Aπό την Αργυρώ Μποζώνη
Wisteria Maiden η πιο πρόσφατη δημιουργία με την ομάδα του Apotosoma
«Η τελευταία διετία είναι ευλογημένη», μου λέει από το Παρίσι ο Αντώνης Φωνιαδάκης. Ο Έλληνας χορογράφος που ζει και εργάζεται σε όλο τον κόσμο θα έρθει σε λίγες μέρες στη χώρα μας. Η χορογραφία του Echo, παρουσιάζεται στο Ηρώδειο, στις 12 Ιουλίου από τη Martha Graham Dance Company. Πριν από δυο μήνες έκανε πρεμιέρα με τη νέα δημιουργία της ομάδας του Αpotosoma, Wisteria Maiden στο φεστιβάλ Βελιγραδίου. Τον Αύγουστο θα βρίσκεται στο Σίδνεϊ για να χορογραφήσει για την Sidney Dance Company, μόλις το Μάϊο δημιούργησε ένα νέο έργο με τα Μπαλέτα Τζαζ του Μόντρεαλ, τον Οκτώβριο υπάρχει η πρεμιέρα του στο θέατρο Champs-Élysées για την όπερα του Ραμό «Κάστωρ και Πολυδεύκης», η συνεργασία του με το Aterballeto στο Μιλάνο, με τα μπαλέτα της Λορέν και το Luzernballet στην Ελβετία.
Το πρόγραμμά σας μου φαίνεται εξοντωτικό, δε θέλετε κάποια στιγμή να σταματήσετε και να κοιτάξετε αυτά που κάνετε;
Είναι ίσως παράδοξο, αλλά αυτή η συνεχής δράση με κρατάει όρθιο. Είμαι 43 τριών, χορεύω με τους χορευτές, ταξιδεύω κάθε μήνα σε άλλη χώρα και υπάρχει κάτι περίεργο: όταν δε σταματάς νιώθεις ότι είσαι εκεί, παρών. Νομίζω αν σταματήσω θα καταλάβω την κούραση όλων αυτών των δέκα ετών.
Κυρίως χορογραφείτε ομάδες ρεπερτορίου; Θα μου μιλήσετε για αυτή την εμπειρία;
Με καλούν συνεχώς οι ομάδες ρεπερτορίου. Το θεωρώ εξαιρετικό ότι μια ομάδα ρεπερτορίου μπορεί να γίνει για τον τόπο στον οποίο δραστηριοποιείται ένας πόλος έλξης διεθνών καλλιτεχνών με τα έργα να δημιουργούνται για αυτούς. Αυτό ακριβώς με ιντριγκάρει εδώ και μια δεκαετία. Δεν πας να δεις μόνο έναν συγκεκριμένο καλλιτέχνη, αλλά σου προσφέρουν τη δυνατότητα να ανακαλύψεις πολλούς χορογράφους. Το έχω μάθει, το έχω καταλάβει, είναι ένας γνώριμος, οικείος χώρος, είναι προκλητικό, είναι δύσκολο. Αυτοί που τα καταφέρνουν είναι οι χορογράφοι που καταλαβαίνουν το προφίλ της ομάδας και μπορούν να δαμάσουν το προσωπικό τους οίστρο για να μπορέσει αυτό να δέσει με την ομάδα. Είναι ένας τρομερός καθρέφτης για έναν καλλιτέχνη η ομάδα ρεπερτορίου. Έχω δει καλλιτέχνες να αποτυγχάνουν επειδή τους αντιμετωπίζουν σαν να είναι η ομάδα τους και το πράγμα δε μπορεί να λειτουργήσει έτσι. Ο χρόνος με μια ομάδα είναι πολύ πιεσμένος και τα δεδομένα πολύ άνισα. Δε δουλεύεις με την ομάδα σου. Όταν το μάθεις αυτό, μπορεί να συντονιστείς σε χρόνο ρεκόρ, είναι μια μορφή άσκησης για έναν καλλιτέχνη.
Αυτό δεν επηρεάζει την προσωπικότητά σας;
Η προσωπικότητά μου έχει διαμορφωθεί σε σχέση με τη δουλειά μου. Οι ομάδες μου έχουν μάθει να είμαι ανοιχτόμυαλος, γιατί δε μπορείς να κάνεις τίποτα αν δεν αγαπάς τη δουλειά τους, τους χορευτές και το έργο τους και να το σέβεσαι. Έχω μάθει να βλέπω την αξία ενός έργου ακόμα και ενός άλλου καλλιτέχνη, όχι μόνο δικό μου. Έμαθα να αποκωδικοποιώ τα έργα των άλλων πέρα από το δικό μου κριτήριο, αν μου αρμόζει ή όχι. Αντιμετωπίζεις διαφορετικά στιλ και ψυχοσυνθέσεις και εκτίθεσαι σε κοινό που δε σε γνωρίζει, δεν είσαι στη χώρα σου. Εκτίθεμαι σε ένα κοινό που δεν ξέρει τι θα δει και το τελευταίο χειροκρότημα είναι απόρριψη ή αποδοχή. Ευτυχώς στην περίπτωσή μου ήταν πάντα αποδοχή επειδή μια καλή δουλειά μιλά στο ένστικτο του κοινού και ο κόσμος σε καταλαβαίνει.
All things are quite silent για την ομάδα του Apotosoma
Ο Αντώνης Φωνιαδάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ιεράπετρα. Άρχισε να χορεύει στα 14 του, στη δημοτική σχολή χορού της πόλης. Στα 18 του έρχεται στην Αθήνα και μπαίνει στην Κρατική Σχολή Χορού. Δυο χρόνια αργότερα, πήρε την υποτροφία Μαρία Κάλλας και γίνεται δεκτός στη σχολή του Μωρίς Μπεζάρ στη Λοζάνη. Στη Λοζάνη μένει δυο χρόνια. Μεταπηδά στην Όπερα της Λυών μετά από πρόσκληση του Γιώργου Λούκου και περνά εκεί τα επόμενα έξι χρόνια.
«Τα πράγματα έγιναν πολύ γρήγορα και δεν κατάλαβα τι συνέβη. Από την επαρχία στην Αθήνα, από την Αθήνα στην Ελβετία. Έζησα δυο χρόνια στην Αθήνα και βγήκα από τα νερά μου πολύ απότομα. Τα πράγματα εκείνη την εποχή ήταν πολύ καλά στην Ελλάδα. Ο Παπαϊωάννου ξεκινούσε, ο Ρήγος ξεκινούσε, όλα μου φαινόντουσαν πολύ μεγάλα, έκανα πολύ χορό κάθε μέρα. Υπήρχε αυθορμητισμός, όραμα, όλα ήταν στην αρχή. Όταν πήγα στην Ελβετία δεν ήξερα ποιος είναι ο Μπεζάρ, δεν είχα αίσθηση των πραγμάτων, ούτε ήξερα τι συμβαίνει στο χορό σε διεθνές επίπεδο. Συνήθως οι καριέρες ξεκινάνε στα 18 και τελειώνουν στα 33 η δική μου ξεκίνησε στα 24. Έκανα απλώς αυτό που ήθελα να κάνω, μάθαινα κάθε μέρα και δε θεωρούσα τον εαυτό μου σούπερ ερμηνευτή από την πρώτη μέρα. Ειλικρινά δεν ασχολήθηκα ποτέ ούτε με την ηλικία, ούτε με την κατάληξη μου, ούτε με τα όρια: εμένα με ενδιέφερε να αναπτύξω την τάση μου, να μαθαίνω, να προοδεύω και να χαίρομαι με τη δουλειά. Ήμουνα στο φυσικό μου στοιχείο γιατί η κίνηση υπάρχει μέσα στα χρωμοσώματά μου, δεν κατάλαβα ποτέ ότι θα πάω να κάνω χορό για να γίνω επαγγελματίας χορευτής. Αυτό το επαγγελματικό κομμάτι το συνειδητοποίησα μετά τη σχολή. Ότι έπρεπε να κερδίζω και χρήματα. Η κίνηση είναι μια πώρωση, ένα ναρκωτικό, σε υπερβαίνει».
Αν δεν υπάρχει αυτό το μικρόβιο, μπορεί κανείς να κάνει καριέρα;
Αν κάποια πράγματα δεν υπάρχουν πηγαία μέσα σου είναι πολύ δύσκολο να τα βάλεις σε ένα δρόμο και να τα στηρίξεις. Κανείς δε μπορεί να βάλει μέσα σου το μικρόβιο. Ο καθένας από εμάς έχει μια τάση, σε μένα προϋπήρχε. Επίσης ο καθένας μας έχει διαφορετική εμπειρία και διαφορετικά παραδείγματα. Θέλω να πω ο καθένας τη βρίσκει την άκρη του και βρίσκει αυτό που πραγματικά θέλει και κουβαλούσε πάντα μέσα του. Δουλεύεις, εκπαιδεύεσαι και εμπλουτίζεσαι, μπαίνεις σε άγνωστα μονοπάτια, αλλά πάντα έχεις μια σχέση με τον βασικό σου άξονα.
Σας έχουν επηρεάσει οι μεγάλοι σας δάσκαλοι;
Φυσικά. Με έχουν επηρεάσει οι μεγάλες προσωπικότητες του χορού όπως ο Φορσάιθ που ήταν ένα μεγάλο παράδειγμα για μένα, ο Ματς Εκ, ο Γίρζι Κίλιαν, προσωπικότητες που σήμερα φαίνονται κλασικές, αλλά τότε ήταν οι κυρίαρχοι της σκηνής. Αυτούς λαχταρούσα να γνωρίσω, να γευθώ τη δουλειά τους. Με επηρέασαν και οι συμμαθητές μου, όπως η Κική Μπάκα, και αργότερα οι νεότεροι χορογράφοι, οι χορευτές οι άνθρωποι που δουλεύαμε μαζί. Τους πίστεψα, τους θαύμασα και ήταν ένα σημείο έμπνευσης, μια πηγή από την οποία τροφοδοτείσαι συνεχώς.
Kosmos, για τα μπαλέτα του Μόντρεαλ
Την ομάδα σας πότε την κάνατε;
Χόρεψα μέχρι το 2003 και στη συνέχεια ίδρυσα την ομάδα στη Λυών. Εκείνη την εποχή δεν ήξερα πως θα εξελιχθεί η πορεία μου. Πίστευα ότι θα κάνω μια ομάδα και θα μείνω στη Λυών, αλλά πολύ γρήγορα δέχτηκα προσκλήσεις να κάνω χορογραφίες για άλλα συγκροτήματα. Έτσι, για την ομάδα χορογράφησα λιγότερο αναλογικά και δε δουλέψαμε τόσο συχνά. Κάναμε ένα περίεργο ταξίδι. Έντεκα χρόνια αργότερα, η ομάδα υπάρχει, διαμορφώνεται συνεχώς και πριν δυο μήνες κάναμε στο Βελιγράδι πρεμιέρα με την καινούργια μας παραγωγή Wisteria Maiden. Ήταν μια συναρπαστική εμπειρία.
Ειλικρινά, αυτή η νομαδική ζωή που ζείτε δε σας έχει κουράσει;
Με ενδιέφερε για πολύ μεγάλο διάστημα και το θεωρούσα πολύ συναρπαστικό να ταξιδεύω, να γνωρίζω νέους καλλιτέχνες, διαφορετικές ομάδες, να βρίσκομαι σε διαφορετικά περιβάλλοντα καλλιτεχνικά. Παλιότερα οι ομάδες κρατούσαν περισσότερο την ιδιαιτερότητά τους, σήμερα και αυτές και το κοινό έχουν γαλουχηθεί με ένα τρόπο ώστε να ζητούν το ίδιο πράγμα, είναι η παγκοσμιοποίηση στο χορό. Η αλήθεια είναι ότι χόρτασα να με προσκαλούν ως χορογράφο και είχα τη δυνατότητα να κάνω πολύ μεγαλύτερα πρότζεκτς από αυτά που θα έκανα με την ομάδα μου. Σήμερα περισσότερο από ποτέ έχω την ανάγκη να κάνω ένα έργο, να χτίσω κάτι και να μπορέσω να ριζώσω. Η νομαδική αυτή ζωή δεν έχει μόνο καλά. Είναι κουραστική, ψυχοφθόρα και επιφέρει μια μεγάλη σωματική καταπόνηση. Μέσα σε αυτά τα εμπόδια, είμαι υποχρεωμένος να αναθεωρώ διαρκώς το έργο μου, να κοιτάζω εσωτερικά, να δέχομαι τις καινούργιες προκλήσεις.
Echo για την Martha Graham Company
Πως θα περιγράφατε το χορογραφικό σας στίγμα;
Έχω ένα στίγμα χορογραφικό, αλλά προσπαθώ να βάζω την πρόκληση πάνω από όλα και να μη βαδίζω με τη σιγουριά μιας συνταγής. Αυτό είναι και το πιο ψυχοφθόρο στην περίπτωσή μου, ότι παρατηρώ τις αλλαγές που γίνονται στην κοινωνία, στους καλλιτέχνες και τις στάσεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι πολύ δύσκολο να βρεις την σταθερή εσωτερική σου αξία, ενώ όλα γύρω σου είναι ευμετάβλητα και γεωγραφικά και καλλιτεχνικά.
Υπάρχει κάτι που σας απασχολεί σταθερά και διαρκώς στη δουλειά σας;
Έχω μια τεράστια αγάπη για την ανθρώπινη υπέρβαση, για το πως ο άνθρωπος ξεπερνά τα πράγματα με την σωματικότητά του. Μου αρέσει ο παλμός. Οι χορευτές, η αναπνοή, ο ιδρώτας, αυτό το σώμα που πάλλεται και αναπνέει σε ένα παρόν συγκεκριμένο. Με ενδιαφέρει η υπέρβαση, αυτή που σε κινεί πέρα από την ψυχολογική και συναισθηματική δομή της σωματικής υπόστασης. Αυτό συμβαίνει γιατί μεγάλωσα στη φύση, μεγάλωσα με την ιδέα ότι είμαι ένα μέρος της, και ότι εκεί υπάρχει ζωή, θάνατος, φθορά και αναγέννηση. Αυτό επί σκηνής δε μπορώ να το εκφράσω παρά δείχνοντας ότι υπάρχει παλμός, ότι υπάρχει καρδιοχτύπι. Ένα άλλο στοιχείο είναι το φως. Θεματικά επανέρχεται στα έργα μου κάθε τόσο. Δε μου αρέσει το σκότος. Δε θα εστιάσω ούτε στην αρνητική ούτε στη σκοτεινή πλευρά ενός θέματος, θα το φτάσω στα άκρα, πάντα με μια θετική ματιά, μια χαραμάδα φωτός. Το τρίτο είναι η λύτρωση. Η οποία προκύπτει μέσα από τον πόνο, το εμπόδιο, την πρόκληση. Όλα αυτά υπάρχουν προκειμένου να ξεπεραστούν. Και στη συνέχεια έρχονται τα κοινωνικά συμβάντα, οι δικές μου μικρές ευαισθησίες, ακόμα και έργα και δράσεις άλλων καλλιτεχνών.
Δημιουργία για το Cedar Lake Contemporary Ballet με τίτλο Horizons
Το εικαστικό περιβάλλον πόσο ρόλο παίζει στη δημιουργία σας;
Για μένα, είναι σημαντικό και άρρηκτα συνδεδεμένο σωματικά και ψυχολογικά με την τοποθέτηση και του ερμηνευτή. Ένα περιβάλλον μας επηρεάζει άμεσα. Νοιώθουμε αλλιώς σε έναν ωραίο κήπο και αλλιώς σε ένα σκουπιδότοπο. Πολλές φορές έχω στήσει πρώτα ένα περιβάλλον που με ερεθίζει ή με εμπνέει και μετά τοποθετώ την κύρια δράση. Άλλες φορές το περιβάλλον υπάρχει ως συνέπεια της δράσης. Με ενδιαφέρουν οι απεικονίσεις του φανταστικού, του μυστικού, με επηρεάζει ο ωμός ρεαλισμός αλλά ως βασική τοποθέτηση ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα.
Ο ρομαντισμός έχει θέση στη δουλειά σας;
Δε θα κρύψω ότι είμαι ρομαντικός και αυτό προσπαθώ να το επικοινωνήσω στον κόσμο. Μέσα από μια δράση που μπορεί να είναι ακόμα και βίαιη προσπαθώ να παρουσιάσω την όμορφή της πλευρά. Επιδιώκω να υπάρχει λυρισμός αλλά δεν επιδιώκω αντιστοίχως να ωραιοποιήσω τις καταστάσεις. Αυτά δεν είναι ορατά και αναγνωρίσιμα ως στοιχεία του πρώτου επιπέδου, έρχονται μετά ως αναφορές στο φανταστικό, το υποσυνείδητο, το μυστικιστικό, το σαγηνευτικό και το ονειρικό.
Apospasmata για τα μπαλέτα του Ελσίνκι
Μιλήστε μου για την εμπειρία σας στον κινηματογράφο. Είναι όντως μια μοναδική εμπειρία να κάνει κάποιος κίνηση σε μια τόσο μεγάλη παραγωγή όσο ο Νώε; Πως συνέβη αυτό;
Ο Benjamin Millepied που έχει κάνει τη χορογραφία του Black Swan, ξέρει τη δουλειά μου και την αγαπά πολύ και με ανέφερε σε συζητήσεις με τον Αρονόφσκι. Έψαχναν ένα χορογράφο για να κάνει μια πιο μοντέρνα χορογραφία Και μου έστειλαν ένα μέιλ. Έτσι απλά. Ήταν ένα ταξίδι συναρπαστικό και επίπονο και μια εμπειρία όντως μοναδική.
Έκανα την κινησιολογία σε κάποιους ψηφιακούς χαρακτήρες και μια ολόκληρη έρευνα και μελέτη στο πως θέλουμε να στέκονται να περπατάνε. Αυτό που φαίνεται στην ταινία είναι το 10% αυτού που κάναμε, αλλά αυτός είναι ο κινηματογράφος. Δουλέψαμε στο στούντιο του Τζωρτζ Λούκας και ήταν σαν να ζω το παιδικό μου όνειρο, αλλά από μέσα. Ήταν ένα πολύ μεγάλο μάθημα ακρίβειας, εξάσκησης και μεγέθους. Είναι ένα μάθημα ζωής. Στον κινηματογράφο δουλεύεις αλλιώς. Το ίδιο το μέσο σου δίνει την ψευδαίσθηση ότι κάνεις ένα έργο που μπορεί να μείνει για πάντα, σε αντίθεση με μια παράσταση χορού.
Rite of Spring για τα μπαλέτα της Γενεύης
Μπορείτε να μου δώσετε μια εικόνα του σύγχρονου χορού σήμερα;
Ο χορός έχει εγκλωβιστεί παγκοσμίως σε κάποια κλισέ και αυτά τα κλισέ είναι και ο θάνατος του χορού. Όταν ταξιδεύω, όλο και περισσότερο βλέπω ότι ο κόσμος έχει μάθει να περιμένει μια τάση ένα ρεύμα. Είμαι εντελώς αντίθετος με αυτό. Αυτή τη στιγμή είναι όλοι χαμένοι και όλοι βρίσκονται στην αναζήτηση του διαφορετικού, τουλάχιστον όσοι δεν έχουν πειστεί με την αισθητική που πλασάρεται και δε θέλουν να κάνουν τη δημιουργία τους σούπερ μάρκετ επαναλαμβάνοντας τα ίδια πράγματα και δεν επηρεάζονται από μια πραγματικότητα που επικρατεί εκείνη την περίοδο στη χώρα τους. Πρέπει να ταξιδέψει κανείς πολύ για να δει πολλά και να μη θέλει να ανήκει σε κάτι. Το κλισέ του χορού πρέπει να καταπολεμηθεί με τόλμη, με προσωπικότητα και ατομικότητα. Πιστεύω ότι μεμονωμένοι καλλιτέχνες θα κρατάνε τον πήχη πολύ ψηλά και θα είναι μια πηγή φωτός. Ο χορός είναι πάντα μια ελπίδα.
σχόλια