Ξημερώματα της 26ης Απριλίου του 1986. Ο καιρός ήταν καλός, είχε μια ασυνήθιστη ζέστη για ανοιξιάτικη περίοδο και η βραδινή ηρεμία επικρατούσε παντού. Εκείνη τη νύχτα στον πυρηνικό σταθμό «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν» του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης είχε προγραμματιστεί μια δοκιμή που είχε ως στόχο να ελέγξει τα συστήματα ασφαλείας. Ο συγκεκριμένος σταθμός θεωρούνταν από τους νεότερους, ισχυρότερους και ασφαλέστερους στον κόσμο.
Μετά τα μεσάνυχτα στο εργοστάσιο βρίσκονταν περίπου 200 εργαζόμενοι ενώ σε απόσταση ενός χιλιομέτρου υπήρχαν άλλοι εργάτες οι οποίοι δούλευαν σε νυχτερινή βάρδια για την κατασκευή των αντιδραστήρων 5 και 6 που επρόκειτο να λειτουργήσουν το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε τη διεξαγωγή της δοκιμής στη διάρκεια της πρωινής βάρδιας, κάτι που γνώριζαν οι εργαζόμενοι και είχαν προετοιμαστεί κατάλληλα.
Όμως, ο προγραμματισμός άλλαξε χωρίς κανείς να ενημερωθεί, παρά μόνο όσοι βρίσκονταν στην αίθουσα ελέγχου του αντιδραστήρα 4. Σε λίγα λεπτά το μέλλον όλου του κόσμου θα βρισκόταν στα χέρια των ανδρών εκείνης της αίθουσας ελέγχου.
Το ρολόι έδειχνε 1:23 το πρωί όταν μετά από μια σειρά εσφαλμένων χειρισμών και λαθών, σε συνδυασμό με τις σχεδιαστικές ατέλειες του αντιδραστήρα RBMK-1000, διαδοχικές εκρήξεις τίναξαν στον αέρα το τσιμεντένιο κάλυμμα του αντιδραστήρα, βάρους χιλίων τόνων. Τότε, ο αντιδραστήρας μετατρέπεται σε έναν τεράστιο πυρσό ο οποίος εκτοξεύει τόνους πυρηνικών καυσίμων στην ατμόσφαιρα. Νέφη σκόνης εισχωρούν στην αίθουσα ελέγχου συνοδευόμενα από μια περίεργη και παράξενη οσμή ενώ τα αέρια έχουν μια μεταλλική γεύση. Από εκείνη τη στιγμή τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού σκορπίστηκαν στον αέρα, και μεταφέρθηκαν στις γύρω περιοχές με ταχύτατους ρυθμούς.
Το δηλητηριώδες νέφος απλώθηκε σε μια έκταση χιλιάδων χιλιομέτρων σε πάμπολλες περιοχές της Ευρώπης και του κόσμου ενώ μέσω της βροχής η ραδιενεργή σκόνη μεταφέρθηκε σε φυτά και ζώα. Οι πολιτικές συνέπειες ήταν βαρύτατες. Πολλοί θα πουν, μεταξύ αυτών κι ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ότι το συγκεκριμένο πυρηνικό δυστύχημα ήταν η αιτία της αρχής του τέλους της Σοβιετικής Ένωσης.
Ήταν το μεγαλύτερο πυρηνικό δυστύχημα στην ιστορία το οποίο έμελλε να θέσει σε ευθεία αμφισβήτηση τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Όμως, το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα μπορεί να ήταν πλέον γεγονός αλλά ο πραγματικός εφιάλτης δεν είχε έρθει ακόμη.
Αυτές τις μέρες τα βλέμματα όλου του κόσμου έχει προσελκύσει η μίνι σειρά πέντε ωριαίων επεισοδίων του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου HBO η οποία έρχεται να αναβιώσει με πάρα πολύ ρεαλιστικό τρόπο όλες τις τραγικές ώρες μετά το πυρηνικό δυστύχημα του 1986 στο Τσερνομπίλ.
«Αυτή η ιστορία απαιτεί σεβασμό», τόνισε πρόσφατα ο δημιουργός αυτής της σειράς, Κρεγκ Μέιζιν, και συμπλήρωσε: «Όλη αυτή η προσοχή στις λεπτομέρειες, δίνεται για τον λόγο ότι διηγούμαστε την ιστορία μιας άλλης κουλτούρας».
Πράγματι, η σειρά του HBO αποτυπώνει εξαιρετικά όλες τις πτυχές της ιστορίας, δημιουργεί την κατάλληλη ατμόσφαιρα, ξετυλίγει με συναρπαστικό τρόπο όλα τα γεγονότα, δίνει ιδιαίτερο βάρος στις λεπτομέρειες της εποχής και το συνολικό αποτέλεσμα την αναγάγει σε ένα πεντάωρο τηλεοπτικό ιστορικό ντοκουμέντο αφιερωμένο στη μεγάλη τραγωδία του «Chernobyl».
Αυτοκίνητα, κτίρια, ρούχα, προσωπικά αντικείμενα, τοπία και εντυπωσιακά σκηνικά, συμβάλουν στην καλύτερη δυνατή περιγραφή του κλίματος της σοβιετικής περιόδου. Ο αντιδραστήρας 4 ήταν ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της Σοβιετικής Ένωσης. Εκείνο το βράδυ η επίβλεψη της δοκιμής βρισκόταν στα χέρια του Ανατολί Ντιάτλοφ ο οποίος θεωρούνταν ένας από τους κορυφαίους πυρηνικούς επιστήμονες της Σοβιετικής Ένωσης.
Ήταν ο άνθρωπος του Κόμματος, ο οποίος ακολουθεί και εφαρμόζει τους κανόνες. Η δική του επιμονή ήταν αυτή που κυρίως οδήγησε στο τραγικό γεγονός της έκρηξης. Άλλωστε, μια επιτυχημένη πυρηνική δοκιμή θα τον βοηθούσε να λάβει προαγωγή και να αναρριχηθεί στη διοικητική πυραμίδα.
Η σειρά επικεντρώνεται αρκετά στις άμεσες αλλά και τις έμμεσες αιτίες αυτού του πυρηνικού δυστυχήματος καθώς και στο τρόπο διαχείρισης του από τις αρχές. Από τη μια πλευρά οι αστοχίες στον σχεδιασμό και τα ανθρώπινα λάθη και από την άλλη η ανικανότητα, η διαφθορά, οι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί αλλά και η ηθική διάβρωση του κομματικού μηχανισμού, που λίγα χρόνια μετά συνέβαλαν καθοριστικά στην εκ των έσω κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
Ταυτόχρονα, κατά τη προβολή της σειράς βλέπουμε συχνά την πολιτική ορολογία των εμπλεκομένων η οποία αναφέρεται στο «σκοπό του κράτους», στο «σοβιετικό σοσιαλισμό», στην «ανίκητη πυρηνική μηχανή της Σοβιετικής Ένωσης» αλλά και διάφορες φράσεις – κλειδιά, που αιτιολογούν τα κρίσιμα λάθη και τη μοιραία χρονική καθυστέρηση, όπως «το κράτος θέλει να αποτρέψει τον πανικό», «αποκλείστε την πόλη», «περιορίστε την παραπληροφόρηση» και στο τέλος «όλοι θα ανταμειφθείτε». Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με έγγραφα της KGB υπήρχαν ήδη προειδοποιήσεις τις οποίες οι σοβιετικές αρχές είχαν αγνοήσει και αναφέρονταν στις σχεδιαστικές ατέλειες του Τσερνόμπιλ.
Βασικοί πρωταγωνιστές της σειράς είναι οι άνθρωποι που ερευνούσαν το ατύχημα και είχαν σταλεί από την κυβερνητική επιτροπή με επικεφαλής τον πυρηνικό φυσικό Valery Legasov, τον οποίο υποδύεται εξαιρετικά ο Jared Harris καθώς και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Boris Shcherbina τον οποίο παίζει καθηλωτικά ο Stellan Skarsgård. Μη υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο είναι η τρίτη πρωταγωνίστρια της σειράς, η πυρηνική φυσικός Ulana Khomyuk , και η Emily Watson μας παραδίδει μια μοναδική υποκριτική ερμηνεία. Στην ομάδα αυτή ανατίθεται η διερεύνηση των αίτιων της έκρηξης του αντιδραστήρα και η κορύφωση έρχεται στο τελευταίο επεισόδιο στο οποίο παρακολουθούμε την εξέλιξη της δίκης.
Τρεις λέξεις ήταν αυτές που κυριαρχούσαν τις επόμενες μέρες μετά την καταστροφή: σκόνη, ατμός, σκοτάδι. Περίπου 36 ώρες μετά την έκρηξη, δόθηκε στους κατοίκους πενήντα λεπτά διορία προκειμένου να μαζέψουν τα υπάρχοντά τους και να μπουν στα λεωφορεία για φύγουν μακριά. Η απόφαση θεωρήθηκε προσωρινή γι' αυτό έφυγαν με ελάχιστα προσωπικά αντικείμενα, αφήνοντας πίσω μέχρι και τα κατοικίδια τους. Μια εβδομάδα χρειάστηκε για να απομακρυνθούν πάνω από 130.000 κάτοικοι από τις γειτονικές περιοχές και την πόλη του Πριπιάτ.
Επίσης, ορίστηκε μια ζώνη απομόνωσης έκτασης 30 χιλιομέτρων. Μια ζώνη που θα παρέμενε νεκρή στο χρόνο. Περισσότεροι από 600.000 Σοβιετικοί μεταφέρθηκαν στην περιοχή προκειμένου να εργαστούν εντατικά ώστε να μείνει ασφαλής ο υπόλοιπος κόσμος. Χωρίς προστατευτικό ρουχισμό, χωρίς τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας και εκτεθειμένοι συνεχώς στα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας.
Το δηλητηριώδες νέφος απλώθηκε σε μια έκταση χιλιάδων χιλιομέτρων σε πάμπολλες περιοχές της Ευρώπης και του κόσμου ενώ μέσω της βροχής η ραδιενεργή σκόνη μεταφέρθηκε σε φυτά και ζώα. Οι πολιτικές συνέπειες ήταν βαρύτατες. Πολλοί θα πουν, μεταξύ αυτών κι ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ότι το συγκεκριμένο πυρηνικό δυστύχημα ήταν η αιτία της αρχής του τέλους της Σοβιετικής Ένωσης.
Λίγο μετά την έκρηξη πέθαναν 31 άνθρωποι. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου οκτώ εκατομμύρια πολίτες από την Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία εκτέθηκαν στη ραδιενέργεια. Η χλωρίδα και η πανίδα στην περιοχή επηρεάστηκαν σημαντικά, τετρακόσιες χιλιάδες άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους, εκατό χιλιάδες ήταν οι υποχρεωτικές εκτρώσεις, εκ των οποίων 2.500 τεχνητές εκτρώσεις πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας, χιλιάδες μεταλλάξεις σε σώματα ενώ υπολογίζεται ότι περίπου έξι εκατομμύρια εξακολουθούν να ζουν σε μολυσμένες ζώνες.
Παρακολουθώντας αυτά τα πέντε επεισόδια σίγουρα ο θεατής δεν πρόκειται να ξεχάσει αυτόν τον διαπεραστικό και μονότονο ήχο του μετρητή της ραδιενέργειας, τις εικόνες της ταφής των νεκρών καλυπτόμενοι από μπετόν αλλά και τις μακάβριες σκηνές στο νοσοκομείο.
Τελικά, το εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ έκλεισε οριστικά το Δεκέμβριο του 2000, ύστερα από διεθνείς πιέσεις που δέχθηκε η κυβέρνηση της Ουκρανίας, υπό το φόβο νέων πιθανών εκρήξεων στους πεπαλαιωμένους αντιδραστήρες του.
«Ο άνθρωπος έχει μια μοναδική ικανότητα να διορθώνει τα λάθη του», αλλά επίσης «να αυταπατάται μέχρι να είναι πολύ αργά», δήλωσε ο δημιουργός της σειράς Κρεγκ Μέιζιν. Και κατέληξε λέγοντας ότι η σειρά «Chernobyl» δεν ασχολείται μόνο με «τους κινδύνους της πυρηνικής ενέργειας», αλλά με «τα ψέματα και τον κίνδυνο της τύφλωσης».
Άλλωστε, δεν είναι τυχαία η τελευταία φράση της σειράς: «Τι κόστος έχουν τα ψέματα;».
Με αφορμή τη σειρά – φαινόμενο ζητήσαμε τη βοήθεια του καθηγητή Πυρηνικής Φυσικής και Στοιχειωδών Σωματιδίων του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθανάσιου Γεράνιου, προκειμένου να μας λύσει κάποιες απορίες σχετικά με τη πυρηνική ενέργεια, τα υπέρ και τα κατά, αλλά και γιατί το Τσερνόμπιλ καταγράφηκε ως το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα.
— Τι πήγε λάθος στο Τσερνόμπιλ και καταγράφηκε ως το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία;
Όπως σε κάθε καταστροφή, αναζητείται η αίτια, η αφορμή και οι επιπτώσεις, έτσι και στο πυρηνικό ατύχημα στο Chernobyl αναζητούνται οι τρεις αυτοί παράγοντες από τους οποίους ο τρίτος καθορίζει και το μέγεθος.
Αιτία: Οι αντιδραστήρες του τύπου Chernobyl χαρακτηρίζονται από μια αστάθεια στη λειτουργίας τους όταν η ισχύς τους είναι πολύ μικρή και τείνει να αυξηθεί απότομα. Η ιδιαιτερότητα αυτή οφείλεται στην κατασκευή της καρδιάς του και στο λεγόμενο "θετικό συντελεστή κενού".
Αφορμή: Οι χειριστές που είχαν την ευθύνη λειτουργίας του πυρηνικού σταθμού, έκαναν ένα πείραμα με το οποίο θα εκτιμούσαν την ισχύ που απορροφούν τα βοηθητικά συστήματα και τα συστήματα ασφαλείας του σταθμού. Έτσι, τα έβγαλαν εκτός, μειώνοντας ταυτόχρονα και την ισχύ του αντιδραστήρα. Όμως, το βράδυ εκείνο της 26ης Απριλίου του 1986 πήραν εντολή να τροφοδοτήσουν επειγόντως με ηλεκτρική ενέργεια το δίκτυο λόγω έκτακτης ανάγκης. Η απότομη αύξηση της ισχύος (απαγορευτική για τον τύπο αυτό του αντιδραστήρα) παρουσίασε υστέρηση της λειτουργίας του με αποτέλεσμα οι χειριστές να επιμείνουν στην αύξηση. Το γεγονός αυτό, προκάλεσε την απότομη και ανεξέλεγκτη αύξηση της ισχύος του αντιδραστήρα με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας του. Τα συστήματα ασφαλείας είχαν τεθεί εκτός από την αρχή και έτσι το αποτέλεσμα ήταν η ανατίναξη του θόλου του, η ανάπτυξη πυρκαγιάς και η βίαιη έκλυση ραδιενεργών στοιχείων στην ατμόσφαιρα.
Επιπτώσεις: Η σφοδρή αυτή έκρηξη συνέβη δυο φορές μέσα σε διάστημα 10 ημερών αυξάνοντας έτσι την ποσότητα των ραδιενεργών στοιχείων στην ατμόσφαιρα. Όταν μετά από προσπάθειες επίγειων και εναέριων δυνάμεων και με αυτοθυσία του προσωπικού να σφραγιστεί η ανοιχτή καρδιά του αντιδραστήρα με κατάλληλο μονωτικό υλικό κατορθώθηκε να σκεπαστεί η φλεγόμενη καρδιά του αντιδραστήρα, ήταν πλέον αργά και με τις μετεωρολογικές συνθήκες το ραδιενεργό νέφος μεταφέρθηκε και επεκτάθηκε κυρίως πάνω από την Ευρώπη. Θα πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι η ποσότητα των ραδιενεργών στοιχείων που διέφυγε ήταν μόλις το 5% της συνολικής που υπήρχε στον αντιδραστήρα.
Σε κανένα άλλο πυρηνικό ατύχημα δεν υπήρξε τόσο μεγάλη διαφυγή ραδιενέργειας. Το δεύτερο ατύχημα σε δυτικού τύπου αντιδραστήρες συνέβη όπως ξέρουμε στη Φουκουσίμα. Παρ' όλο που και σε αυτό το ατύχημα η συνολική έκλυση ραδιενέργειας δεν ήταν και πολύ υποδεέστερη αυτής του Chernobyl, επειδή η εξέλιξή του ήταν σταδιακή και σε μεγάλο βάθος χρόνου δεν υπήρξαν αυτές οι εξάρσεις ραδιενέργειας όπως του Chernobyl.
— Τι είναι η πυρηνική ενέργεια και ποια η χρησιμότητα της;
Για να σχηματιστούν οι πυρήνες των ατόμων των χημικών στοιχείων (από πρωτόνια και νετρόνια) απαιτείται μια ενέργεια. Αυτή η ενέργεια είναι εγκλωβισμένη στους πυρήνες. Αν τους "σπάσουμε" σε κομμάτια τότε απεγκλωβίζοντας την ενέργεια θα την πάρουμε πίσω (πυρηνική ενέργεια σχάσης). Ο Einstein είχε προβλέψει αυτήν την ενέργεια με το γνωστό τύπο E=mc2 (όπου, Ε η πυρηνική ενέργεια, m η διαφορά μάζας μεταξύ του πυρήνα και των δυο θραυσμάτων του και c2 η ταχύτητα του φωτός στο κενό).
Η χρησιμότητα ή η χρήση της πυρηνικής ενέργειας είναι διπλή. Η πρώτη παράγεται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, οι οποίοι την μετατρέπουν σε ηλεκτρική και η δεύτερη χρησιμοποιείται για την παραγωγή πυρηνικών όπλων. Οι δυο αυτές χρήσεις παρουσιάζουν κοινά σημεία, ώστε χώρες με πυρηνικά όπλα ξεκίνησαν με πυρηνικούς αντιδραστήρες. Με άλλα λόγια, παρομοιάζεται σαν δυο όψεις του ίδιου νομίσματος.
— Ποια είναι τα υπέρ και ποια τα κατά;
ΥΠΕΡ
Η λειτουργία πυρηνικού αντιδραστήρα για ηλεκτροπαραγωγή δεν εκπέμπει χημικούς ρύπους που μολύνουν το περιβάλλον.
ΚΑΤΑ
Σε κατάσταση ομαλής λειτουργίας, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες εκπέμπουν ραδιενεργά αέρια έστω και σε μικρές ποσότητες που διαφεύγουν στην ατμόσφαιρα.
Σε περίπτωση ατυχήματος, όπως εμπειρικά πια γνωρίζουμε, οι επιπτώσεις είναι ανυπολόγιστες και σε έκταση και σε διάρκεια. Εκτός από τους άμεσους θανάτους οι επιπτώσεις στην υγεία από τη ραδιενέργεια συνήθως αργούν μέχρι και μερικές δεκαετίες να φανούν.
Είναι λάθος να εκτιμά κανείς τον πυρηνικό κίνδυνο μόνο από τη λειτουργία του πυρηνικού αντιδραστήρα. Ο πυρηνικός αντιδραστήρας είναι ένα μόνον κομμάτι του πυρηνικού πάζλ.
Η λειτουργία του απαιτεί έναν αριθμό πρόσθετων πυρηνικών εγκαταστάσεων. Όπως, μονάδα εξόρυξης ουρανίου, μονάδα καθαρισμού του ορυκτού και σύνθεσής του σε οξείδια του ουρανίου, μονάδα εμπλουτισμού του, μονάδα κατασκευής ράβδων καυσίμου, μονάδα επεξεργασίας του καμένου πυρηνικού καυσίμου και μονάδα προσωρινής φύλαξής του. Αυτές οι μονάδες ενέχουν επί πλέον κινδύνους που θα πρέπει να προστεθούν σε αυτούς των πυρηνικών αντιδραστήρων.
Το μεγαλύτερο και άλυτο ακόμη πρόβλημα της πυρηνικής ενέργειας είναι η συσσώρευση των πυρηνικών αποβλήτων των αντιδραστήρων. Η ραδιενέργεια των χιλιάδων τόνων αυτού του πυρηνικού αποβλήτου είναι άκρως επικίνδυνη, έχει μεγάλη διάρκεια ζωής και η διαχείρισή του είναι άκρως δαπανηρή.
Ένα σοβαρότατο και μακροπρόθεσμο πρόβλημα που δεν έχουμε ακόμη "ζήσει" τις συνέπειες του, είναι το γεγονός ότι κάθε πυρηνικός αντιδραστήρας έχει περιορισμένο χρόνο λειτουργίας τα 30 περίπου χρόνια. Μετά από αυτό το διάστημα, αντικειμενικά απαγορεύεται να λειτουργεί λόγω υπερβολικής ραδιενεργού ακτινοβολίας. Επιβάλλεται να σταματήσει, να διαλυθεί και να γίνει πυρηνικό απόβλητο. Το κόστος διάλυσης ανά 1000 μεγαβάτ ισχύος εκτιμάται σε 300 εκατομμύρια έως 2 δις δολάρια. Σήμερα, από τους 440 περίπου πυρηνικούς αντιδραστήρες οι μισοί ήδη έχουν φθάσει στο γήρας τους και το πρόβλημα της διάλυσής τους θα διογκωθεί ακόμη περισσότερο λόγω αδυναμίας αποτελεσματικής λύσης.
Μια στρατιωτικού ενδιαφέροντος μονάδα, είναι η μονάδα επεξεργασίας του καμένου πυρηνικού καυσίμου, από το οποίο ανακτάται ποσότητα πλουτωνίου που έχει παραχθεί μέσα στον αντιδραστήρα κατά τη λειτουργία του. Και όπως είναι γνωστό, το πλουτώνιο με ειδική επεξεργασία μπορεί να αποτελέσει την πρώτη πυρηνική ύλη κατασκευής πυρηνικών όπλων. Εξάλλου, η λειτουργία ενός αντιδραστήρα προϋποθέτει μονάδα εμπλουτισμού. Αυτή παράγει σαν παραπροϊόν το γνωστό από τους πολέμους Ιράκ, Αφγανιστάν και Γιουγκοσλαβίας, απεμπλουτισμένο ουράνιο, που είναι η πρώτη ύλη κατασκευής ραδιενεργών όπλων.
Την ενέργεια που παράγουν οι πυρηνικοί αντιδραστήρες την θεωρούν "καθαρή" οι υποστηρικτές τους. Γιατί η ραδιενέργεια δεν είναι αισθητή με κανένα ανθρώπινο όργανο. Κάτω από το αόρατο της ραδιενέργειας αποκρύπτουν από την κοινωνία όλους τους κινδύνους. Και όταν γίνει αισθητή από κάποια επίπτωση στην υγεία, τότε είναι πλέον αργά. Παρ' ότι στο θέμα των χημικών ρύπων ο πυρηνικός αντιδραστήρας είναι σχεδόν αμέτοχος, στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στη θερμική μόλυνσης της ατμόσφαιρας συμμετέχει και μάλιστα σημαντικά. Διότι, από τη συνολική παραγόμενη ισχύ του αντιδραστήρα, ένα μέρος μετατρέπεται σε ηλεκτρικό ρεύμα και δυο σε θερμότητα, που εκλύεται στο περιβάλλον που το μολύνει θερμικά.
Δεν πρέπει να λησμονούμε την επικινδυνότητα των αντιδραστήρων σαν στόχο τρομοκρατικών ενεργειών λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης ενέργειας και ραδιενέργειας που περιέχουν. Στο παρελθόν, είχαμε αρκετές περιπτώσεις αεροπειρατείας με εκβιασμούς που στηρίζονταν στην πτώση του αεροσκάφους πάνω σε πυρηνικούς σταθμούς.
— Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την εποχή μας; Θα μπορούσε να υπάρξει πάλι μια αντίστοιχη καταστροφή όπως το 1986;
Σήμερα, ένας μικρός αριθμός αντιδραστήρων βρίσκεται υπό κατασκευή, οι παλαιοί και πάνω από 40 χρόνια λειτουργίας είναι τουλάχιστον οι μισοί (220). Αυτοί, παράγουν πυρηνικά απόβλητα κατά την λειτουργία τους τα οποία είναι έντονα ραδιενεργά και ακτινοβολούν έως και χιλιάδες χρόνια. Στα απόβλητα αυτά προστίθενται και οι γερασμένοι αντιδραστήρες που μετά το "θάνατό" τους οι ίδιοι μετατρέπονται σε πυρηνικά απόβλητα. Δεδομένου ότι σήμερα δεν έχει βρεθεί ασφαλής και μακροχρόνιος τρόπος αντιμετώπισής τους, θεωρώ ότι ένα υποψήφιο ατύχημα μπορεί να προέλθει από τα πυρηνικά απόβλητα.
Επίσης, οι γερασμένοι πυρηνικοί αντιδραστήρες μαζί με τους υπό κατασκευή, λόγω συμπίεσης του κόστους συντήρησης και κατασκευής αντίστοιχα, θα αυξήσουν την πιθανότητα ενός πυρηνικού ατυχήματος.
Τέλος, η υιοθέτηση των πυρηνικών αντιδραστήρων πρέπει να είναι μια έντονα κοινωνική απόφαση, γιατί οι κίνδυνοι αφορούν ένα πολύ μεγάλο μέρος της κοινωνίας και έξω από εθνικά σύνορα. Και δυστυχώς, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι σε τέτοιου είδους σοβαρές αποφάσεις η κοινωνία και οι επιστήμονες είναι εκτός σκηνής, και τα νήματα κινούν οι εταιρείες και οι τεχνοκράτες.
