Όλες οι φωτογραφίες απ' τα γυρίσματα είναι της Zhanna Zyakova
Σε ένα από τα παλιά αρχοντικά της Χώρας, με το Μοναστήρι να δεσπόζει λίγο πιό ψηλά, ακινητοποιώντας τον χρόνο, "πήγε" το πρώτο πλάνο της ταινίας μυθοπλασίας που έγραψε και σκηνοθετεί η Άντζελα Ισμαήλου, το "Ιντερλούδιο: Η Πόλη Μιάς Νεκρής Γυναίκας", 4 χρόνια μετά το ντοκιμαντέρ της "Great Directors", το οποίο είχε προβληθεί στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Βενετίας.
Στο σημείωμά της, η Ελληνίδα σκηνοθέτις επιβεβαιώνει το παλιό adage, πως η δεύτερη, κι όχι η πρώτη ταινία, είναι αυτή που περιέχει τα βαθύτερα αυτοβιογραφικά στοιχεία του δημιουργού της και προτίθεται να δηλώσει κάτι προσωπικό:
"Μεγάλωσα δίπλα στη θάλασσα και πάντα ένιωθα οτι το υγρό στοιχείο είναι η κατάληξη των πάντων,πως ότι μοιραία διαδραματίζεται στην στεριά βρίσκει καταφύγιο στο βάθος της θάλασσας, εκει που ο ορίζοντας ανταμώνει τον ουρανό κι εγώ ονειρευόμουν κι έπλεκα τα πρώτα μου σενάρια ...
Η Ελλάδα για μένα υπήρξε ένας τόπος μοναδικών αντιθέσεων μέσα στην πικρή, λιτή, ομορφιά της -πικρή για την ιστορία της, λιτή για το αρχαίο μεγαλείο της και όμορφη απ' άκρη σ' άκρη, χωρίς καμιά προσπάθεια. Δημιούργησα ενα κόσμο λυρικό, που αργότερα θέλησα να καταγράψω με κάθε λεπτομέρεια
Η Πάτμος είναι μιά μικρή Ελλάδα από μόνη της και σ' αυτό το ιδιαίτερο κομμάτι γης, κρύβεται ένας ολόκληρος Ελληνισμός.
Στην μυθολογία ήταν η Άρτεμις εκείνη που τράβηξε την Πάτμο έξω από την θάλασσα και ο Ορέστης που έχτισε τον πρώτο ναό προς τιμήν της Θεάς.
Αιώνες αργότερα, η ιστορία καταγράφει στα χρόνια του Βυζαντίου τον αυτοκράτορα Κομνηνό να παραχωρεί το νησί της Πάτμου στον Όσιο Χριστόδουλο και το χτίσιμο του Μοναστηριού να σφραγίζει αιώνια το σύμβολο αυτό της χριστιανικής ορθοδοξίας, μετατρέποντας έτσι την Πάτμο σε προσκύνημα πιστών απ' όλον τον κόσμο,
Σ' αυτά τα λευκόστρωτα και δαιδαλώδη σοκάκια της Χώρας και κάτω απά την επιβλητικότητα του Μοναστηριού, γεννήθηκε η ιδέα της ταινίας μου.
Στο νησί αυτό, που συμβολίζει την απομόνωση, πέντε άνθρωποι από διαφορετικές κουλτούρες θα συναντηθούν και θα συνυπάρξουν, όχι για να συγκρουστούν μεταξύ τους, αλλά γιά να επαναπροσδιορίσουν την πορεία τους."
Στο μικρό δωμάτιο του σπιτιού, με θέα το λιμάνι, ο Ρίτσαρντ (τον υποδύεται ο Μπέρναρντ Χίλ, Θέοντεν στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και καπετάνιος στον Τιτανικό) ξεκινά το μυθιστόρημα του, γράφοντας σε μια παλιά γραφομηχανή Remington. Η πρώτη σκηνή δεν έχει λόγια. Οι κινήσεις του Βρετανού ηθοποιού δείχνουν την αυτοσυγκέντρωση και τη σοβαρότητα ενός ανθρώπου που ετοιμάζεται να καταθέσει την ευαισθησία δεκαετιών, να κληροδοτήσει τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του σε μια νεότερη γενιά, σαν πολύτιμο στάλαγμα.
Στην ταινία, η Δάφνη επιστρέφει στην Πάτμο, το νησί των παιδικών της χρόνων, για να ανακάμψει από ένα τραγικό γεγονός. Αποκαρδιωμένη από έναν θάνατο, δεν έχει σχέδια για το μέλλον, ώσπου συναντά δύο τελείως διαφορετικούς άνδρες, επισκέπτες στο νησί.
Ο Τέοντρικ είναι προτεστάντης ιερέας και, εμπνευσμένος από τα ποιήματα του Χέλντερλιν, έρχεται στην Πάτμο για να επισκεφθεί τη Μονή και να ερευνήσει σπάνια χειρόγραφα.
Ο Ισπανός Έστεμπαν έρχεται για να παραλάβει προσωπικά του αντικείμενα από το Μοναστήρι των Γυναικών και ανακαλύπτει πως η μητέρα του δεν ήταν νεκρή όλα αυτά τα χρόνια αλλά είχε βρει καταφύγιο στο Θείο.
Τους πρωταγωνιστές πλαισιώνει ένα ζευγάρι ηλικιωμένων Άγγλων. Ο Ρίτσαρντ εγκαταστάθηκε στην Πάτμο πριν από 30 χρόνια, έχοντας επηρεαστεί από το έργο και το πνεύμα του Νίκου Καζαντζάκη και αποφασίσει να εγκαταλείψει την ταραγμένη Ευρώπη. Η σύζυγος του, Τζόζεφιν, επιμελήτρια και συντηρήτρια παλαιών κειμένων, τον ακολούθησε και τον στήριξε στην απόφαση του να βιώσει το δικό του όνειρο.
Μετά την πρώτη σκηνή του Ρίτσαρντ/Μπέρναρντ Χίλ, το γύρισμα συνεχίστηκε στο ακριβώς διπλανό δωμάτιο, την τραπεζαρία του αρχοντικού, το απογευματάκι του περασμένου Σαββάτου. Ο Ρίτσαρντ παίρνει πρωινό με τη σύζυγο του, και μια απλή τελετουργία που έχουν επαναλάβει χιλιάδες φορές, μετατρέπεται σε ένα συναισθηματικά φορτισμένο ξέσπασμα της Τζόζεφιν, που προκαλεί αμηχανία στον Ρίτσαρντ- με αφορμή την αδυναμία της Τζόζεφιν στην Δάφνη και το υποκατάστατο της μητρικής φροντίδας. Το ταίριασμα του Ρίτσαρντ και της Τζόζεφιν δεν είναι μονοδιάστατο. Εκείνος είναι ένα είδος αναχωρητή, που έχει ωστόσο υιοθετήσει την ελληνική εξωστρέφεια. Εκείνη είναι καταδεχτική και στοργική, παράλληλα αφοσιωμένη στον άντρα και τη λεπτή εργασία της. Η σχέση τους δεν είναι το κλασσικό σχήμα των Άγγλων που απλά αράζουν στο αιώνιο ελληνικό καλοκαίρι. Η ζωή τους είναι η αξιοζήλευτη τέχνη της απλότητας και ο απόλυτος σεβασμός στη Φύση.
Το πλάνο δεν αργεί να βγει τεχνικά και υποκριτικά, και οι δυο τους καταλήγουν στη βεράντα, παραδομένοι σε μια αγκαλιά αγάπης και αλληλοκατανόησης, ψιθυριστή και τρυφερή, με φόντο το γκρίζο ηλιοβασίλεμα. Οι καιρικές συνθήκες υπήρξαν ιδανικές: η μουντάδα ταιριάζει απόλυτα με το χειμωνιάτικο κλίμα της ταινίας, σε ένα νησί ανακουφιστικά ήρεμο, μακριά από τις πολύβουες, καλοκαιρινές αναβάσεις πιστών και τουριστών στο Μοναστήρι. Η Σάρα Μάϊλς, υποψήφια για Όσκαρ για την ερμηνεία της στην Κόρη του Ράϊαν του Ντέϊβιντ Λιν, και σύζυγος του δις βραβευμένου με Όσκαρ σεναριογράφου και συγγραφέα Ρόμπερτ Μπολτ, δείχνει την κλάση της, αλλάζοντας τόνους επιδέξια (ακόμη και την προφορά της, για ταιριάζει καλύτερα με την ντοπιολαλιά του Μάντσεστερ, απ' όπου κατάγεται ο Μπέρναρντ Χιλ), και προσαρμόζοντας άμεσα και ευθύβολα τους διαλόγους της. Είναι η καρδιά σε ένα έργο όπου οι συζητήσεις και οι αψιμαχίες περί πνεύματος και πίστης κλιμακώνονται σε ένα φινάλε με ανατροπές. Στα διαλείμματα, ο Χιλ, πάντα μέσα στο ρόλο, αλλά ταυτόχρονα χαλαρός, μακαρίζει την τύχη του για την ανοιξιάτικη πανδαισία που τον περιβάλλει, αλλά δεν παραλείπει να μνημονεύσει φευγαλέα τη Νέα Ζηλανδία που τόσο αγάπησε στα γυρίσματα του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. "Δεν θ' αργήσω να ξαναπάω εκεί", είπε, σβήνοντας ένα κλεφτό τσιγαράκι, πριν ξαναμπεί στην τραπεζαρία, για να ολοκληρώσει τη σκηνή. Η Σάρα Μάϊλς, από την άλλη, μας έλεγε πως πριν από πολλά χρόνια, αγόρασε ένα ελληνικό νησάκι, που σπάνια επισκέπτεται, γιατί το έδαφος του είναι γεμάτο μυτερά βράχια και η πρόσβαση είναι δύσκολη.
Πρωί Κυριακής, μερικά μέτρα από το σπίτι της προηγούμενης μέρας, σε μια αλέα στην "κοιλιά" της Χώρας, ήσυχη και γραφική. Η Τζοζεφίν συναντά τον ιερέα Τέοντρικ, τον οποίο ενσαρκώνει ο Καναδός ηθοποιός Σον Μπένσον. Η Εύα Νάθενα διορθώνει τη μάλλινη κάπα της Σάρα Μάϊλς. Η Ελληνίδα ενδυματολόγος πρότεινε στην Αγγλίδα ηθοποιό ρούχα σε σβησμένες, κοκκινωπές αποχρώσεις, πείθοντας της πως τα πολύχρωμα ρούχα που έφερε μαζί της δεν θα μπορούσαν να εξυπηρετούσαν την ασκητική διάθεση της ταινίας. Μαζί με το δαμασκηνί σύνολο της, η Μάϊλς φοράει τις πέρλες (που η Νάθενα αγαπάει πολύ) και δυσκολεύεται να τις αποχωριστεί.
Φορώντας μαύρα, ο Μπένσον κατεβαίνει τα σκαλιά, χαμένος στις σκέψεις του, ευθυτενής αλλά εμφανώς σαστισμένος όταν η Μάϊλς τον χαιρετάει ευγενικά. Η στάση και το βλέμμα του Μπένσον αποπνέουν μοναχικότητα, αλλά και την ανησυχία ενός ανθρώπου που βασανίζεται από διλήμματα. Πριν έρθει από την Αμερική στην Πάτμο, έστειλε με πλοίο το ποδήλατο και το ξίφος του. Βόλτες και άσκηση τον βοηθούν καθημερινά να μπει σε έναν ρυθμό σχεδόν εξωτικό για έναν ηθοποιό που έχει μάθει να δουλεύει σε πιό αμερικανικές επαγγελματικές συνθήκες.
Ο ήλιος έσκασε δειλά και ο διευθυντής φωτογραφίας, Σίμος Σαρκετζής (Μικρά Αγγλία, Straight Story) δεν τον θέλει. Κυνηγάει τα σύννεφα με το φωτόμετρο και με το που πέφτει η πρώτη γκριζάδα, εγκαλεί το συνεργείο, τους ηθοποιούς και την Άντζελα Ισμαήλου πίσω στο καθήκον. Κοιτάζω στο μόνιτορ. Η εικόνα του βλοσυρού ιερέα που πλησιάζει είναι μπρεσονική, η φιγούρα του Μπένσον, αγγελοπουλική.
Στο μεσημεριανό γεύμα, η Σάρα Μάϊλς έχει όρεξη και για τα γεμιστά αλλά και για κουβέντα: στην συνέντευξη τύπου για την ταινία, που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη, μίλησε για επιφοίτηση και στο break της Πάτμου υπερθεμάτισε, αναφερόμενη ζωηρά στην καταπληκτική, αλλά όχι ψυχοτροπική εμπειρία της με έναν Περουβιανό σαμάνο που την επισκέφθηκε στο σπίτι της και την κέρασε ένα φυτικό, ισχυρό απ' ότι φαίνεται, φάρμακο. "Με έστειλε κανονικά στην κόλαση και όταν συνήλθα, χόρευα εκστασιασμένη για μιάμιση ημέρα, αποτοξινωμένη και ανάλαφρη", προσέθεσε.
Αμέσως μετά, η Μάϊλς και ο Μπένσον μεταφέρονται στο ισόγειο του σπιτιού. Η Τζόζεφιν επιβλέπει σπάνια χειρόγραφα, τα οποία ο σκηνογράφος Δημήτρης Κατσίκης έχει δημιουργήσει πειστικά, με τεχνητά παλιωμένες φωτοτυπίες που έχει επαλείψει με ένα μείγμα από φυσικές χρωστικές ουσίες- κανονικό καφέ, ανάμεσα σε αυτές.
Η Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα που η Άντζελα Ισμαήλου θα περάσει και μπροστά από την κάμερα- το ντεμπούτο της ως ηθοποιός. Είναι η μόνη Ελληνίδα του καστ, καθώς οι υπόλοιποι Έλληνες ηθοποιοί θα έχουν γυρίσματα από την επόμενη εβδομάδα- ο Γιάννης Βόγλης, που υποδύεται τον πατέρα Ιγνάτιο, τον Ηγούμενο με τον οποίο ο Τέοντρικ θα έχει ενδιαφέροντες διαλόγους περί θρησκείας και λογοτεχνίας στις πρώτες, αναγνωριστικές σεκάνς, η Ρούλα Πατεράκη και ο Δημήτρης Λιγνάδης. Στη παρέα προστίθεται ο Βενεζολάνος ηθοποιός Έρικ Γουάϊλντπρετ, ο Εστέμπαν, ο ταυρομάχος που αναρρώνει από τον τραυματισμό του στην κορίντα, καθώς και από τις σκιές του παρελθόντος, τις οποίες "προκαλεί" με τον ερχομό του στο νησί.
Η σκηνή του δείπνου είναι κρίσιμη στο σενάριο. Είναι η πρώτη φορά που όλοι οι πρωταγωνιστές μαζεύονται στον ίδιο χώρο, μετά από πρόσκληση του Ντέϊβιντ. Η δυναμική είναι αμφίρροπη, οι στιγμές αμηχανίες πολλές, οι ισορροπίες εύθραυστες.
====
9 διαδοχικά καρέ που απομόνωσε από την ταινία, από την ίδια σκηνή του δείπνου ο διευθυντής φωτογραφίας, Σίμος Σαρκετζής. [Η κάμερα που χρησιμοποιείται είναι ψηφιακή Panavision, αλλά με παλιούς αναμορφικούς φακούς, που εξουδετερώνουν τον υπερρεαλισμό του digital, έτσι ώστε η εικόνα να είναι ατμοσφαιρική.]
σχόλια