Για πρώτη φορά, έστω μία μικρή μερίδα πολιτών αντέδρασε σε δράση των Atenistas. Οι περίοικοι της οδού Μαρασλή δεν συμφώνησαν με την επέμβαση στα 170 σκαλοπάτια της οδού, κάλεσαν την αστυνομία και εφόσον δεν υπήρχε η σχετική άδεια συνελήφθη η υπεύθυνη της δράσης. Το μέλος των Atenistas μπορεί να μην έμεινε πολλή ώρα στο τμήμα επικαλούμενη «προφορική άδεια» από τον δήμο και το βάψιμο των σκαλοπατιών να συνεχίστηκε κανονικά, όμως το περιστατικό στάθηκε αφορμή να ξεκινήσει μία συζήτηση για τον δημόσιο χώρο στην πόλη και τον ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο πλάισιό του.
Τα πιο επικριτικά σχόλια ήρθαν από «τα αριστερά». Το βασικό πρόβλημα που αναδείχθηκε είναι ότι οι Atenistas εξομοιώνουν τον δημόσιο χώρο με τον ιδιωτικό. Οι παρεμβάσεις τους «αντιμετωπίζουν τον δημόσιο χώρο όπως το σαλονάκι του σπιτιού τους». Ο δημόσιος χώρος δεν μπορεί παρά να είναι χώρος «άσκησης πολιτικής με την ευρεία έννοια, δηλαδή χώρος διαλόγου, αντιπαραθέσεων, συμφωνιών και συναινέσεων. Και η παράκαμψη αυτού του διαλόγου δεν μπορεί παρά να γίνεται με όρους κυριαρχίας». Κατηγορήθηκαν επίσης οι Atenistas (και ο δήμαρχος) ότι δρουν «παρακάμπτοντας θεσμικά όργανα».
Το πιο εύκολο θα ήταν να μιλήσουμε για υποκρισία. Στην πόλη που ο καθένας κάνει ό,τι θέλει γιατί να μην μπορούν και οι Atenistas να κάνουν το δικό τους, έστω και επιβάλλοντας μια συγκεκριμένη αισθητική; Πότε οι διάφορες οργανώσεις, απ' όλο το πολιτικό φάσμα, ζήτησαν τη συμφωνία/συναίνεση ή, έστω, διάλογο με τους μόνιμους κατοίκους της τάδε γειτονιάς πριν ρυπάνουν με φυλλάδια και αφίσες, πριν προχωρήσουν σε καταλήψεις δημόσιων κτιρίων, πριν κλείσουν με το έτσι θέλω (και χωρίς την απαιτούμενη άδεια) κεντρικούς δρόμους της πόλης; Πότε πήραν άδεια από θεσμικά όργανα για ακτιβιστικές επεμβάσεις, με μεγαλύτερες συνέπειες από 170 χρωματιστά σκαλιά;
Όταν όμως πρόκειται για μια τόσο στοχευμένη δράση, δεν πρέπει να ερωτούνται και οι κάτοικοι της περιοχής; Δεν είναι δίκαιο οι κάτοικοι μιας συγκεκριμένης γειτονιάς να εγκρίνουν οι ίδιοι την αισθητική του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν; Ο Δημήτρης Τσακούμης γράφει: «Δεν ξέρω αν μου αρέσουν (τα σκαλοπάτια της Μαρασλή) βαμμένα φλούο σαν γρανίτες, αλλά δικαιούμαι να έχω γνώμη, γιατί τα σκαλοπάτια της οργής είναι ακριβώς κάτω από το μπαλκόνι μου». Ο Αλέξανδρος Κυριακόπουλος, σε συζήτηση στο facebook, λέει: «Ποιος από τους περίοικους σας έδωσε άδεια γι' αυτή την υποκειμενική επέμβαση; Είναι αίσχος! Ομιλώ ως περίοικος και μάλιστα τρις (πληρώνω τρεις λογαριασμούς με δημοτικούς φόρους)!».
Τα παραπάνω σχόλια οδηγούν σε ένα γενικότερο ερώτημα. Ποιος έχει το δικαίωμα να εκφέρει άποψη για τα εκάστοτε σκαλιά, το παγκάκι ή το μικρό παρκάκι; Αν δώσουμε το δικαίωμα αποκλειστικά στους μόνιμους κατοίκους της εκάστοτε γειτονιάς, πρέπει να εξετάσουμε καταρχάς πώς θα εκφράζεται η βούλησή τους. Θα πρέπει να παίρνουμε τη συγκατάθεσή τους πόρτα-πόρτα; Μήπως θα έπρεπε να θέσουμε το ερώτημα σε συνεδρίαση του τοπικού διαμερισματικού συμβουλίου; Επίσης, αν δεχτούμε ότι οι μόνιμοι κάτοικοι θα έχουν τον πρώτο και τελευταίο λόγο, θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι τις περισσότερες φορές οι μόνιμοι κάτοικοι δρουν ως δύναμη συντήρησης.
Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα. Πόσες γειτονιές δεν ξεσηκώθηκαν για να μη γίνουν παραρτήματα ΟΚΑΝΑ δίπλα τους; Το γήπεδο της ΑΕΚ είχε μπλοκάρει πριν από μερικά χρόνια λόγω των μηνύσεων που είχαν καταθέσει κάποιοι μόνιμοι κάτοικοι της Νέας Φιλαδέλφειας. Το μέλλον του τζαμιού στον Βοτανικό, το οποίο έπειτα από πέντε άγονες δημοπρατήσεις επιτέλους βρήκε ανάδοχη εταιρεία, επίσης κινδυνεύει, καθώς ομάδα κατοίκων κατέθεσε μήνυση στο ΣτΕ, υποστηρίζοντας ότι «η ύπαρξη μουσουλμανικού τεμένους στον Βοτανικό θα επιφέρει διατάραξη των συνθηκών ζωής και ασφάλειας στην περιοχή» και ότι «θα αποτελέσει κέντρο διαμάχης και αποσταθεροποίησης».
Στο χάος των αντιτιθέμενων απόψεων έρχονται να βάλουν τάξη οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποί μας στον δήμο και οι κανόνες που αυτοί θεσπίζουν. Αυτή είναι και η αποστολή της –δαιμονοποιημένης στην Ελλάδα– γραφειοκρατίας: ο απρόσωπος μηχανισμός της υποτίθεται ότι τηρεί τους θεσπισμένους κανόνες και διασφαλίζει τα νόμιμα δικαιώματα όλων, αποτρέποντας πολιτικές, πολιτιστικές και άλλες μειονότητες από το να δρουν αυθαίρετα στον δημόσιο χώρο που ανήκει σε όλους. Το αν είναι αυθαίρετη ή όχι μια επέμβαση δεν θα το κρίνει η ιδεολογία ενός αρθρογράφου ούτε η αισθητική αντίληψη των περίοικων. Θα το κρίνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου ή του κράτους. Απ' ό,τι φαίνεται από τα ως τώρα στοιχεία, οι Atenistas δεν είχαν συγκεντρώσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά και δεν είχαν εξασφαλίσει την απαιτούμενη άδεια.
Σύμφωνα με τον κανονισμό 23/33 του Δήμου Αθηναίων, άδεια κατάληψης κοινόχρηστου χώρου για τη διενέργεια εκδηλώσεων εκδίδεται από το «Τμήμα Διαφημίσεων της Διεύθυνσης Δημοτικών Προσόδων κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφερομένου που υποβάλλεται τουλάχιστον έναν μήνα νωρίτερα». Στην αίτηση θα πρέπει να αναφέρονται ρητώς ο χρόνος, ο χώρος και ο σκοπός της εκδήλωσης. Πρακτικά, ο Δήμος Αθηναίων δεν εκδίδει καμία άδεια, εκτός αν πρόκειται για κοινωνικό σκοπό. Ακόμα και τότε οι προϋποθέσεις που θέτει είναι αυστηρές: πρέπει να τηρούνται οι ώρες κοινής ησυχίας, να διασφαλίζεται η ομαλή κυκλοφορία πεζών και οχημάτων, να μην υπάρχει όχληση στα καταστήματα, απαγορεύεται ρητώς η πώληση προϊόντων και εμπορευμάτων και η κατάληψη του οδοστρώματος.
Τα παραπάνω αφορούν μόνο μία απλή άδεια κατάληψης δημόσιου χώρου, χωρίς δηλαδή επεμβάσεις και λοιπές δράσεις. Για μόνιμες επεμβάσεις η διαδικασία είναι περίπλοκη. Χρειάζεται λεπτομερής φάκελος με στατική μελέτη, τεχνική περιγραφή, ακόμα και μακέτα καθώς και η σύμφωνη γνώμη άλλων φορέων που μπορεί να έχουν συνυπευθυνότητα στον χώρο. Ο φάκελος πρέπει επίσης να λάβει έγκριση από τον αρχιτεκτονικό συμβούλιο του δήμου. Την όλη υπόθεση περιπλέκουν ακόμα περισσότερο δύο νόμοι (28/33/2000 και 30/57/2002) οι οποίοι είναι σε ισχύ και απαγορεύουν τις περισσότερες επεμβάσεις στο ιστορικό κέντρο και στις «ολυμπιακές» οδούς.
σχόλια