Μία άγνωστη συνέντευξη του Παύλου Τάσιου από την Κατερίνα Γώγου για το Βαρύ Πεπόνι
Στο Οδόφραγμα (κομμουνιστική επαναστατική εφημερίδα)
Οδόφραγμα : Πιστεύεις ότι το Βαρύ Πεπόνι είναι γενικά κι αόριστα μια "γνήσια λαική ταινία" όπως την χαρακτήρισαν οι περισσότερες κριτικές, ή αντίθετα πρόκειται για μια ταινία με πολύ συγκεκριμένη ταξική τοποθέτηση ;
Π. Τάσσιος : Πρώτα από όλα θέλω να πω ότι Το Βαρύ Πεπόνι δεν είναι ένα έργο-συνθηματολογία. Η ίδια η ταξική συνείδηση δεν έρχεται από μερικές ουρανοκατάβατες ιδέες, αλλά από το ίδιο το γεγονός ότι ανήκεις σε μια τάξη. Αυτό συμβαίνει και με τον "ήρωα" της ταινίας. Μέσα από την σκληρή πραγματικότητα της καθημερινότητάς του : δουλειά, μιζέρια, γάμος, κλπ. , έρχεται να αποκτήσει την ταξική συνείδηση. Σε καμιά περίπτωση το έργο δεν χρησιμοποιεί μια δήθεν μαρξιστική φρασεολογία που συχνά βλέπουμε στον κινηματογράφο να γίνεται φορμαλισμός ντυμένος με κόκκινες σημαίες, με αταξικές κοινωνίες "καλών" αριστερών και "κακών" δεξιών.
Οδόφραγμα : Το έργο καταλήγει με την ένταξη του "ήρωα" στο συνδικάτο. Πιστεύεις πράγματι ότι αυτό αποτελεί κατάληξη ή αντίθετα μια αρχή για τη συνολικότερη πάλη του ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα ;
Π. Τάσσιος : Είπα και πριν ότι το έργο δείχνει μια πραγματικότητα. Δεν πάει να τραβήξει απ' τα μαλλιά μια κατάσταση. Ο επαρχιώτης που έρχεται στην Αθήνα με το όνειρο να γίνει "κάτι άλλο", να πλουτίσει, μέσα από μια σειρά γεγονότα καταλαβαίνει ποιά είναι η τάξη του και ακόμα περισσότερο καταλαβαίνει ότι πρέπει να αγωνιστεί στο πλευρό της. Γράφεται λοιπόν στο συνδικάτο του κλάδου του. Τώρα τι γίνεται από κει και ύστερα είναι υπόθεση μιας άλλης ταινίας. Οπωσδήποτε όμως, το έργο δεν τρέφει συνδικαλιστικές αυταπάτες. Αν θυμάσαι καλά, σε μια σκηνή ο συνάδελφος του "ήρωα" του μιλάει για την αναγκαιότητα μιας πολιτικής πάλης, πράγμα που σημαίνει την αναγκαιότητα μιας συνολικότερης πάλης για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος.
Οδόφραγμα : Υπάρχει κάτι που αφήνει παρεξηγήσεις στο έργο σου. Η αισιοδοξία δηλαδή που πρέπει νάχει ο εργάτης παρ' όλη του τη μιζέρια.
Π. Τάσσιος : Σε καμιά περίπτωση δεν εννοόυμε ότι το έργο, κι αυτό πρέπει να το δούμε στη συνολική του πλοκή, εξυμνεί τη μιζέρια του εργάτη. Ούτε πάλι ότι ο εργάτης θα πρέπει νάναι περήφανος και αισιόδοξος για τις άθλιες συνθήκες ζωής του. Αν αναφέρεται η αναγκαιότητα του εργάτη νάναι αισιόδοξος, αυτό απορρέει από το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος εργάτης του έργου (γκαρσόνι) βγαίνει από την παθητική του κατάσταση, δεν είναι ένα αντικείμενο, ένα πακέτο, ένα άδειο σακί, αλλά μια μονάδα στο σύνολο που μπορεί ν' αλλάξει τη μοίρα του, να παλέψει για να ξετινάξει τη μιζέρια από πάνω του. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τον συγκεκριμένο εργάτη που φαίνεται να είναι κι ο πιο συνειδητοποιημένος, αλλά όλα τα πρόσωπα που κινούνται στην ταινία. Σε καμιά περίπτωση δεν αντιμετωπίζονται σαν μηχανοποιημένα, κουρντισμένα άτομα.
Οδόφραγμα : Το Βαρύ Πεπόνι ήταν μια εντυπωσιακά απλή ταινία, με αποτέλεσμα να γίνει κατανοητή από τον περισσότερο κόσμο χωρίς να προκαλεί συγχύσεις. Νομίζεις ότι κάτι τέτοιο είναι εύκολο να κατορθωθεί ;
Π. Τάσσιος : Πράγματι, δεν είναι εύκολο νάσαι απλός. Και σε καμιά περίπτωση δεν εννοώ βέβαια απλοικός. Για να πετύχουμε αυτή την "εντυπωσιακή" απλότητα, όπως είπες, χρειάστηκε πολύ δουλειά. Γενικά, η απλότητα δεν βγαίνει παρά από το ζουμί της πραγματικότητας κι αυτό σημαίνει μια βαθιά κατανόηση και σωστή τοποθέτηση απεναντί της, με όλο το πολυσύνθετο χαρακτήρα της και την πολυπλοκότητα των προβλημάτων που απορρέουν απ' αυτήν.
Οδόφραγμα : Είπες ότι Το Βαρύ Πεπόνι δεν είναι ένα έργο-συνθηματολογία. Μπορείς μα μας πεις σε γενικές γραμμές πως βλέπεις να λειτουργεί ένα έργο τέχνης ;
Π. Τάσσιος : Φυσικά δεν έχει τη λειτουργία μιας μπροσούρας. Η τέχνη δεν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο αλλά απευθύνεται κύρια στο συναίσθημα και μέσα από αυτό προκαλεί τα ανάλογα ερεθίσματα για την ταξική συνείδηση. Η διαδικασία αυτής της συνειδητοποίησης πιστεύω ότι βρίσκεται σε ψηλότερο επίπεδο απ' ό' τι αυτής της άμεσης πολιτικής προπαγάνδας. Θέλω ακόμη να τονίσω ότι Το Βαρύ Πεπόνι είναι μια αρμονία μορφής-περιεχομένου και ότι βλέπουμε να λειτουργεί σωστά ένα έργο τέχνης κατ' αυτόν τον τρόπο, χωρίς δηλαδή μονόπλευρες παρεκκλίσεις.
Οδόφραγμα : Το "Αντιφεστιβάλ" διοργανώθηκε ξέχωρα από το επίσημο Φετσιβάλ, δηλαδή ξέχωρα από το κράτος. Πιστεύεις ότι πρόκειται για μια πρωτοβουλία που φέρνει μία ριζική αλλαγή στο κατεστημένο του κινηματογράφου ;
Π. Τάσσιος : Όπως ξέρεις, το Φεστιβάλ μέχρι πέρσι οργανώνονταν από το κράτος και από τα σωματεία. Φέτος το κράτος ζήτησε να έχει τον απόλυτο έλεγχο στον κινηματογράφο, πράγμα που "ανάγκασε" τα διοικητικά συμβούλια 7 σωματείων (ηθοποιών, σκηνοθετών, κλπ.) να προχωρήσουν στην δημιουργία του "Αντιφεστιβάλ". Δεν πιστεύω όμως ότι εδώ πρόκειται για μια ουσιαστική ρήξη με το κράτος και το κινηματογραφικό κατεστημένο. Τα διοικητικά συμβούλια πήραν την απόφαση αυτή χωρίς να ρωτήσουν τους ίδιους τους εργαζόμενους των σωματείων μέσα από τη σύγκληση έκτακτων γενικών συνελεύσεων, πράγμα που καταγγείλαμε από την αρχή. 'Υστερα, το κυριότερο σ' αυτήν την ιστορία είναι ότι αν το κράτος δεχόταν μερικά παζαρέματα και "υποχωρούσε" λίγο, οι διοικήσεις των σωματείων δεν θα είχαν καμιά αντίρρηση να συνεχίσουν τη συνεργασία μαζί του.
Οδόφραγμα : Ποιά βλέπεις να είναι τα αποτελέσματα της ταινίας σου στον κινηματογραφικό κόσμο ; Βλέπεις ν' ανοίγεται η προοπτική με έργα που στο σύνολο τους θάρχονται σε πλήρη ρήξη με τον κινηματογραφικό κατεστημένο ;
Π. Τάσσιος : Πράγματι, η ταινία έχει προκαλέσει μια αναστάτωση στον χώρο μας, μια κίνηση, και μάλιστα σ' έναν τομέα πολύ επικίνδυνο για την καπιταλιστική κοινωνία.
Η συνεταιριστική μας πρωτοβουλία (τόσο από καθαρή καλλιτεχνική άποψη όσο και από οικονομική) δείχνει μια προσπάθεια απομάκρυνσης των παραγωγών και γεννάει την ιδέα και την αναγκαιότητα της σοσιαλιστικής παραγωγής. 'Ετσι, ένα σωρό εργαζόμενοι της 7ης Τέχνης, οι περισσότεροι απ' αυτούς συντριμμένοι από την ανεργία και τη γενικότερη πίεση του κινηματογραφικού κυκλώματος, πιστεύω ότι στο Βαρύ Πεπόνι βλέπουν μια αγωνιστική προσπάθεια. Προσπάθεια, που παρ' όλες τις δυσκολίες που συναντήσαμε για να τη φέρουμε σε πέρας κατάφερε να δώσει ένα γερό χτύπημα στα δεδομένα της αστικής κυριαρχίας πάνω στην τέχνη. Ευχόμαστε και πιστεύουμε να βγουν περισσότεροι καλλιτέχνες που να υπηρετούν την εργατική υπόθεση. Θα ήταν ευτύχημα να βγαίνανε τέτοιοι, για παράδειγμα στο ύψος του Βισκόντι, του Φελλίνι, κλπ., που απ' τη μεριά τους δεν είναι παρά θαυμάσιοι απολογητές της σαπίλας της αστικής τάξης. Ξέρουμε βέβαια ότι είναι πολύ δύσκολο για την εργατική τάξη, μέσα στην βαρβαρότητα που την έχει ρίξει η καπιταλιστική κοινωνία, να βγάλει δικούς της απολογητές, όχι βέβαι για να δημιουργήσουν μια "προλεταριακή κουλτούρα" (πράγμα που είναι αδύνατο άλλωστε), αλλά μέσα από την τέχνη τους να βγαίνει η αναγκαιότητα της πάλης για μια αταξική κοινωνία. Κάτι τέτοιο, βέβαια, όπως είπα, είναι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι Το Βαρύ Πεπόνι είναι ένα έργο που υπηρετεί αυτό το σκοπό.
Οδόφραγμα n* 4, 27.10.1977
σχόλια