Για μία ακόμα φορά για όλα φταίει η Ήρα. Μετά έρχεται η Αφροδίτη, αλλά και ο Δίας έπαιξε τον ρόλο του. Οι θεοί, όπως πάντα, έβαλαν τους ανθρώπους σε μπελάδες. Γιατί η Ελένη, κατά την εκδοχή του Ευριπίδη, δεν πήγε ποτέ στην Τροία. Έξω φρενών η Ήρα που ο Πάρις διάλεξε την Αφροδίτη ως την ωραιότερη, η οποία σε αντάλλαγμα τού έδωσε την Ελένη για γυναίκα του, κατασκευάζει μια «άλλη» Ελένη, ένα φάσμα ψευδές, που παίρνει το πριγκιπόπουλο μαζί του στην Τροία. Την πραγματική ο Δίας τη σώζει και τη στέλνει με ένα σύννεφο στην Αίγυπτο υπό την προστασία του Βασιλιά Πρωτέα. Έτσι, ολόκληρη η εκστρατεία των Ελλήνων, ο πόλεμος της Τροίας, έγινε για ένα «πουκάμισο αδειανό», που λέει και ο Σεφέρης.
Αλλά γιατί επινόησε αυτή την ιστορία ο Ευριπίδης το 412 π.Χ.; Μήπως γιατί είναι η χρονιά της πανωλεθρίας του αθηναϊκού στόλου στη Σικελική Εκστρατεία; Μήπως γιατί πάντα ένα πουκάμισο αδειανό επικαλούνται οι άνθρωποι για κάθε πόλεμο, επεκτατικό ή μη; Μήπως για τον ίδιο λόγο ο μεγάλος ποιητής έγραψε ένα έργο στα όρια της τραγωδίας και της κωμωδίας;
Πενήντα δύο χρόνια από την πρώτη σύγχρονη αναπαράστασή του το 1962 με την Άννα Συνοδινού, σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη, τριάντα δύο από την ανατρεπτική εκδοχή του Ανδρέα Βουτσινά με την Αλεξάνδρα Λαδικού και δεκαοχτώ από εκείνη του Γιάννη Χουβαρδά με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη σε μετάφραση Δημήτρη Δημητριάδη, η Ελένη του Ευριπίδη επιστρέφει στην Επίδαυρο. Αυτήν τη φορά σε μετάφραση του Δημητριάδη και υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Δημήτρη Καρατζά.
Ο νεαρότατος σκηνοθέτης, που έχει ήδη αναμετρηθεί με την Ελένη σε κλειστό χώρο στο Εθνικό πέρσι, λέει για το έργο: «Ενώ ξεκινάει από τα τρίσβαθα του δράματος, με την Ελένη να πληροφορείται από τον Τεύκρο τον χαμό του άντρα της –γιατί έτσι πιστεύει εκείνος–, εμφανίζεται ο Μενέλαος αιφνιδιαστικά σαν από κόμικ και όλα αλλάζουν. Εν τέλει το σχέδιο που οργανώνουν για το φευγιό τους θυμίζει άγρια φάρσα. Το έργο αλλάζει διαρκώς ύφος, αλλά παραμένει συνεπές. Κι ενώ μας παρουσιάζει μια Ελένη αδικημένη που χρησιμοποιήθηκε από τους θεούς –ο Ευριπίδης τα βάζει ευθέως μαζί τους–, στο τέλος βλέπουμε μια σκληρή φιγούρα που προκαλεί τη σφαγή των αντρών που τους καταδιώκουν».
Η παράσταση χαρακτηρίζεται από δουλειά συνόλου, όπου δεν υπάρχει μία Ελένη, ένας Μενέλαος. Μετά τον πρώτο μονόλογο της Ελένης, που λέγεται από όλους, μέσα από τον χορό θα ξεπηδάνε οι χαρακτήρες και καθένας και καθεμία από τους νέους ηθοποιούς θα παίρνουν, ανάλογα με την εξέλιξη του έργου, τη θέση τους στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου.
σχόλια