Ο Γιώργος Φραντζεσκάκης είναι ο συγγραφέας των απολαυστικών κειμένων που δημοσιεύονται στην εβδομαδιαία ζωοφιλική στήλη Κ9 Life, στο ένθετο περιοδικό της Κυριακάτικης Καθημερινής. Πρόσφατα εξέδωσε το βιβλίο με τίτλο Φιλόζωος ή Μισάνθρωπος; ( από τις εκδόσεις Μελάνι) μέσα στο οποίο βρήκαμε συγκεντρωμένη μια συλλογή από τις καλύτερες στιγμές των χρονογραφημάτων του που έχουν πάντα σαν άξονα τα σκυλιά και τα ζώα, εντός και εκτός του δημόσιου και ιδιωτικού χώρου. Ο ίδιος ο Φραντζεσκάκης λέει ότι δεν είναι "ειδικός" κυνολόγος. “Είμαι ενθουσιώδης παρατηρητής της σκυλίσιας συμπεριφοράς. Ένας - ας πούμε - απρόσκλητος, προκλητικός βιογράφος της κυνικής φιλοσοφίας.”
Πως ξεκίνησε η σχέση σας με τα ζώα;
Με τρόμο! Στη μία γωνία εγώ, με τα περίπου είκοσι κιλά μου στην ηλικία των πέντε ετών. Στην άλλη γωνία ένα θηριώδες λυκόσκυλο (θηριώδες μπορεί και να μην ήταν, αλλά στα παιδικά μάτια…) ενός φίλου του πατέρα μου που ήθελε να παίξει «παλεύουμε;» με τον πιο μικρόσωμο της παρέας. Η επαφή μας μπορεί να κράτησε δευτερόλεπτα αλλά έφτασε για να με κάνει να κλαίω γοερά για την επόμενη ώρα… Μην κοιτάτε, τότε δεν ήμουν ο ατρόμητος γητευτής των σκυλιών – αυτό ήρθε αργότερα…
Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να ασχοληθείτε με αρθρογραφία σχετική με τη ζωοφιλία;
Το πρώτο, «οικογενειακό» μας σκυλί ήταν ένα δύστροπο πεκινουά. Δάγκωνε τους πάντες, ήταν ολοφάνερα φοβικό και βρέθηκε σε ένα περιβάλλον απόλυτης άγνοιας σχετικά με τη συμβίωση και την ανατροφή ενός ζώου. Το ταΐζαμε φασολάδα και παστίτσιο, το αφήναμε να κυκλοφορεί ελεύθερα παντού και να μας διαφεντεύει με τον τρόπο που μόνον τα alpha males σκυλιά ξέρουν να εκμεταλλεύονται. Κάποιος έπρεπε να αντιδράσει! Και επειδή οι ενήλικες θα αντιδρούσαν με βία, το ανέλαβα εγώ. Δεν θα έλεγα ότι κατάφερα θαύματα αλλά ανέκτησα κάποια δικαιώματα και έβαλα τις βάσεις για τη μελλοντική μου, ας πούμε επαγγελματική, ενασχόληση. Πριν από έντεκα χρόνια, όταν ξεκίνησε το περιοδικό «Κ» της «Καθημερινής» πήγα στον υπεύθυνο της έκδοσης και του πρότεινα έναν πιλότο στήλης με υπόβαθρο τις ως τότε εμπειρίες μου με τα ζώα μου (που στο μεταξύ είχαν γίνει, μέσω διαδοχής, τέσσερα). Ε, μετά το πράγμα πήρε το δρόμο του.
Τι είναι αυτό που κάνει κάποιον ζωόφιλο;
Σ΄ αυτή την πολύ δύσκολη ερώτηση ο καθένας θα σας απαντήσει διαφορετικά. Η δική μου – μη διαπραγματεύσιμη – άποψη είναι ότι ο ζωόφιλος έχει δύο όψεις: Από τη μία σέβεται απόλυτα το δικαίωμα των άλλων να μην μοιράζονται, ούτε τις απόψεις του για τα ζώα ούτε και τις εμμονές του. Από την άλλη θεωρεί ότι η ζωή έχει έναν χαρακτήρα μοναδικότητας και απαιτεί προστασία και σεβασμό. Ο αποκλειστικά κυνόφιλος δεν είναι ζωόφιλος. Είναι χομπίστας. Ο ζωόφιλος – στην αγιοποιημένη μορφή του – αποφεύγει και τα μυρμήγκια στο διάβα του, που λέει ο λόγος.
Η ζωοφιλία δεν θα έπρεπε να αφορά όλα τα ζώα (και όχι μόνο τα κατοικίδια);
Εννοείται! Στη στήλη μου ασχολούμαι σχεδόν αποκλειστικά με τα ζώα συντροφιάς και ειδικά με τους σκύλους και – κάπως – τις γάτες, γιατί εκεί βρίσκεται ο κύριος όγκος της παρατήρησης και των γνώσεών μου. Όταν όμως θεωρητικολογώ, και το κάνω συχνά, πάντοτε υποστηρίζω ότι ο άνθρωπος που βλέπει το παρατημένο γαϊδουράκι στο χωράφι του νησιού των διακοπών του, ή το πυροβολημένο γεράκι και αδιαφορεί, στέκει στον αντίποδα της φιλοζωίας. Θα σημειώσω πάντως ότι, από την επαφή μου με τους ενεργούς φιλόζωους της Ελλάδας, σπάνια έχω συναντήσει περιπτώσεις ανθρώπων που δεν ανήκουν στην αποδεκτή κατηγορία της φιλοζωίας. Και οι περισσότεροι από τους εξαιρετέους είναι «επαγγελματίες» που βρέθηκαν στο χώρο από κερδοσκοπικό ένστικτο ή αποτυχημένο επαγγελματικό προσανατολισμό. Νομίζω ότι καταλαβαίνετε.
Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με τον νέο νόμο;
Ποιόν νέο νόμο; Κάθε δεύτερη εβδομάδα διαρρέει και μια διαφορετική εκδοχή του! Οι άνθρωποι που νομοθετούν στη Βουλή έχουν απόλυτη άγνοια των πραγματικών προβλημάτων που ταλανίζουν το χώρο της φιλοζωίας. Για την ακρίβεια, έχουν άγνοια για οτιδήποτε ξεφεύγει από το στενό αντικείμενο της άσκησης μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. Ένας το παραδέχτηκε αλλά η αλήθεια είναι ότι όλοι είναι αδιάβαστοι – σε όλα. Οι φιλοζωικές οργανώσεις εμφανίστηκαν διχασμένες στη δημόσια διαβούλευση που επεδίωξε η κυρία Αποστολάκη, αλλά πέρα από τα ζητήματα των εξαγωγών (στο οποίο έχω εκφράσει πολλές επιφυλάξεις) και την απελευθέρωση του ορίου ζώων στα διαμερίσματα (που επίσης θεωρώ δίκοπο μαχαίρι) εκείνο που πρέπει να γίνει είναι η μετατροπή του βασανισμού ζώων σε κακούργημα και η απόλυτη, άνευ εξαιρέσεων, απαγόρευση πώλησης ζώων σε pet shop. Η παράνομη εκτροφή, εισαγωγή και εμπορία ζώων όπως και η ατιμωρησία των βασανιστών τους είναι τα ζητήματα στα οποία πρέπει να εστιάσει ο νομοθέτης. Τα υπόλοιπα έπονται.
Αν δεν υπήρχαν αδέσποτα στους δρόμους της Αθήνας, θα σας έλειπαν;
Αν ήξερα ότι η εξαφάνισή τους από τον αστικό ιστό είναι αποτέλεσμα μιας οργανωμένης εκστρατείας υιοθεσίας, στειρώσεων και αξιοπρεπούς εξασφάλισης, θα έπρεπε να πω όχι. Παρόλα αυτά, η εικόνα της ράθυμης παρουσίας τους στις πλατείες, τους πεζόδρομους, και τις εισόδους των καταστημάτων, μου είναι τόσο οικεία που, ακόμα και με τις παραπάνω προϋποθέσεις εκπληρωμένες, θα μου δημιουργούσε ένα σύνδρομο στέρησης. Πρόκειται για μια απόλυτα εγωιστική άποψη που μοιάζει λίγο με εκείνη που έχει ο τουρίστας για τον τρίτο κόσμο (κοίτα τι γραφικές που είναι οι καλύβες των φτωχών, αγάπη μου!) και ψιλοντρέπομαι γι’ αυτήν. Προσπαθώ όμως φιλότιμα να την καταπνίξω.
Έχετε ποτέ ασχοληθεί ενεργά σε κάποια φιλοζωϊκή οργάνωση; Τι γνώμη έχετε για το έργο τους;
Όχι. Είμαι μονήρης τύπος. Δεν απαξιώνω το έργο τους, αντίθετα τους υποστηρίζω όπου και όσο μπορώ, αρκεί να είμαι βέβαιος ότι πρόκειται για ανθρώπους που προσφέρουν ανιδιοτελώς (έχουμε πολλούς από αυτούς γύρω μας) και όχι για επιτήδειους που «μυρίζονται» κέρδος στην ανάγκη των άλλων να εξαγοράσουν τη συνείδησή τους (έχουμε μπόλικους και από δαύτους). Ωστόσο, θα σας πω ότι, η αξέχαστη Πόπη Μπάκα, δημοσιογράφος και ερευνήτρια της φιλοζωίας, εντός και εκτός εισαγωγικών, ξετρύπωσε ένα σωρό από λαμόγια που, λίγο με τα μπαζάρ, λίγο με τις δωρεές, κατάφεραν να φτιάξουν μικρές περιουσίες πάνω στην ιδέα της αγάπης και προστασίας των ζώων. Την έσυραν δύο φορές στα δικαστήρια, απέδειξε και τις δύο ότι είχε δίκιο στις καταγγελίες της, ξόδεψε ένα κάρο χρήματα για δίκες και παραστάσεις και όταν παρέδωσε έναν ογκώδη φάκελο σε κάποιον εισαγγελέα που της είχε υποσχεθεί ότι θα ανοίξει τις υποθέσεις, ανακάλυψε αυτό που γνώριζε ήδη: Η φιλοζωία στην Ελλάδα είναι μια ασήμαντη υπόθεση για τη Δικαιοσύνη. Ή τουλάχιστον ήταν μέχρι πριν από μια πενταετία. Τώρα βλέπω ότι τα πράγματα αλλάζουν.
Ποιος ρίχνει τις φόλες; Yπάρχει κάποιο ψυχολογικό προφίλ;
Τις φόλες τις «ρίχνουν» πρώτα από όλους οι γιαλαντζί φιλόζωοι. Αυτοί που παρατάνε τα ζώα στους δρόμους, τα εξορίζουν στις ταράτσες και τα μπαλκόνια και εξοργίζουν τους περίοικους. Κάποιοι από τους τελευταίους αντιδρούν με τον σκαιότερο τρόπο, και είναι σαφώς καταδικαστέοι. Αλλά αν αναζητήσει κανείς την αφετηρία της συμπεριφοράς τους, θα την βρει στην επιπολαιότητα που κυριαρχεί στο σύνολο του «φιλόζωου για ένα πεντάλεπτο» γενικού πληθυσμού.
Έπειτα, φόλες ρίχνουν οι άρρωστοι και καθ’ έξην εγκληματίες, οι υπεύθυνοι δημόσιων οργανισμών, νοσοκομείων και κάποιοι φορείς εξουσίας σε Δήμους και Κοινότητες. Η φόλα είναι η απόδειξη της αδυναμίας μας να αντιμετωπίσουμε με κάποια σοβαρότητα το θέμα των αδέσποτων και των «ενοχλητικών» δεσποζόμενων ζώων. Αν οι νόμοι που υπάρχουν ήδη εφαρμόζονταν και η εκτελεστική εξουσία δεν χαμογελούσε ειρωνικά σε κάθε καταγγελία, οι φόλες θα ήταν πολύ λιγότερες.
Έχει δημιουργηθεί ζωοφιλική κουλτούρα στην Ελλάδα; Βλέπετε να έχει αλλάξει κάτι τα τελευταία χρόνια;
Μιλάμε πια ανοιχτά για πράγματα που κάποτε θεωρούσαμε επουσιώδη. Ο παππούς μου δεν δυσκολευόταν ποτέ να παραδεχτεί ότι τα γαϊδούρια που δεν μπορούσαν να «προσφέρουν» στην οικογένεια εκτελούνταν επί τόπου στο χωράφι. Και ήταν από τους σπλαχνικούς. Οι άλλοι, απλά τα αμολούσαν για να πεθάνουν από την ασιτία.
Επίσης, επειδή η αστικοποίηση της κουλτούρας μας άλλαξε την εικόνα μας για τα ζώα συντροφιάς (που κάποτε ήταν απλά παραγωγικές μονάδες) ο μέσος Έλληνας καταλαβαίνει πλέον τουλάχιστον ότι η κακοποίηση και η εγκατάλειψη είναι εγκλήματα που πρέπει να κρύψει – αν πρόκειται να τα διαπράξει. Θα μου πείτε «είναι πρόοδος αυτό;» Είναι. Η αποδοχή της ενοχής είναι ένα βήμα για την άρνηση της πράξης. Μικρό βήμα αλλά καλύτερο από το τίποτα.
Εκείνο που έχει αλλάξει επίσης, με την πολύτιμη συμβολή της κοινωνικής δικτύωσης και των οργανωμένων φιλόζωων, είναι η απαλλαγή από το μοντέλο «όποιος καταγγέλλει είναι ρουφιάνος», το λεγόμενο και «σύνδρομο του χαφιέ». Όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν πλέον ότι η καταγγελία των εγκλημάτων κατά των ζώων είναι ηθική υποχρέωσή όλων μας.
Τι θα λέγατε σε κάποιον που σκέφτεται να πάρει ένα σκύλο στο σπίτι του;
Να μην πάρει! Να «δανειστεί» έναν για μερικές μέρες. Να περάσει τα ευχάριστα και τα δύσκολα μαζί του. Τις βόλτες στο κρύο, την αναγκαστική επιστροφή στο σπίτι για να μη μένει το ζώο μόνο του, τις επισκέψεις στον κτηνίατρο. Να διαβάσει πολύ. Όχι κατ’ ανάγκην Φραντζεσκάκη – αν και πιστεύω στη δύναμη της στήλης σε ένα περιοδικό γιατί χωρίζει σε «μερίδες» τις απαραίτητες γνώσεις του μελλοντικού ιδιοκτήτη σκύλου. Και να καταλάβει το βασικότερο όλων: Ο σκύλος απαιτεί τα τρία Χ: Χώρο, Χρόνο, και Χρήμα. Αν του λείπει έστω και ένα από τα τρία, ας πάρει καλύτερα ένα Ταμαγκότσι…
Ποια είναι η σχέση σας με τις γάτες;
Θαυμάσια. Ο προηγούμενος σκύλος μου, ο Τσούι, ένας γίγαντας σνάουτσερ των 50 κιλών τις λάτρευε και με ανάγκαζε να τις ταίζω στην αυλή, να τις φροντίζω, ακόμα και να τις φιλοξενώ δίπλα στο τζάκι, όταν η θερμοκρασία στην Πεντέλη έπεφτε κάτω από το μηδέν.
Ένας σκύλος και μια γάτα στο σπίτι, δύο «εχθροί» μόνο στα παραμύθια και τη λαϊκή αμπελοσοφία, είναι για μένα μια εικόνα απόλυτης, αξιοζήλευτης αρμονίας.
Έχετε ζώα στο σπίτι σας αυτή την περίοδο; Πείτε μου λίγα λόγια γι αυτά;
Είχα, μέχρι πρότινος, την Κίρκη. Μια σκυλίτσα σνάουτσερ μίνι (είμαι λάτρης της φυλής – φαίνεται;) που φρόντισα να εκπαιδεύσω με πολλή υπομονή και αγάπη. Και μόλις την «έφτιαξα» και μπορούσα πλέον, σαν τον Ύψιστο την έβδομη μέρα, να αράξω και να θαυμάσω το δημιούργημά μου, η κόρη μου αποφάσισε ότι την θέλει και μου την έκλ… εεε… ζήτησε για δική της. Φυσικά την βλέπω πολύ συχνά και είμαι σίγουρος ότι περνάει καλύτερα, όντας 24 ώρες το 24ωρο μαζί με ανθρώπους που την αγαπούν. Εγώ είμαι εκείνος που περνάει χειρότερα. Αλλά είμαι και από εκείνους που δεν σταματούν, ούτε λόγω πένθους, ούτε λόγω συγκυρίας. Προσεχώς θα φροντίσω να αποκτήσω ένα λιγότερο εντυπωσιακό σκυλί, ώστε να είμαι σίγουρος ότι δεν θα το διεκδικήσει κανείς…
i. To βιβλίο του Γιώργου Φραντζεσκάκη με τίτλο Φιλόζωος ή Μισάνθρωπος; κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι. Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στις 15 Φεβρουαρίου στο ΒΟΟΖΕ (Κολοκοτρώνη 57), στις 8 το απόγευμα.
σχόλια