυσανασχετεί και να χλευάζει.
Υποθέτω ότι το κοινό θα αρχίσει να εξοικειώνεται ακόμα περισσότερο τώρα με τις δράσεις του οργανισμού ΝΕΟΝ, το καινούριο κτίριο του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και σε λίγα χρόνια με το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Αλλά αυτό που κατά τη γνώμη μου πρέπει να γίνει, είναι να υπάρχει σωστή ενημέρωση από το σχολείο. Τα παιδιά να επισκέπτονται συχνότερα εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, όχι μόνο σε μουσεία αλλά και σε τοπικές γκαλερί. Επίσης, για την καλύτερη ενημέρωση του κοινού, αλλά και να γίνει πιο ισχυρή η εικαστική σκηνή στην Ελλάδα θα ήταν καλό να γίνουν στο μέλλον περισσότερες συνεργασίες τόσο ανάμεσα σε γκαλερί και μουσεία όσο και μεταξύ των δύο Μπιενάλε, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Πιστεύω ότι ένας ενωτικός χαρακτήρας μεταξύ των καλλιτεχνικών θεσμών και των ιδρυμάτων στην Ελλάδα θα βοηθούσε στην ανάδειξη της σύγχρονης τέχνης.
Μ' ένα πρόχειρο υπολογισμό, και μόνο στην Αθήνα, λειτουργούν αυτή την στιγμή περίπου 200 γκαλερί και αίθουσες Τέχνης. Υπάρχει πραγματικά τόση ζήτηση και χώρος για την τέχνη στην πόλη;
Υπολογίζω γύρω στις 100 και αρκετές αίθουσες τέχνης είναι πολυχώροι που έχουν έναν πιο υβριδικό χαρακτήρα από το ύφος των γκαλερί και των μουσείων. Πάντως, είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει διευρυνθεί ο καλλιτεχνικός χώρος μέσα από τα κέντρα τεχνών που έχουν έναν πολυμορφικό χαρακτήρα, τα artist’s spaces και residencies, καθώς και από εφήμερες εικαστικές δράσεις που λαμβάνουν χώρα στο κέντρο της Αθήνας.
Το ιδιαίτερο στοιχείο είναι ότι πολλά από αυτά τα δρώμενα γίνονται με πρωτοβουλία νέων ανθρώπων που θέλουν να κάνουν κάτι έξω από το πλαίσιο των επίσημων θεσμών. Η «εναλλακτική» σκηνή στη Αθήνα αρχίζει και γεννιέται μέσα από μικρές ομάδες που προσπαθούν με λίγα χρήματα να οργανώσουν εκθέσεις, ομιλίες και παρουσιάσεις.
Η κρίση ευνοεί τελικώς τη δημιουργία και την Τέχνη εν γένει ή όλο αυτό είναι ένας μύθος;
Σίγουρα στους δύσκολους καιρούς επαναπροσδιορίζει κανείς τη θέση του σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο και αυτό μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Αλλά είναι ένας είδος στερεότυπου να συνδέουμε την κρίση με την τέχνη, διότι πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν ψυχολογικές, οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις, που άλλοτε θα είναι λιγότερο και άλλοτε περισσότερο έντονες. Ακόμη όμως και σε εποχές ευμάρειας και ακμής μεγάλοι καλλιτέχνες και φιλόσοφοι προσπαθούσαν να αποδομήσουν και να αποτινάξουν το “υγιές” σύστημα με σκοπό να βρουν τα δικά τους υποκειμενικά κριτήρια που χτίζουν τη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και την κοινωνία. Πιστεύω ότι οι πραγματικοί καλλιτέχνες έχουν έμφυτη μέσα τους την “κρίση” διότι δεν μπορούν να επιβιώσουν αλλιώς.
Τέτοιες εκδηλώσεις όπως αυτή του Free Thinking Zone που πραγματοποιείται με την υποστήριξη του ελληνικού καφέ Bravo βοηθούν στην προβολή ιδεών και ανθρώπων που είναι δύσκολο να προβληθούν με άλλο τρόπο;
Ναι, τέτοιου είδους εκδηλώσεις είναι σημαντικές διότι υπάρχουν πολλοί νέοι και αξιόλογοι άνθρωποι από διάφορους επαγγελματικούς τομείς που δεν τους δίνεται η δυνατότητα να αναγνωριστούν όσο θα έπρεπε. Ελπίζω σε περισσότερες παρουσιάσεις και ομιλίες που θα μπορούν να επεκταθούν και σε άλλους χώρους στην Αθήνα.
σχόλια