Δουλεύουν σε εξαντλητικούς ρυθμούς, αμείβονται αρκετά χαμηλότερα απ' όσο υπολόγιζαν, έχουν βιώσει την οικονομική κρίση από πρώτο χέρι στην πλέον παραγωγική φάση της ζωής τους και «χορεύουν» στους ρυθμούς των social media. Η κατά τα άλλα εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων βιώνεται από τους millennials με αμφιθυμία. Και όχι άδικα. Η μοναχικότητα, η εργασιακή εξουθένωση, οι χαμηλές αποδοχές, οι προσδοκίες των γονιών στο τραπέζι γύρω από το γιορτινό γεύμα και οι εντυπωσιακές «ζωές των άλλων», όπως απεικονίζονται στην οθόνη του κινητού τους, φαίνεται να αποτελούν σημαντικές εστίες άγχους και έντασης για τους σημερινούς 30άρηδες.
Μάλιστα, μετρήσεις και στατιστικές τονίζουν τη διαφορά στον τρόπο που βιώνουν οι ίδιοι την εορταστική πίεση σε σύγκριση με προηγούμενες γενιές (generation X και baby boomers). Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα δημοσκόπησης που διεξήγαγε πρόσφατα ηλεκτρονικό περιοδικό στη Βρετανία σε δείγμα 2.000 συμμετεχόντων, σύμφωνα με τα οποία:
• Ένας στους 10 millennials δεν έχει κανέναν για να περάσει μαζί του τις γιορτές, όταν ο αντίστοιχος αριθμός για ανθρώπους ηλικίας 65+ είναι 1 στους 20.
• Οι μισοί ερωτώμενοι (48% του δείγματος) ανησυχούν έντονα για τα οικονομικά τους κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, όταν ο αντίστοιχος αριθμός για τους πιο ηλικιωμένους είναι μόνο 1 στους 5 (18% των ερωτώμενων).
• Το ένα τρίτο των συμμετεχόντων millennials τείνουν να φέρνουν στη σκέψη τους όλα αυτά που δεν πέτυχαν τη χρονιά που πέρασε, όταν το ίδιο ποσοστό για τους 65+ είναι μόλις στο 9%.
Πλήθος ερευνών δείχνει ότι τα social media συμβάλλουν αρκετά σε αυτή την αγωνία, καθώς οι νέοι ηλικίας 18-35 ετών μπαίνουν στη διαδικασία να συγκρίνουν τα δικά τους Χριστούγεννα με αυτά που βλέπουν στην οθόνη τους, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που νιώθουν την πίεση να ποστάρουν τις δικές τους –οπωσδήποτε χαρούμενες‒ γιορτές.
Απολογισμοί και προσδοκίες
Οι millennials φαίνεται να λυγίζουν κάτω από το βάρος των απολογισμών που συνοδεύουν το τέλος του χρόνου, μπλεγμένοι σε ένα γαϊτανάκι προσδοκιών σχετικά με το τι έχουν καταφέρει στο peak της παραγωγικής τους ηλικίας και τι περιμένουν οι άλλοι από αυτούς.
Πλήθος ερευνών δείχνει ότι τα social media συμβάλλουν αρκετά σε αυτή την αγωνία, καθώς οι νέοι ηλικίας 18-35 ετών μπαίνουν στη διαδικασία να συγκρίνουν τα δικά τους Χριστούγεννα με αυτά που βλέπουν στην οθόνη τους, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που νιώθουν την πίεση να ποστάρουν τις δικές τους –οπωσδήποτε χαρούμενες‒ γιορτές.
Ταυτόχρονα, το εορταστικό τραπέζι μπορεί να μετατραπεί σε ένα πεδίο στο οποίο ανεπίλυτες οικογενειακές συγκρούσειςκαι καταπιεσμένα συναισθήματα έρχονται στην επιφάνεια, δυναμιτίζοντας τη χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα. Αν και έχει βρεθεί ότι η συμμετοχή στα οικογενειακά τελετουργικά αυξάνει το υποκειμενικό αίσθημα ικανοποίησης των ατόμων και συμβάλλει στην εμπέδωση του συναισθήματος κοινωνικής υποστήριξης, η ίδια βιβλιογραφία τονίζει ότι η αρνητική εμπειρία που βιώνεται σε περίπτωση που υπάρχουν έντονα συγκρουσιακά στοιχεία μεταξύ των παρευρισκόμενων μελών είναι σε θέση να υπερκεράσει σημαντικά τα οφέλη της συνύπαρξης.
Από την άλλη, η καταναλωτική πλευρά των γιορτών ζορίζει σημαντικά χαμηλόμισθους και μη. Χαρακτηριστική είναι η έρευνα βρετανικής ιστοσελίδας ευρέσεως εργασίας, σύμφωνα με την οποία οι millennials επιθυμούν να μπει τέλος στο έθιμο της ανταλλαγής δώρων στο γραφείο (Secret Santa), καθώς προξενεί στους εργαζόμενους αυτής της ηλικιακής κατηγορίας ιδιαίτερο άγχος, με ένα 20% να δηλώνει ότι νιώθει να «κρίνεται» από τους συναδέλφους του για το δώρο που επέλεξε και ένα 26% να παραδέχεται ότι υπερχρεώνει τον λογαριασμό του ή ότι χρησιμοποιεί τις αποταμιεύσεις του για να εντυπωσιάσει με τα χριστουγεννιάτικα δώρα του γνωστούς και συναδέλφους.
Από τη νεύρωση των Χριστουγέννων στο «εορταστικό στρες»
Η υπαρξιακή αγωνία του ανήκειν αλλά και αυτή του θανάτου τονίζονται ιδιαίτερα κατά τις μέρες των γιορτών και οι κοινωνικές υποχρεώσεις που συνοδεύουν την περίοδο αυτήν κάνουν το παζλ της μελαγχολικής διάθεσης ακόμα πιο σύνθετο για κάθε ηλικιακή κατηγορία.
Δεν είναι καινούργιο εύρημα το γεγονός ότι τα καταθλιπτικά επεισόδια πολλαπλασιάζονται την περίοδο των Χριστουγέννων. Η συναισθηματική «επιταγή» για ευφορία, όπως ορίζεται από την εποχή, βιώνεται ιδιαίτερα ενοχικά κυρίως από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως οι άνθρωποι χωρίς υποστηρικτικό συναισθηματικό περιβάλλον, που νοσούν από ψυχικά ή σωματικά νοσήματα ή έχουν έρθει αντιμέτωποι με την απώλεια αγαπημένων τους.
Μάλιστα, πέρα από τους υποκειμενικούς ψυχολογικούς παράγοντες, είναι γνωστό ότι τα χαμηλά επίπεδα του ηλιακού φωτός που σημειώνονται κατά τους χειμερινούς μήνες συνεπάγονται και τη μείωση των επιπέδων μελατονίνης στον οργανισμό, ορμόνης που σχετίζεται με τη ρύθμιση του ύπνου και την καλή ψυχική διάθεση (εποχική συναισθηματική διαταραχή).
Αυτό που αλλάζει σε επίπεδο γενεών είναι ο τρόπος με τον οποίον εκφράζονται οι αγωνίες, επομένως και ο τρόπος με τον οποίο μια γενιά αποφασίζει να γιορτάσει (ή μη) τα δικά της Χριστούγεννα. Για παράδειγμα, έρευνα σε δείγμα 1.800 ατόμων ηλικίας 21-38 που διενεργήθηκε για λογαριασμό αλυσίδας ξενοδοχείων στην Ευρώπη έδειξε ότι το 1/5 των millennials προτιμά να περάσει τις γιορτινές μέρες με φίλους και όχι με την οικογένεια, 1 στους 10 ότι εύχεται κρυφά να μην υπάρχει θέση στο εορταστικό τραπέζι των πεθερικών του και ότι ένα τρίωρο θα ήταν ο ιδανικός χρόνος μαζί τους, ενώ οι μισοί από τους ερωτώμενους δήλωσαν ότι σκοπεύουν να αποφύγουν το παραδοσιακό μεσημεριανό με τη γαλοπούλα και να περάσουν την ημέρα μπροστά στην τηλεόραση, βλέποντας εορταστικές ταινίες και απολαμβάνοντας λίγο περισσότερο ύπνο.
Ερευνητές στις ΗΠΑ, που συγκέντρωσαν τις πιο πρόσφατες στατιστικές σχετικά με τα αρνητικά συναισθήματα που αναμοχλεύονται κατά την εορταστική περίοδο, δίνουν πλέον νέα διάσταση –και ορισμό‒ στα blues των Χριστουγέννων, το «εορταστικό στρες» (festive stress), και φτάνουν μέχρι το σημείο να το διαιρούν σε τρεις διακριτές χρονικές φάσεις που, ξεκινώντας από τις 13 Δεκέμβρη, κορυφώνονται ανήμερα των Χριστουγέννων.
«Απομαγεμένοι» μεν, ρομαντικοί δε
Ερμηνεύοντας κανείς αριθμούς και στατιστικές, καταλαβαίνει ότι η σύγχρονη γενιά σαφώς ρομαντζάρει στη θέα του γκι. Κοινώς, δεν είναι ότι δεν αγαπούν τα Χριστούγεννα ή τις παραδόσεις. Απλώς προσπαθούν να προσαρμόζονται σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται με εξουθενωτικούς ρυθμούς. Οι millennials είναι συναισθηματικοί, αλλά δίνουν πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην πρακτική πλευρά της ζωής. Και η «μαγεία των Χριστουγέννων» με όλα τα παρεπόμενα, δε, φαντάζει πάντα βολική.
Αυτό εξηγεί ίσως και την τάση των νέων γονιών να απομακρύνονται από παραδοσιακές ρουτίνες, ενώ προσβλέπουν στους παππούδες για αναβίωση των χριστουγεννιάτικων παραδόσεων. Ίσως και τη ροπή των εργαζόμενων σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες, όπως αυτή της Αμερικής, να εύχονται σε συναδέλφους «καλές διακοπές» αντί «καλά Χριστούγεννα», σε μια απόπειρα συμπερίληψης και απεύθυνσης στον άλλον, όπου κι αν πιστεύει.
Πιο επίκαιρος από ποτέ, ο Claude Lévi-Strauss μιλά για την αναπαραγωγή των χριστουγεννιάτικων εθίμων ως έναν ύμνο στη συνοχή αλλά πολύ περισσότερο σε αυτό που υπάρχει πέρα από αυτό που γνωρίζουμε, την αθανασία. Ο κορυφαίος ανθρωπολόγος καλεί ήδη από το 1952 τους αναγνώστες να αναλογιστούν τη σπουδή με την οποία εμείς οι ενήλικες φροντίζουμε να διατηρηθεί αλώβητο στα μάτια των παιδιών το πρεστίζ του Αϊ-Βασίλη. Τα μέτρα που παίρνουμε και τους θεατρικούς τρόπους που εφευρίσκουμε για να τα πείσουμε ότι τα δώρα θα κατέβουν πράγματι από την καμινάδα. «Δεν είναι επειδή κάπου βαθιά μέσα μας υπάρχει μια μικρή επιθυμία να πιστέψουμε στη γενναιοδωρία χωρίς όρια, στην ευγένεια χωρίς ανταλλάγματα, ένα σύντομο διάλειμμα, μέσα στο οποίο όλοι οι φόβοι και οι πικρίες αναβάλλονται; Υπ' αυτή την έννοια, τα Χριστούγεννα θα παραμένουν πάντα μια πραγματική θυσία των ενηλίκων στη γλυκιά γεύση της ζωής, τον μη θάνατο που καλοπιάνουμε μέσα από το άλλοθι των παιδιών».
Κι αν βιαστείτε να κρίνετε τη γενιά αυτή ως απρόσωπη ή αδιάφορη, σημειώστε κι αυτό: περσινή δημοσκόπηση που διενεργήθηκε τις ημέρες των γιορτών από μεγάλο ειδησεογραφικό πρακτορείο στις ΗΠΑ καθιστά σαφές ότι οι millennials υπερφαλαγγίζουν όλα τα ηλικιακά γκρουπ στην προτίμησή τους να στέλνουν ευχετήριες κάρτες μέσω ταχυδρομείου αντί για mail και άλλου τύπου ηλεκτρονικές ευχές. Το θεωρούν πιο προσωπικό και οικείο και κάπως έτσι καθρεφτίζουν μια παλιά και μια νεότερη εποχή, στην οποία οι παραδόσεις και οι ευχές μπορεί να μεταβάλλονται αλλά η ανάγκη για επαφή παραμένει ζητούμενο διαχρονικά.
___________________
*H Μίνα Μαρούγκα είναι ψυχοθεραπεύτρια - κοινωνική ανθρωπολόγος.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 25.12.2022
σχόλια