Φρικάραμε, προβληματιστήκαμε, πενθήσαμε, οργιστήκαμε, αμφισβητήσαμε ή απλώς αδιαφορήσαμε, κάποτε ίσως ανεπίτρεπτα, εν τέλει, όμως, μάθαμε να ζούμε με «αυτό». Λέξεις όπως «οροθετικός», «φορέας», «προφυλακτικό» μπήκαν στο καθημερινό λεξιλόγιο κι ας μην έγινε τελικά ποτέ πανδημία, τουλάχιστον στον ανεπτυγμένο κόσμο, όπου θεωρητικά εξακολουθούμε να ανήκουμε. Το AIDS σήμερα δεν θερίζει – υπάρχουν σίγουρα χειρότερες ασθένειες. Ποιότητα και προσδόκιμο ζωής ασθενών και φορέων καλυτέρεψαν αισθητά, οι θάνατοι σπανίζουν, το ίδιο και οι εικόνες φρίκης που σημάδεψαν τη δεκαετία του '80. Είναι, μάλιστα, κοινό μυστικό πως αρκετός κόσμος φλερτάρει με τις υψηλού ρίσκου συγκινήσεις του bareback, θεωρώντας πως «πάει, πέρασε». Δεν πέρασε. Και το στίγμα παραμένει φορτίο βαρύ, που δύσκολα εκθέτει ή μοιράζεται κανείς, ενώ λειτουργεί αποτρεπτικά και στην αναζήτηση διάγνωσης. Επιπλέον, ο κοινωνικός ρατσισμός καιροφυλακτεί, όπως έδειξε το απαράδεκτο συμβάν του Απριλίου με τη διαπόμπευση και προσωρινή φυλάκιση 26 οροθετικών εκδιδόμενων γυναικών, που δήθεν απειλούσαν τη δημόσια υγεία (προφανώς από... μόνες τους, ούτε οι απαιτητικοί πελάτες, ούτε τα ανεξέλεγκτα πορνοκυκλώματα ευθύνονται). O πανικός, που με την αγαστή συνδρομή πολλών ΜΜΕ ακολούθησε τις περί υγειονομικής βόμβας και ξενόφερτης απειλής δηλώσεις των τότε υπουργών Λοβέρδου-Χρυσοχοΐδη, έδειξε πόσο εύκολα είναι τα κοινωνικά πισωγυρίσματα, πόσο πράγματα που ίσως κάποιος στοιχειωδώς ενημερωμένος θεωρεί πια αυτονόητα δεν είναι καθόλου.
«Το στίγμα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα, ειδικά στην Ελλάδα. Ακόμα και ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι μαγκώνονται απέναντι σε έναν οροθετικό. Μεγάλη η ευθύνη διανοούμενων και καλλιτεχνών, που δεν έχουν αγκαλιάσει την υπόθεση, όπως συμβαίνει έξω», εκτιμά ο 38χρονος Νικόλας Φακιολάς, μέλος της Θετικής Φωνής. Διαγνώστηκε πριν από έναν χρόνο οροθετικός και «το σοκ ήταν αναπόφευκτο, παρά την εξοικείωση που είχα, όντας χρόνια εθελοντής σε οργανώσεις κατά του AIDS στο Αμβούργο. Χρειάστηκα ψυχολόγο, που πράγματι με βοήθησε πολύ. Η οικογένεια με ξέγραψε εντελώς – ευτυχώς είχα καλούς φίλους! Ακολουθώ τη θεραπεία μου – ας είχε μόνο λιγότερες παρενέργειες. Προσέχω περισσότερο... Το κυριότερο είναι να μη λιγοψυχήσεις, να βρεις κανάλια και διόδους υποστήριξης, να το παλέψεις», καταλήγει. Στο στίγμα επικεντρώνει και η 41χρονη Δέσποινα Ν., εθελόντρια του Κέντρου Ζωής και οροθετική επί δεκαετία. «Κάποιοι δεν θέλουν καν ν' ακούσουν γι' αυτό... Και όχι μόνο απλοί άνθρωποι. Αντιμετώπισα συχνά άγνοια και ρατσισμό από νοσοκομειακό προσωπικό, από γιατρούς του ΙΚΑ, από οδοντιάτρους ακόμα». Παραπονιέται επίσης για τις παρενέργειες των φαρμάκων, όμως «χάρη σε αυτά κρατιόμαστε... κάποιοι μάλιστα σκέφτονται να διακόψουν προσωρινά την αγωγή, να "χειροτερέψουν", ώστε να μη χάσουν το επίδομα. Του χρόνου ξαναπερνώ κι εγώ από επιτροπή. Δεν ξέρω τι να κάνω...». Πρόκειται για ένα επίδομα απαραίτητο, αν σκεφτεί κανείς την αδυναμία πολλών να εργαστούν –η Δέσποινα π.χ. είχε απολυθεί ακριβώς επειδή ασθενούσε συχνά– αλλά και τις παράπλευρες λοιμώξεις που τους ταλαιπωρούν. «Οι φίλοι, πάντως, με στήριξαν εξαρχής. Ακόμα και με τον πρώην άντρα μου, ο οποίος εν αγνοία του μου μετέδωσε τον HIV, αποκαταστήσαμε τις σχέσεις μας...», συμπληρώνει.
Το κακό νέο της χρονιάς ήταν βέβαια η θεαματική άνοδος των κρουσμάτων HIV –500%, η μεγαλύτερη πανευρωπαϊκά! – στους χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών. Αναδείχτηκαν πρώτη ομάδα υψηλού κινδύνου, με ποσοστό 46,4% σε σύνολο 1.049 περιπτώσεων (883 άνδρες, 166 γυναίκες). Στη δεύτερη θέση έπεσαν οι γκέι άνδρες (24,4%) με ελαφρά άνοδο, ενώ ένα 18% χαρακτηρίζεται «άγνωστης προέλευσης» (στοιχεία Ιανουαρίου- Οκτωβρίου). Λεπτομέρεια: οι δαιμονοποιημένοι και γι' αυτό μετανάστες δεν αντιπροσωπεύουν ούτε το 15% των περιπτώσεων... «Η κατάσταση με τους χρήστες είναι εξαιρετικά επείγουσα και απαιτεί άμεσα μέτρα. Παρά τις προσπάθειες του ΟΚΑΝΑ, η επιδεινούμενη οικονομική κρίση και η ένδεια φούντωσαν το πρόβλημα. Στο ίδιο κλίμα εντάσσεται η αύξηση των διακρίσεων κατά των οροθετικών και η στοχοποίηση κοινωνικών ομάδων, όπως οι ξένοι και οι ιερόδουλες», παρατηρεί ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Άγγελος Χατζάκης.
Η κρίση πράγματι ευνοεί συντηρητικότερες απόψεις, δημιουργεί αδιέξοδα, αφοπλίζει δημόσια υγεία και κράτος πρόνοιας. Επιδόματα και συντάξεις οροθετικών απειλούνται (ορισμένες υπηρεσίες πρόνοιας απαιτούν τώρα πιστοποιητικά αναπηρίας 67%), προγράμματα περικόπτονται και διοικητές νοσοκομείων, όπως το Τζάνειο, προειδοποιούν πως «φάρμακα τέλος». Ο εγχώριος «Φύρερ» Μιχαλολιάκος δηλώνει σε τηλεοπτική συνέντευξη πως δεν έχει καν AIDS για να... έχει σχέσεις με ομοφυλόφιλους, με τον δημοσιογράφο να το καταπίνει αμάσητο. Η «ολοκληρωτικής» έμπνευσης υγειονομική διάταξη Λοβέρδου παραμένει σε ισχύ, όπως επισημαίνει η Χρυσούλα Μπότση, γιατρός και μέλος της Act Up, ενώ αναρωτιέται γιατί η Πολιτεία δεν αναζητά φθηνότερα γενερικά αντιρετροϊκά φάρμακα. Και πάει λέγοντας.
Zούμε, κοντολογίς, σκηνικά και καταστάσεις που παραπέμπουν μάλλον στην πρώτη παρά στην τρίτη μετά AIDS δεκαετία. «Δυστυχώς, το μεγαλύτερο βάρος στη μάχη κατά του AIDS επωμίζονται ουσιαστικά οι ΜΚΟ... Χρειάζονται πιο στοχευμένες καμπάνιες και μεγαλύτερη υπευθυνότητα συνολικά. Είναι π.χ. τραγικό να γίνεσαι φορέας εντελώς από "σπόντα", όπως κάποιες ανυποψίαστες σύζυγοι», λέει ο Τζανέτος Αντύπας, πρόεδρος της Praksis, που, μεταξύ άλλων, τρέχει την κινητή μονάδα διάγνωσης Rapid Test (HIV, ηπατίτιδα C). Η μονάδα περιοδεύει σε γκέι στέκια, πιάτσες αγοραίου έρωτα και χρήσης ναρκωτικών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. «Είναι σημαντικό να μη φοβάσαι να εξεταστείς. Η έγκαιρη διάγνωση και αγωγή προλαβαίνει τη νόσο και μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης», τονίζει. Ένα άλλο γρήγορο τεστ είναι το τεστ σάλιου που πραγματοποιεί το Athens Check Point (Πιττακή 4, Μοναστηράκι) από 1η Νοεμβρίου και απευθύνεται κυρίως σε γκέι άντρες. «Έχουμε ήδη αρκετές προσελεύσεις, βασικά νέους αλλά και πρωτοεξεταζόμενους, που ενθαρρύνονται από το φιλικό περιβάλλον», λέει ο υπεύθυνος του κέντρου Σοφοκλής Θάνος. Η γκέι κοινότητα, που πρώτη βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα, είναι αναμφίβολα και εκείνη που το πολέμησε, που χαλυβδώθηκε περισσότερο: «Όσοι επιλέγουν ανασφαλείς πρακτικές, το κάνουν πλέον εν γνώσει τους», συμφωνεί φίλος ακτιβιστής. Μπορεί, άραγε, να συνδυάσει κανείς, γκέι, στρέιτ ή ό,τι άλλο, ευθύνη και ελευθερία επιλογής; Γεγονός είναι πως η ζωή πάντα θριαμβεύει στο τέλος. Ώσπου, όμως, να βρεθεί οριστική θεραπεία, ας πούμε «ως εδώ» στο κυνήγι μαγισσών, στο στίγμα, στον ρατσισμό, στα ύποπτα συμφέροντα. Ο τρόμος καταστρέφει, ο αυτοσεβασμός σώζει, η αλληλεγγύη επίσης, το δικαίωμα στον έρωτα είναι αδιαπραγμάτευτο και διαχρονικά ανατρεπτικό.
σχόλια