XENIA: ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΩΣ ΑΤΑΙΡΙΑΣΤΑ ΥΒΡΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΦΙΛΟΞΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ
Οι πρώτες, θετικότατες εντυπώσεις από την ταινία του Πάνου Χ. Κούτρα στο τμήμα Un Certain Regard στις Κάννες
Αν ο Μπένετ Μίλερ μας απέδειξε με την τρίτη του ταινία πως ειδικεύεται μοναδικά στις βιογραφίες-μπλόφες, με πρωταγωνιστές απατηλές περιπτώσεις ανδρών που δεν προειδοποιούν για τις προθέσεις τους, ο Πάνος Κούτρας χρησιμοποιεί αντι-ήρωες που δεν διστάζουν να καταφύγουν στη φαντασία για να μιλήσει για την σκληρή πραγματικότητα της Ελλάδας. Αυτή η φαντασία, ένας τόπος που δημιουργούν παράλληλα στο μυαλό τους, μπορεί να είναι μια ιδανική και απονήρευτη "χώρα", όπως η παιδική ηλικία, ή το ξέσπασμα σε χορό και τραγούδι, όπως αναδημιουργείται από την παιδική μνήμη των δύο αδελφών στο πλούσιο σε εναλλαγές "Xenia", με τα χορευτικά που σκάρωναν μικροί μιμούμενοι την Πάτι Πράβο και τη Ραφαέλα Καρά.
Ο 18χρονος Οδυσσέας και ο 16χρονος Ντάνι είναι παιδιά μιας Αλβανίδας μάνας και ενός Έλληνα πατέρα που τα εγκατέλειψε όταν ήταν μικρά. Ο μεγάλος τους παράτησε και δουλεύει στον Πειραιά, και ο μικρός φεύγει από την Κρήτη όταν πεθαίνει η μάνα, η Τζένυ. Ο Ντάνι, γκέϊ και μπελάς, παρδαλός και τσαμπουκαλής, με την απρόβλεπτη συμπεριφορά του, παιδί ακόμη που γλύφει ζαχαρωτά, συνδιαλέγεται με το κουνελάκι του, αλλά ξέρει πως είναι "μπάνικος" και το εκμεταλλεύεται, έχει βαλθεί να βρει τον πατέρα, για να πάρει χρήματα και υπηκοότητα, αλλά και να πείσει τον καλλίφωνο αδελφό του, τον συγκρατημένο, πατρικό και ευέξαπτο "Όντι", να πάρει μέρος σε έναν τηλεοπτικό διαγωνισμό τραγουδιού για να ξεκολλήσει και να αναδειχθεί. Από το ξεκίνημα τους, το οδοιπορικό που επιχειρούν μυρίζει μπαρούτι και η απόδραση προς το καλύτερο αύριο (ή αλλιώς, τον Νέο Κόσμο, όπως ευαγγελιζόταν σε προηγούμενη ταινία του) θα περάσει από πολλά στάδια, με μια κρίσιμη ανάπαυλα ένα εγκαταλελειμμένο Ξενία, της γνωστής αλυσίδας κρατικών ξενοδοχείων που κάποτε φημίζονταν για τη νεωτερική τους αρχιτεκτονική και πλέον σκουριάζουν.
Όπως σκουριάζει και η έννοια της αρχαιοελληνικής φιλοξενίας, σε μια χώρα που ο ξένος αντιμετωπίζεται ως μίασμα και ποδοπατείται- ο Κούτρας στήνει σκηνές με έντονη τη μπότα του αγοραίου φασισμού και την απρόσωπη ανελαστικότητα των Αρχών. Η ειρωνεία είναι έκδηλη αλλά δεν προλαβαίνει να βαρύνει, γιατί ο σκηνοθέτης ενεργοποιεί την ορμή της νεότητας σαν δραματική αντιδιαστολή, όταν που το παιχνίδι φαίνεται χαμένο για τα δύο αδέλφια, εκεί που δεν βρίσκουν κανένα σύμμαχο, ξένοι για τους Έλληνες και τους Αλβανούς- εχθροί ενστικτωδώς ενωμένοι με παρονομαστή τον μάτσο ρατσισμό.
Η ουτοπία στο σύμπαν του Κούτρα εκδηλώνεται με ονειρικές σκηνές, όπως η βραδινή βαρκάδα που μοιάζει με γάμο ανάμεσα στη Νύχτα του Κυνηγού, το Ντόνι Ντάρκο και το Μπάμπι, με έναν γιγαντιαίο κούνελο να σκορπάει χνούδι στο ρομαντικό σεληνόφως, ή την αγία μάνα να τραγουδάει ιταλικά σε ένα κρουαζιοερόπλοιο που πλησιάζει και απομακρύνεται από το πλοίο της γραμμής, ή και μια αναπάντεχη cameo εμφάνιση μιας μεγάλης τραγουδίστριας σε λιμουζίνα στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης! Εκφράζεται ωστόσο και με το αμυντικό χιούμορ του Ντάνι και τα άκαιρα αστεία του, ειδικά όταν τα θαλασσώνει, καθώς και με το θράσος του μπροστά στον κίνδυνο, το νόμο και τη λογική.
Διότι αν αυτά τα παιδιά υπάκουαν αποκλειστικά στην κακή τους μοίρα, κι όχι στην ιδέα της μοίρας, δεν θα υπήρχαν στο χάρτη, πόσω μάλλον σε ταινία. Όπως και στις προηγούμενες ταινίες του, ο Πάνος Χ. Κούτρας ψάχνει την αλήθεια, την αληθινή ζωή, και βάζει τους "ριγμένους" ανθρώπους του να ακολουθήσουν τον δρόμο που μοιάζει φτιαγμένος από σκληρό μετάξι, από τον ομφάλιο λώρο ως το θέατρο των μεγάλων αποκαλύψεων, ακόμη κι αν δεν προσγειωθούν σε μια ευτυχισμένη, στρογγυλεμένη λύση. Το Xenia είναι το πιο ολοκληρωμένο του σενάριο, και σίγουρα η πιο άρτια του ταινία, με τις ερμηνείες να ξεφεύγουν κατά τόπους από τη ρότα, ίσως και λόγω των αυξημένων υποκριτικών απαιτήσεων, αλλά και κάποιες σκηνές, προς το τέλος κυρίως, να ισορροπούν στην κόψη ανάμεσα στη δράση που επιδιώκουν και την πειθώ του λόγου.
Ο Κούτρας κάνει ένα σινεμά που είναι πλέον εντελώς δικό του, ατρόμητης θεματικής, ελληνικής εκκίνησης αλλά οικουμενικού προβληματισμού- γι΄αυτό και βρίσκει έμπρακτη ανταπόκριση και καλλιτεχνική εμπιστοσύνη και σε ξένες, αλλά φίλιες πηγές χρηματοδότησης.
Από τις Κάννες με την AirFastTickets.
σχόλια