Την προηγούμενη βδομάδα, ένα βράδυ μετά τις τρεις τα ξημερώματα, βρέθηκα αντιμέτωπος με μερικά ερωτήματα που συχνά ταλανίζουν τους νέους. Άρχισα να αναρωτιέμαι για το θάνατο, για την ελπίδα, για την κατάθλιψη, για την τρέλα, για τη βία, ακόμα και για την αγάπη. Τι είναι αυτές οι μικρές λέξεις, τι σημαίνουν και πώς μπορείς να καταλάβεις την τρέλα; Ήμουν αναστατωμένος. Μια ώρα αργότερα βρέθηκα σε ένα μπαλκόνι με φίλους και ξεκινήσαμε τις συζητήσεις. Παίζαμε ο καθένας μας και από έναν ρόλο, άλλος έκανε τον Σωκράτη και άλλος τον Πλάτωνα, προσπαθούσαμε να δώσουμε απαντήσεις, ή καλύτερα λύσεις σε πράγματα που μας βασανίζουν το μυαλό. Την επόμενη μέρα είχα συμπεράνει ότι δεν υπάρχει ελπίδα, όλα στην Ελλάδα είναι στάσιμα, τίποτα δεν θα αλλάξει, πρέπει να φύγουμε από εδώ το συντομότερο. Σιγά-σιγά οδηγούμαστε όλο και πιο βαθειά σε ένα τούνελ δίχως μια ένδειξη φωτός, δίχως ένδειξη ελπίδας, δίχως ένδειξη ζωής. Θυμήθηκα ένα βιβλίο της Φωτεινής Τσαλίκογλου που είχα διαβάσει -«Το μέλλον ανήκει στην έκπληξη» λεγόταν- και ακολούθησαν και άλλα πιο παλιά και πιο καινούρια. Το «Μήπως;» με την υπέροχη Μαργαρίτα Καραπάνου, το «Όλα τα ναι του κόσμου» και το «8 ώρες και 35 λεπτά». Μέσα από τα βιβλία της η καθηγήτρια ψυχολογίας και συγγραφέας απαντά σε ερωτήματα που όλος ο κόσμος, όλοι οι νέοι έχουν συζητήσει. Ο θάνατος, η ζωή, η ελπίδα, η τρέλα, η βία, η λογοτεχνία, η ψυχανάλυση, και πάλι η αναζήτηση της ελπίδας, το πιο σημαντικό πράγμα για εκείνη. Όταν τη συνάντησα είχα στο μυαλό μου ότι θα βρεθώ απέναντι σε έναν θηλυκό Φρόιντ που θα με βάλει να ξαπλώσω σε έναν καναπέ και η ψυχανάλυση θα ξεκινήσει. Καμία σχέση. Η Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι ο πιο ευγενικός και καλοσυνάτος άνθρωπος που έχω γνωρίσει. Στο τέλος της συζήτησης μου ήρθαν στο μυαλό οι φοιτητές της. Πόσο τυχεροί είναι. Όλοι μας θα θέλαμε να είχαμε μια καθηγήτρια σαν εκείνη, την πιο καλή, την πιο γλυκειά, αυτή που θα μας μιλάει για οτιδήποτε και εμείς θα κάναμε ένα κύκλο γύρω της για να την ακούσουμε προσεκτικά.
Κυρία Τσαλίκογλου, διδάσκετε και γράφετε παράλληλα πάρα πολλά χρόνια. Μπορείτε να πείτε πλέον με σιγουριά τι σας αρέσει να κάνετε περισσότερο, τι σας εκφράζει περισσότερο η συγγραφή ενός βιβλίου ή η διδασκαλία στα αμφιθέατρα;
Δεν τα ξεχωρίζω. Η λογοτεχνική γραφή με βοηθά να έχω μια άλλη διαθεσιμότητα. Μου κεντρίζει την περιέργεια, την απορία, με κάνει να είμαι ανοιχτή σε έναν άλλο λόγο που δεν ζητάει μόνο να αποδείξει αλλά να εμπνεύσει, να διακινήσει στον φοιτητή εκτός από στοχασμό και συναίσθημα. Οι λογοτεχνικοί ήρωες με βοηθάνε να είμαι πιο ανοιχτή στην ακρόαση του άλλου. Ας πούμε του φοιτητή. Δεν ξέρω αν ισχύει, πάντως εγώ έτσι τουλάχιστον θέλω να πιστεύω. Δεν θα μπορούσα να ήμουνα η ψυχολόγος που είμαι αν δεν έγραφα τα μυθιστορήματα που γράφω. Για καιρό ήμουν διχασμένη, ένοιωθα ότι κλέβω χρόνο από το πανεπιστήμιο και τον αφιερώνω στη λογοτεχνία, όμως εδώ και κάποια χρόνια έχω εντάξει στο πρόγραμμα σπουδών το μάθημα «κλινική ψυχολογία μέσα από τη λογοτεχνία και την τέχνη» και κατάφερα να δω στην πράξη πώς και πόσο μπορεί να συναντηθεί ο λόγος της ψυχής με το λόγο της τέχνης. Εκτός από την αισθητική απόλαυση, η λογοτεχνία προσφέρει και μια άλλη γνώση της ανθρώπινης ύπαρξης. Αν καταφέρεις να εμφυσήσεις στον φοιτητή, στον μελλοντικό ψυχολόγο, την αγάπη για τη λογοτεχνία μπορείς μεταξύ πολλών άλλων να του καλλιεργήσεις και την ενσυναίσθηση. Τη δυνατότητα συναισθηματικής συμμετοχής στο βίωμα του άλλου. Κάτι πολύτιμο δηλαδή για τη δουλειά του.
Στο βιβλίο σας «Το μέλλον ανήκει στην έκπληξη» συνέχεια κάνετε αναφορά στην λέξη «ελπίδα». Πιστεύετε ότι έχουμε πάψει να ελπίζουμε; Να κυνηγάμε την ελπίδα;
Ναι. Η ελπίδα είναι ο μεγάλος αγνοημένος της εποχής αυτής, ο μεγάλος άγνωστος και το μεγάλο ζητούμενο. Η απουσία της παγώνει το μέσα μας, υπονομεύει την ψυχική υγεία. Εγκλωβίζει το παρόν και σε εμποδίζει να ονειρευτείς το αύριο. Η ελπίδα είναι μια δύναμη που σε ωθεί να μην καταθέτεις τα όπλα. Μια δύναμη που σε πείθει ότι σε πείσμα όλων των καιρών, σε πείσμα όλων των καταστάσεων, μια επόμενη μέρα θα ανθίσει. Η ελπίδα σήμερα πάσχει, παγωμένα πρόσωπα, παγωμένες σκέψεις, παγωμένα συναισθήματα τριγύρω και μέσα μας. Κι όμως η ισχνή φλογίτσα της ελπίδας τελεί υπό συνεχή δυνατότητα αναζωπύρωσης.
Διαβάστε ολόκληρο τo θέμα εδώ.
________________________________
Ανακαλύψετε μια Ελλάδα που δεν έχετε ξαναδεί στο www.grekamag.gr
σχόλια