Στις 3 Απριλίου 1945 οι Σοβιετικοί εισήλθαν στη Βιέννη. Υστερα από διαπραγματεύσεις μεταξύ των Συμμάχων, αποφασίστηκε να καταληφθεί το Βερολίνο από τους Σοβιετικούς, οι οποίοι διέθεταν τρομακτική υπεροχή σε τεθωρακισμένα, πυροβολικό και άνδρες, καθώς και την απόλυτη κυριαρχία στον αέρα.
Στα μέσα Απριλίου, περίπου 2,5 εκατομμύρια Σοβιετικοί στρατιώτες ήταν έτοιμοι να εξαπολύσουν την τελική επίθεση στην πρωτεύουσα του Χίτλερ. Υποστηρίζονταν από 41.600 πυροβόλα και βαρείς όλμους, 6.250 τεθωρακισμένα και τέσσερις αεροπορικές στρατιές.
Η Γερμανία δεν διέθετε πλέον επίλεκτες δυνάμεις. Μέχρι το 1944 είχε χάσει 1.802.000 άνδρες στο Ανατολικό Μέτωπο. 700.000 Γερμανοί ήταν έγκλειστοι σε σοβιετικά στρατόπεδα. Μέχρι τα τέλη του 1944 είχαν αιχμαλωτιστεί 800.000 μέλη της Βέρμαχτ από τα στρατεύματα των Δυτικών Συμμάχων. Μόνο στο δεύτερο εξάμηνο του 1944 έχασε η Luftwaffe πάνω από 20.000 αεροπλάνα και οι γερμανικές πόλεις έμειναν εκτεθειμένες στους βομβαρδισμούς των Συμμάχων.
Τον Μάρτιο του 1945 το ναζιστικό καθεστώς αναγκάστηκε να στρατολογήσει σχεδόν 58.000 άτομα νεαρής ηλικίας. Με την απώλεια της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας δεν είχε πλέον πρόσβαση στις πολύτιμες πετρελαιοπηγές. Ενώ οι Γερμανοί προσπαθούσαν να εκκενώσουν βιαστικά τα στρατόπεδα εξόντωσης και να σβήσουν τα ίχνη της ύπαρξής τους, οι επιζώντες κρατούμενοι κατευθύνονταν προς τα δυτικά, έχοντας να αντιμετωπίσουν την πείνα, το κρύο και τους εξαγριωμένους άνδρες των Ες Ες.
Το ίδιο δρομολόγιο ακολούθησαν κύματα Γερμανών προσφύγων που εγκατέλειψαν την ανατολική Ευρώπη, θέλοντας να αποφύγουν τα αντίποινα του Κόκκινου Στρατού. Ο γερμανικός λαός έτρεμε την εκδίκηση των Συμμάχων για τα εκατομμύρια θύματα της ναζιστικής θηριωδίας.
Ο κλοιός γύρω από το Βερολίνο έσφιγγε - το κέντρο της πόλης είχε καταστραφεί από τους αμερικανικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Ο άλλοτε πανίσχυρος άνδρας του Ράιχ έβλεπε ότι το παιχνίδι είχε χαθεί.
Κλεισμένος στο μπούνκερ της Καγκελαρίας και αποκομμένος από την πραγματικότητα, ο άνθρωπος, που φιλοδοξούσε να γίνει η σημαντικότερη φυσιογνωμία της γερμανικής ιστορίας, είχε χάσει πλέον κάθε επαφή με τη λογική. Με φανερά τα σημάδια της αρρώστιας του Πάρκινσον, ο Χίτλερ, ένας πρόωρα γερασμένος άνδρας, συνέχιζε τους ατελείωτους μονολόγους του και έδινε διαταγές σε μεραρχίες-φαντάσματα και ανύπαρκτους στρατούς. Αν και αντιλαμβανόταν ότι το τέλος ερχόταν, δεν συνθηκολογούσε.
Η «προδοσία του 1918» δεν θα επαναλαμβανόταν - αυτή ήταν η μόνιμη επωδός του. Πιστός στα φυλετικά του προστάγματα για την «επικράτηση του ισχυροτέρου», εξέδωσε το περίφημο «Νερώνειο διάταγμα», το οποίο προέβλεπε την καταστροφή των σημαντικότερων βιομηχανιών του Ράιχ, μια και ο γερμανικός λαός είχε αποδειχτεί αδύναμος απέναντι στους λαούς της Ανατολής. Το διάταγμα αγνοήθηκε τελικά, αφού δεν συμμερίζονταν όλοι οι Γερμανοί αξιωματούχοι τις αυτοκαταστροφικές τάσεις του αρχηγού τους και δεν ήθελαν να θυσιάσουν ολόκληρο το έθνος στον βωμό του εθνικοσοσιαλιστικού μολώχ.
Στις 20 Απριλίου 1945, την ημέρα των 56ων γενεθλίων του Φύρερ, η σοβιετική επίθεση εγκαινίασε την έναρξη της μάχης του Βερολίνου. Τις επόμενες μέρες ένας ένας οι συνεργάτες του Χίτλερ, ανάμεσά τους ο Αλμπερτ Σπέερ και ο Χάινριχ Χίμλερ, εγκατέλειψαν τον αρχηγό τους και το κέντρο της πόλης, λίγο πριν οι Σοβιετικοί στρατηγοί Ζούκοφ και Κόνιεφ ολοκληρώσουν την κύκλωσή του.
Την υπεράσπιση της γερμανικής πρωτεύουσας διεύθυνε ο ίδιος ο Χίτλερ. Ομως οι δυνάμεις που διέθετε, δεν ξεπερνούσαν τους 100.000 άνδρες. Η Περιοχή Αμύνης του Βερολίνου στηριζόταν, θεωρητικά, σε μια αντιαεροπορική Μεραρχία, 9 Λόχους του Συντάγματος Φρουρών της Grossdeutschland («Μεγάλη Γερμανία»), μερικά Τάγματα της Αστυνομίας, μερικά Τάγματα σκαπανέων Μηχανικού και 20 Τάγματα της Volkssturm.
Η οχύρωση της πόλης είχε γίνει πρόχειρα και βιαστικά, ενώ οι πολιτοφυλακές της Volkssturm, χωρίς κατάλληλη εκπαίδευση και οπλισμό, αποτελούνταν από έφηβους και ηλικιωμένους, που δεν συνιστούσαν σοβαρή απειλή για τον εμπειροπόλεμο Κόκκινο Στρατό. Οπως και στο Στάλινγκραντ, έτσι και στο Βερολίνο, οι μάχες πήραν τη μορφή σκληρών οδομαχιών. Μάχες διεξήχθησαν ακόμη και από διαμέρισμα σε διαμέρισμα και από υπόγειο σε υπόγειο. Η επικράτεια της αυτοκρατορίας συρρικνώθηκε δραματικά, σε μια ζώνη μερικών χιλιομέτρων.
Στις 29 Απριλίου εισήλθαν Σοβιετικοί στρατιώτες στο κυβερνητικό τετράγωνο γύρω από την Potsdamerplatz στην καρδιά του Βερολίνου. Μια μέρα αργότερα έλαβε χώρα η επίθεση στο Reichstag - τα κόκκινα λάβαρα ανέμιζαν πια σε κτίρια της πόλης.
_______________
Του Βάιου Καλογρηά, διδάκτορα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Μάιντς
