Η Αντιγόνη Βαλάκου και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ γνωρίστηκαν σ' ένα μίζερο γραφείο. Συνάδελφοι. Είχαν κι οι δυο όνειρα, όπως κάθε νέος άνθρωπος. Αυτή να καλοπαντρευτεί, αυτός να μπαρκάρει. Δεν τα κατάφεραν. Τα χρόνια πέρασαν και παρέμειναν στο ίδιο κι απαράλλαχτο μίζερο σκηνικό να μετρούν τις απώλειες γύρω τους. Μια μέρα χειμωνιάτικη, χιονισμένη, αποφάσισαν να ενώσουν το υπαρξιακό τους άλγος. Η πρόταση γάμου ήρθε ως σανίδα σωτηρίας και το καθημερινό βαλς του πλανόδιου μουσικού απόκτησε άλλο νόημα. Το βαλς των Χαμένων Ονείρων, που το χόρεψε αυτό το τραγικό ζευγάρι, γράφτηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι και έκλεισε τα Χαμένα Όνειρα τους, ίσως την καλύτερη ταινία του Αλέκου Σακελλάριου.
Για τον ζεν πρεμιέ Δημήτρη Παπαμιχαήλ οι εμφανίσεις στον λεγόμενο εμπορικό παλιό κινηματογράφο ήταν πολύ πιο συχνές. Για την ενζενί Αντιγόνη Βαλάκου, πάλι, όχι. Είχε κάνει το ντεμπούτο της το 1953, σε ηλικία 23 ετών, σε άλλο ένα αξιόλογο μελόδραμα του Φίνου και του Ντίνου Δημόπουλου, το Οι ουρανοί είναι δικοί μας, για ν'ακολουθήσουν συμμετοχές στο Δρόμο με τις ακακίες (1956) και στο συγκινητικό Αμαξάκι (1957). Γιατί η Βαλάκου ποτέ δεν έγινε Βουγιουκλάκη, ούτε καν Καρέζη, και στις 15 περίπου κινηματογραφικές ταινίες που εμφανίστηκε από το 1953 έως το ΄65, υπήρξε πάντα η πιο εύθραυστη, αξιαγάπητη και φινετσάτη κοπέλα.
Δεν θα ήταν και εφικτό η Βαλάκου να γίνει Βουγιουκλάκη ή Καρέζη, εφόσον το ίδιο ακριβώς διάστημα μέγιστη προτεραιότητα της ήταν το θέατρο. Διακρίθηκε σε έργα ξένου ρεπερτορίου, των Σαίξπηρ, Ανούιγ, Μόργκαν, Μπέρναρντ Σο κ.α. Η μεγάλη οθόνη υπήρξε μάλλον πάρεργο για εκείνη που το 1958 σε νεαρή ηλικία τιμήθηκε με το μεγάλο θεατρικό έπαθλο της Μαρίκας Κοτοπούλη.
Την Αντιγόνη Βαλάκου την συνάντησα κι εγώ σε νεαρή ηλικία το 1995, όταν ανέβηκα πρώτη φορά στο φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας. Μαζί με τον Αλέκο Αλεξανδράκη - νομίζω ήταν κι αυτός εκεί - πρωταγωνιστούσαν σε μία μικρού μήκους ταινία του σκηνοθέτη Πέτρου Ζούλια, γνωστού από το θέατρο σήμερα. Λεγόταν Παραμονή Πρωτοχρονιάς, απ' όσο θυμάμαι είχε κάτι από το κλίμα των παλαιών Χαμένων Ονείρων, κυρίως σε ότι αφορούσε τη σχέση των δύο βετεράνων ηθοποιών, ενώ τόσο η Βαλάκου, όσο και ο Αλεξανδράκης, είχαν αποσπάσει τιμητική διάκριση για την επίδειξη πνεύματος συνεργασίας με τους νέους Έλληνες κινηματογραφιστές.
Αρκετά χρόνια μετά είχα την τύχη να περάσω μία ολόκληρη μέρα μαζί της στα γυρίσματα ενός τηλεοπτικού επεισοδίου. Αναφέρομαι στη σειρά ντοκιμαντέρ Η ιστορία των χρόνων μου, όπου υπήρξα βοηθός του σκηνοθέτη Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου. Το εν λόγω επεισόδιο αφορούσε τη χρονιά 1961 και τα Χαμένα Όνειρα, το καλλιτεχνικό έργο που τη χαρακτήρισε.
Τα γυρίσματα γίνονταν θυμάμαι στο παράρτημα του Εθνικού Θεάτρου επί της Πειραιώς, κάτω από την Ομόνοια. Είχαμε πάει απ' το πρωί, στήναμε φώτα και βασικά πίναμε καφέδες με τους ηθοποιούς, όλοι τους νέα παιδιά, μέχρι να σκάσει στο πλατό η Αντιγόνη Βαλάκου. Πως θα ήταν; Είχε περάσει και σχεδόν μια δεκαετία από τη Δράμα που την είχα πρωτοδεί από κοντά...Θα ήταν ευκίνητη, δυσκίνητη, αγενής, ευγενής, καλοντυμένη, απεριποίητη; Η εικόνα της είχε βγει από το μυαλό μου και ανυπομονούσα να την ξαναδώ και να τη γνωρίσω καλύτερα, δεδομένης της εκτίμησης μου σε όλα όσα είχε προσφέρει μέχρι τότε.
Ήρθε λοιπόν η Βαλάκου, ακριβώς 73 ετών, και αντίκρισα το πιο αέρινο και όμορφο θηλυκό. Δεν χρησιμοποιώ τυχαία τη λέξη θηλυκό, με είχε εντυπωσιάσει η θηλυκότητα και η χάρη που αυτή η γυναίκα εξέπεμπε στην προχωρημένη ηλικία, στην οποία βρισκόταν. Αδύνατη, φορούσε μαύρο παντελόνι, μαύρη μπλούζα και κινούταν μεσ' στο θίασο της με σχεδόν χορευτικές κινήσεις. Ήταν ευχάριστη και σοβαρή ταυτόχρονα, υπεύθυνη θεατρίνα, που έδειχνε να επιβάλλεται και μόνο με την παρουσία της. Κάπνιζε και κάπνιζε και πολύ, αν ενθυμούμαι καλά τώρα. Σε ένα break από το γύρισμα, μου ζήτησε να φέρω ουίσκι. Το έκανα. Ζήτησα λεφτά από την παραγωγή και τραβήχτηκα μέχρι μια παλιά κάβα στο ύψος της Κουμουνδούρου. Κάτσε να πιεις μαζί μου, μου είπε, αλλά εγώ το ουίσκι ούτε να το μυρίσω ίσαμε σήμερα, πόσω μάλλον εκείνη την ώρα που είχε μεσημεριάσει κιόλας. Φυσικά και κάθισα, ωστόσο, γιατί ήθελα να απολαύσω την παρέα της. Μιλήσαμε για το Βαλς των Χαμένων Ονείρων και για τις μουσικές του Μάνου, που τη συντρόφευσαν σε αρκετά κινηματογραφικά και θεατρικά της βήματα. Τι θα ήτανε αυτή η ταινία χωρίς τη μουσική του Χατζιδάκι; αναρωτήθηκε κάποια στιγμή. Ε, μην το λέτε, της απάντησα και το πίστευα, είχε κι εσάς η ταινία αυτή πέραν του Χατζιδάκι και πολύ σωστά σας έδωσε ο Σακελλάριος το ρόλο. Θεώρησα αγένεια να της πω ακόμη ότι ποτέ δε μου κάθισε καλά ο Παπαμιχαήλ ως συμπρωταγωνιστής της και ότι θα ήθελα τον πιο εσωτερικό Αλεξανδράκη να έχει χορέψει μαζί της το Βαλς των Χαμένων Ονείρων. Τα μάτια της...Αυτά τα μάτια της δεν πρόκειται να τα ξεχάσω, μεγάλα, εκφραστικά, λες και είχαν μόλις κλάψει παρά την καλή της διάθεση!
Διότι αυτό το βαλς που ο ίδιος ο Χατζιδάκις αγάπησε μέσα σε όλες τις μουσικές του από τον καιρό του Φίνου (δεν είναι τυχαίο που το επανεξέτασε ενορχηστρωτικά στα 30 Νυχτερινά του), έμελλε να περάσει στην ιστορία και να ταυτιστεί με την αιθέρια Αντιγόνη Βαλάκου. Η Βαλάκου που χθες βράδυ σηκώθηκε από το κρεβάτι της στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού, το χόρεψε για τελευταία φορά και ύστερα μ' ένα θρόισμα σκορπίστηκε αστερόσκονη στο νυχτερινό ουρανό της Αθήνας!
Ήταν 83 ετών, γεννημένη το 1930. Σα να μου φαίνεται πως την ξαναείδα λίγους μήνες πριν στην παράσταση Το φιλί του Ιούδα του David Hare στο θέατρο Αγγέλων Βήμα. Δεν την πλησίασα, αλλά είχα χαρεί που ήταν καλά και έδειχνε υγιής για να πηγαίνει στο θέατρο και να βλέπει παραστάσεις. Να όμως που η ζωή αλλιώς τα φέρνει...Ούτε ποτέ θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω το κοινότοπο Έφυγε πλήρης ημερών, καθώς δεν θα ταίριαζε σ' ένα πλάσμα σαν την Αντιγόνη Βαλάκου.
Γεια σου, γλυκιά μου, καλό Παράδεισο νά'χεις!
* Ακούστε το βαλς των Χαμένων Ονείρων του Μάνου Χατζιδάκι σε μία πρόσφατη αριστουργηματική εκτέλεση με τον Μίλτο Λογιάδη στο πιάνο και τον Χρήστο Ζερμπίνο στο ακορντεόν.
σχόλια