Ο Θέμης Πάνου επέστρεψε από τη Βενετία με το Volpi καλύτερης ανδρικής ερμηνείας για τη Μiss Violence του , βραβευμένου με τον Αργυρό Λέοντα, Αλέξανδρου Αβρανά. Μεγάλη,πολύ μεγάλη χαρά που φώτισε τη σκοτεινιά όλων μας.
Ο Πάνου ,εκτός από ηθοποιός είναι και συγγραφέας. Το 2000, εκδίδει (από Το Ροδακιό) το Αιφνιδίως (..και μια επιστροφή).- ''Δεκαπέντε μικρές ιστορίες αιφνιδίων θανάτων, μια επιστροφή και μια ιστορία ενός ανεκπλήρωτου έρωτα ''
Tέσσερα χρόνια μετά,τον Ιούλιο του 2004,στο τέταρτο τεύχος του Να ένα μήλο (που έβγαζε η Λώρη Κέζα) τον συναντούμε μ' ένα ''πεζογραφικό παίγνιο'' που κλείνει το μάτι στο ιερό τρίγωνο συγγραφέας/αγορά/εκδοτικοί οίκοι. Βιτριολικό χιούμορ ,σαν μακρινός απόγονος του Ροίδη,τον Πιτζιπίου,του Παύλου Παλαιολόγου.
Στο ευσύνοπτο βιογραφικό ο Θεμιστοκλής (κι όχι Θέμης )Πάνου , συστήνεται ως εξής;
Κωνσταντινούπολη , 1960.Eυδοκίμως θητεύσας επί εικοσαετία στο επάγγελμα του ηθοποιού,δύναται πλέον ικανότατα να υποκρίνεται τον συγγραφέα. Μάλιστα καμώνεται τόσο ωραία τον λογοτέχνη,ώστε ένας γνωστός εκδοτικός οίκος Το Ροδακιό κι ένα περιοδικό λόγου, η Κινστέρνα.,πεπεισμένοι ,εξέδωσαν κείμενά του.
Προχθές ο Θεμιστοκλής/Θέμης έπεισε κι όλη τη Μόστρα.
TRAGICI MINORIS (TO MΕΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΟΥ)
Του Θεμιστοκλή Πάνου
Προ ετών εκδιδόμην με μεγάλη επιτυχία. Η κριτική με αποδέχθηκε ευχάριστα και το κοινό ανταποκρίθηκε ικανοποιητικά,όμως τα πράγματα μετεβλήθησαν άρδην όταν μια ημέρα με εκάλεσαν οι εκδότες μου να συζητήσωμεν κάτι τις. Εξαρχής με ζώσανε τα φίδια,καθώς βάλανε τη γραμματέα τους,τη δεσποινίδα Μαρία,να με πάρει τηλέφωνο,και δε βγήκαν οι ίδιοι να μου μιλήσουν απευθείας.''Αύριο να έρθετε από εδώ, σας θέλουν για να μιλήσετε.''
Κατάλαβα πως ήτο σοβαρό.΄Αμα οι άνθρωποι που εμπιστεύονται το ταλέντο σου και έχουν επενδύσει σ' αυτό αποφεύγουν να μιλήσουν αυτοπροσώπως,αλλά προτιμούν τη Μαρία να σ' τα πει,ε,τότε κάτι τρέχει σοβαρότερον του σοβαρού.
'Όταν πήγα εκεί,ήταν όλοι στο μέσα γραφείο και με περίμεναν.
Δηλαδή αυτή και ο άντρας της.Μετά τα τυπικά πήρε το λόγο εκείνη κι έκαμε μια εισαγωγή πολύ ύποπτη.΄΄Αγαπητέ Θεμιστοκλή,το πόσο σε εκτιμούμε σου είναι γνωστό.Παράπονον από εμάς ελπίζω να μην έχεις ,είσαι δι'ημάς ο ανθός του οίκου μας και το γνωρίζεις.,Υπάρχουν όμως και πράγματα που είναι πέραν των δυνάμεών μας και μας υποχρεώνουν σε πράξεις δυσάρεστες.΄Εχω εδώ τις καταστάσεις του παρελθόντος έτους με την κίνησιν των βιβλίων μας.Θα το δεις και μόνος σου ότι επρώτευσες χωρίς αμφιβολίαν.Αυτή όμως η πρωτιά είναι δι'ημάς καταστροφή.Διότι με τους αριθμούς που έκαμε το βιβλίο σου έφερες αναταράξεις στην αγορά και πολλοί συνάδελφοί σου,που ομοίως εκδίδονται αφ'ημών,διαμαρτύρονται εντόνως,και ζητούν τώρα αμέσως να σταματήσει κάθε συνεργασία με εσένα ο οίκος μας,αλλιώς θα αποχωρήσουν αυτοί. Εν ολίγοις η θέση μας είναι τραγική. Μας ζητούν να διακόψουμε την έκδοσιν κάθε άλλου εγγράφου που φέρει την υπογραφήν σου.΄Ενας μάλιστα απείλησε ''ούτε αποδείξεις...ούτε αποδείξεις..θα καταστραφούμε''. Ανθρωπίνως το κατανοώ,ζηλοφθονούν.
Αλλά και ημείς τι να πράξωμεν; Ίδού!Και μόνος σου δες.Διακόσια πενήντα δύο αντίτυπα. ''Κιόλας;''μου ξέφυγε αίφνης.''Μα είναι τρομερό!''αναφώνησα .'' Εχουν δίκιο οι άνθρωποι.Με τέτοια ζήτηση αυτοί πάνε κατά διαβόλου . Τι να πω;''''Nα μην πεις τίποτα'',μου απαντά ο σύζυγος.''Να δεχθείς μόνον την συγνώμην μας.΄Όπως καταλαβαίνεις,με τέτοια επιτυχία οι υπόλοιποι θεωρούν πως σου κάνουμε πλάτες και τους παραγκωνίζουμε,αλλά ημείς, διάβολε,δεν εκάμαμε τίποτε δι' εσέ...τίποτε...''και σιώπησε προς στιγμήν...Σαν να υγράνθηκαν τα μάτια του,αλλά κρατήθηκε.''Ζητώ την κατανόησίν σου'',μου λέει.
''Αν φύγεις μπορεί και να σώσουμε τις εκδόσεις...αλλιώς θα αποχωρήσουν όλοι οι άλλοι και τότε άλλη ελπίδα δεν έχομεν,παρά...'' ''Μα θα έχετε εμένα'',πήγα να πω,αλλά δεν ομίλησα διόλου. Το άφησα να περάσει έτσι.΄Ώστε λοιπόν τούτο ήτο το σοβαρόν ,σκέφθηκα. Δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τους ζηλόφθονες.Δεν έχουν την δύναμιν να υψώσουν το ανάστημά των και να αντιτείνουν σθεναρώς ; ''Ε,ναι,λοιπόν! Αυτός επούλησε διακόσια πενήντα δύο αντίτυπα, Σεις; Eσείς τι εκάματε;Μήπως μια τρύπα στο νερό;'' Ηνόησα πως εκαλούμην να κάνω μια ηρωικήν έξοδον,αλλά αντ' αυτού ομίλησα'' ''Και εάν αρχίζω να γράφω όχι και τόσο καλά;''ρώτησα .''Δηλαδή αν σας φέρω ορισμένα διηγήματα μέτρια ας πούμε,και με άλλο όνομα.Θα με κρατήσετε;''Τούτο δεν ήτο κάτι που περιμένανε και ένιωσα την ατμόσφαιρα να αλλάζει προς το καλύτερον.Να μη σας τα πολυλογώ,με τα πολλά τους έπεισα εντέλει να αποχωρήσω εικονικώς,αλλά να υπάρχω πραγματικώς με ψευδώνυμον.
Το δέχθηκαν και πήγα στο σπίτι μου,για να αρχίσω να γράφω ορισμένα μέτρια διηγήματα.΄Αρχισα αμέσως τις προσπάθειες μου,οι οποίες ωστόσο παρέμεναν άκαρπες,Εντός τριών ημερών έγραψα πέντε διηγήματα,εκτενή μάλιστα,τα οποία ήσαν το ένα καλύτερον από το άλλο.Την τέταρτη μέρα τα ίδια.Λέω θα φταίει η πίεσις.Και το άγχος.Ιδέα μου θα είναι,δεν μπορεί να είμαι τόσον καλός.Ας τ' αφήσω μια εβδομάδα να σιτέψουν και βλέπουμε.Περνάνε οι μέρες και ξαναστρώνομαι στη δουλειά.Τίποτα.Τα ίδια και απαράλλακτα.΄Εγραψα άλλα τέσσερα διηγήματα που ήσαν καλύτερα από τα πρώτα. Απελπισία μου ήρθε.
Τρόμαξα.Θα τα παρατήσω , λέω ,και πήγα ένα ταξίδι να ξεκουραστώ.Δε με χωρούσε ο τόπος,τόσο άσκημα αισθανόμουν.Πήγα σε ένα νησί και βρήκα ένα δωμάτιο να βλέπει στη θάλασσα ,με την ελπίδα η ηρεμία του τοπίου και το ακίνητον του ορίζοντος να με συνεφέρουν. Αλλά τίποτα,φευ.'Ολα ματαίως.Το περασμένον του Οκτωβρίου και η αφόρητος γαλήνη τα ης φύσεως,εν συνδυασμώ με τους αγαθούς εντοπίους,οι οποίο,ι λες και ήσαν βαλτοί,μου επαρουσίαζαν συνεχώς εικόνες ψαράδων που ράβουν των δίχτυα των στην αποβάθρα ή νησιώτισσες που φουρνίζουν το ψωμί κι άλλα τέτοια προκλητικά δια την φαντασίαν μου,που έκαμαν το μυαλό μου να καλπάζει και να μου'ρχονται οι νουβέλες και τα μυθιστορήματα ακατάπαυστα το ένα μετά το άλλο.
΄Εφθασα έως και ποιήματα να συνθέσω,Τόσο ήτο η κατάστασίς μου απελπιστική,που για να ησυχάσω τον δημιουργικόν μου οίστρο, συνεχώς έκανα περιπάτους μακρινούς,μέσα σ'ένα φθινοπωρινό τοπίο θαλασσινό,η σιωπή του οποίου όμως με οδηγούσε απευθείας στα τεράστια εκείνα μεγέθη της συγγραφικής του Βορρά,ώστε έπιανα τον εαυτό μου να είναι έτοιμος κιόλας να γράψει δυο τρία μυθιστορήματα, βουτηγμένα στην ομίχλη και το μυστήριο των κυματοδαρμένων βράχων του ερημικού νησιού,και υπελόγιζα το ελάχιστον δέκα δώδεκα εκδόσεις απ' το καθένα,πράγμα που θα εσήμανε τον ολοκληρωτικό αφανισμό των αντιπάλων μου.
Το τελευταίο τούτο με έκαμε να συγκρατηθώ και να έρθω στα συγκαλά μου. ''Θεμιστοκλή'',.είπα στον εαυτό μου,απευθυνόμενος εις εμέ σε τόνο αυστηρό και πατρικό μαζί, ''πρέπει παιδί μου να χαλιναγωγήσεις την ορμήν του ταλάντου σου,προς χάριν του γενικού καλού.Τι θέλεις δηλαδή;Μονάρχης συγγραφεύς σε έναν τόπο που θα σπανίζει το είδος;Nα είσαι μόνον εσύ και κανείς άλλος; Aυτό επιθυμείς; Σε ερωτώ.'' ,λέω,και ομολογουμένως αυτός καθυστέρησε να μου απαντήσει και βρήκα την ευκαιρία και συνέχισα να νουθετώ τον εαυτό μου : '' Για σταμάτα,λοιπόν,και στρώσου εκεί χάμω να γράψεις κάτι τι το μέτριον.Για κάνε μου την χάρη, σε παρακαλώ!''Αφού με άκουσα προσεκτικώς,έλαβα την απόφαση να επιστρέψω στην οικία μου και στην οικογένειά μου και ν' αρχίσω τις προσπάθειες να γράψω ορισμένα λογοτεχνικά έργα,όχι πολλά,τέσσερα πέντε το μήνα,ώστε να είναι συμπαθητικά και ταπεινά κυρίως,ώστε να μην προκαλούν τους διθυράμβους της κριτικής. Και ούτω έπραξα.Και καθ' όλη την διάρκεια της δοκιμασίας ένιωσα πράγματι τι σημαίνει να είναι κανείς δημιουργός. Και άλλο έχει να μάθει,και άλλο,τούτο είναι το πρόσταγμα.Τίποτε δεν είναι αρκετό. Θα με εξέπληττε συνεχώς λοιπόν η καλλιτεχνική μου φύσις.Και τούτο το μονοπάτι να διαβώ;
Όταν έφτασε όμως η ημέρα να πάω τα γραπτά στους εκδότας,ένας φόβος με έπιασε μήπως αποτύχω πάλι,μήπως έχω γράψει τίποτα αριστουργήματα και αναγκασθούν να με διώξουν Και αυτό έγινε.Αφού κάθε έργο το οποίο εδιάβαζαν μου έλεγαν ''εξαίρετο''.''καταπληκτικό'',''αριστούργημα''και μου το πέταγαν στα μούτρα σκαιότατα.Δεν εκατόρθωσα τίποτα.Θα έπρεπε λοιπόν να αποχωρήσω με το κεφάλι ψηλά και να ρουφήξω το κώνιον της λησμονιάς μια για πάντα. Διότι ποιος εκδότης θα έπαιρνε τα σπάνια αυτά διαμάντια να τα εκδώσει, με κίνδυνο να έρθουν τα πάνω κάτω στην αγορά.Ουδείς!
Βγήκα με το μέτωπο ψηλά,και ειλικρινώς δεν ήτο μόνον η υπερηφάνεια,αλλά κιόλας ανέμενα ένα: ''Στάσου!Μη φεύγεις.Εκάναμε λάθος'' Εστάθησαν,όμως,εις το ύψος των,όσο κι αν λαχταρούσαν κάτι τέτοιο να πουν.Κι εγώ,μη θέλοντας να κάνω τη θέση τους πιο δύσκολη,χάθηκα μέσα στη σιωπή.΄Εχουν παρέλθη τρία έτη κι ούτε φωνή ούτε ακρόαση.
Δε θέλουν να δώσουν καμμία διέξοδο στην πίκρα τους και τους κατανοώ.Και η παραμικρή επαφή τους μαζί μου πιθανόν να τους κάνει να λυγίσουν. Αλλά κι εγώ εστάθην πιστός.΄Εκτοτε δεν έγραψα ούτε μία γραμμή,ούτε ένα γράμμα.Τίποτε.Προς τι εξάλλου;Για να τα βρούνε μετά θάνατον και να'χουμε πάλι τα ίδια;Eπ 'ουδενί.Θέλω να κρατήσω το όνομά μου στα ψιλά.Να μη λένε υπήρξε μεγάλος,σπουδαίος και τα τοιαύτα.Προπάντων αυτά.Αυτά δεν μπορώ.Ας γράφουν οι άλλοι,οι μείζονες.Ημείς είχαμε το μεγαλείο να κινηθούμε εις την κλίμακα του ελαχίστου και τίποτα παραπάνω.Εφ'όρου ζωήν στο ελάχιστον. Εφ'ω ετάχθημεν.
σχόλια