Χρονολόγιο:
1990: Μεσημέρι στο σπίτι του Πότη στον Άι-Γιώργη στο Κερατσίνι. Η Χαρά, η Μαίρη, ο Πρόδρομος, η Αγγελική, ο Πότης και τ' αδέρφια του. Εγώ στα 16, οι άλλοι λίγο μεγαλύτεροι. Έχουμε μαζευτεί για ν' ακούσουμε μουσική, δίσκους, οι οποίοι αναφέρονταν μέσα σ' ένα βιβλίο, που το είχαμε όλοι τότε κάπως σαν Ευαγγέλιο. Μιλάω για το βιβλίο - ντοκιμαντέρ Κριστιάνε Φ., 13, πόρνη και τοξικομανής, ένα αρκετά σκληρό ανάγνωσμα, που όμως σήμερα μπορώ να λέω ότι μας κράτησε όλους, εκείνη την παρέα τουλάχιστον, μακριά από τα σκληρά ναρκωτικά. Η Κριστιάνε, θυμάμαι, έλεγε μεσ' στο βιβλίο ότι άκουγε David Bowie, Ten Years After και Lou Reed. Τον πρώτο τον ήξερα, τον έπαιζε συνέχεια το MTV πού'χε εκπέμψει πρόσφατα και στην Ελλάδα, τους άλλους τους θυμόμουν στην οργιαστική performance του Goin' Home από το φεστιβάλ του Woodstock, αλλά ο τρίτος, αυτός με το σύντομο όνομα, μου ήταν άγνωστος. Έχεις ν' ακούσουμε τίποτα; Ρωτάω τον Πότη τον σπιτονοικοκύρη. Έχω! Άκου αυτό, μας λέει:
Τι κομμάτι ήτανε αυτό! Πώς ήταν δυνατόν να μην το άκουγε η Κριστιάνε μεσ' στη ντάγκλα της από πρέζα; Ο τύπος τό'λεγε καθαρά, περίμενε τον άνθρωπο του, τον dealer, τον σπρώχτη του! Η φωνή του, ράθυμη και αλήτικη μαζί, σα να παλλόταν μέσα στις τεμαχισμένες κυψέλες του μυαλού του προτού σβήσει στο σόλο του πιάνου! Αριστούργημα! Τ' ακούμε και το ξανακούμε! Ακολουθεί μετά το πεισιθανάτιο- αυτό κι αν ήταν πρεζάκικο - Black Angel's Death Song και το τελείως psycho Venus in Furs. Μετά απ' αυτό το άλμπουμ, αρχίζει να μ' ενδιαφέρει η pop art, ο Andy Warhol, η Nico, το punk, οι ιστορίες για το Factory! Αυτό θα πει παιδεία σ' εκείνη την ηλικία! Τελικά, η Μπανάνα μπαίνει στη δισκοθήκη μου λίγα χρόνια μετά σε μια από τις κυριακάτικες βόλτες για βινύλια στο Μοναστηράκι.
1996: Μικρομηκάς κινηματογραφιστής πλέον ταξιδεύω στο Augsburg της Γερμανίας. Δε με νοιάζει καθόλου η συμμετοχή μου στο τοπικό φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, έχω πάει μόνο και μόνο για να συναντήσω από κοντά τον θρυλικό Αμερικανό ντοκιμαντερίστα D.A. Pennebaker, που θα του έκαναν ρετροσπεκτίβα. Μεσ' στη νεανική μου αφέλεια έχω ''γράψει '' σε μια εξηντάρα κασέτα - SAMSUNG ήταν, θυμάμαι και τη μάρκα - ολόκληρο τον Μπάλλο του Διονύση Σαββόπουλου για να το χαρίσω στον Pennebaker ως δείγμα εξαίσιας rock μουσικής από τη χώρα μου. Παρακολουθούμε μαζί το ντοκιμαντέρ του με τίτλο Ziggy Stardust & The Spiders from Mars με τον David Bowie φυσικά, όπου εγώ σκαλώνω μ' αυτό το κομμάτι:
White Light/ White Heat, άλλο σοκ, γραμμένο από τον Lou Reed, λίγο πριν μετακομίσει από τη Νέα Υόρκη στο Λονδίνο για να φτιάξει το οριακό Transformer και να γίνουν φίλοι με τον Bowie. Η αποθέωση του rock'n' roll! Μετά την προβολή δiστάζω να πλησιάσω τον Pennebaker... Θέλω τόσα να τον ρωτήσω. Αργά τη νύχτα τον πετυχαίνω σχεδόν έξω απ' την είσοδο του ξενοδοχείου μου. Τον πλησιάζω τελικά κι αρχίζω να τον ρωτάω γι' αυτή την ταινία και γι' αυτό το κομμάτι. Μπαίνουμε στο σαλόνι του ξενοδοχείου, ο Pennebaker, ένας φίλος - συνοδός του κι εγώ. Ευτραφής ο Pennebaker, ηλικιωμένος, στα 71 του τότε, με κερνάει μπίρα. Αυτός παραγγέλνει ανθρακούχο νερό. Μάλλον βρίσκει διασκεδαστικό το ότι ένας νεαρός μακρυμάλλης από την Ελλάδα δείχνει να γνωρίζει όλα τα μουσικά ντοκιμαντέρ του στη σειρά. Μιλάμε για τον Dylan, τη Baez, το Monterey Pop Festival, τον Donovan, τον Bowie και τον Lou Reed. Μου αποκαλεί τον τελευταίο, τζίνιους, διανοούμενο, καμιά σχέση με απλούς κιθαρωδούς και τροβαδούρους. Στο τέλος μου γράφει σ' ένα χαρτάκι τους τίτλους τριών δίσκων του. Τους είχα και τους τρεις, αλλά δεν του είπα τίποτα! Πριν φύγει από το ξενοδοχείο μου, του δίνω την κασέτα με τον Μπάλλο και του εξηγώ πως κάπως έτσι θ' ακούγονταν τα παραδοσιακά θρακιώτικα αν τα ενορχήστρωνε ο Frank Zappa! Κι εκείνος μου λέει ότι τον ξέρει τον Σαββόπουλο απ' όταν ο φίλος και συνάδερφος του, ο Mike Woodleigh που σκηνοθέτησε το Woodstock, είχε έρθει στην Ελλάδα κι είχε δει τα Μπουρμπούλια με τον Νιόνιο στο Κύτταρο! Κοίτα να δεις...
2002: Η Μαρίζα Κωχ μου χαρίζει ολόκληρη τη δισκοθήκη της. Συλλεκτικά διαμάντια από το 1968 και πέρα, χοντρές φέτες βινυλίου, ασυνήθιστες για τις επανεκδόσεις με τις οποίες κατά καιρούς εμπλούτιζα τη συλλογή μου. Ανάμεσα τους και η Μπανάνα! Την είχα, αλλά τι καλύτερο να σου χαρίζει η Κωχ ακόμη μία Μπανάνα φερμένη μάλιστα από το Λονδίνο του ΄69; Όλη μέρα ξαπλώναμε στα χορτάρια του Χάιντ Παρκ, μου έλεγε η Μαρίζα, και τα βράδια γυρνάγαμε τα clubs, όπου όλο και κάποιο rock συγκρότημα θα έπαιζε. Έτσι είδα τους Velvet Underground με τη Nico μαζί, που δε θα ξεχάσω ποτέ μου! Nico και Joplin ήθελα να γίνω, τη Baez τη βαριόμουν...Ποιο κομμάτι θα ξεχώριζες; τη ρώτησα. Αυτό, μου απαντάει:
All tomorrow's parties, του Lou Reed κι αυτό! Respect!
2006: Συμμετέχω στο φεστιβάλ μουσικών ντοκιμαντέρ της Πράγας με τίτλο MOFFOM (Music On Film - Film On Music). Πριν την προβολή του δικού μου ντοκιμαντέρ, του Ζωντανοί στο Κύτταρο - Σκηνές Ροκ, προβάλλεται ένα άλλο ντοκουμέντο για την underground χίπικη σκηνή της τέως Τσεχοσλοβακίας με το συγκρότημα Plastic People of the Universe. Οι παππούδες έχουν έρθει κι αυτοί να δουν τα νιάτα τους στη μεγάλη οθόνη, κάθονται μετά και βλέπουν και το Κύτταρο. Ο ντράμερ τους, πάνω από 60 ετών, με μακριά άσπρα μαλλιά και μούσια, εντυπωσιάζεται από τον Πουλικάκο και τους Εξαδάχτυλος, έτσι όπως καταγράφηκαν στην ταινία μου και στο Αλδεβαράν του Ανδρέα Θωμόπουλου. Εκείνο το βράδυ, οι Plastic έπαιξαν live στο μπαρ του φεστιβάλ Τα παιδιά του Πειραιά του Χατζιδάκι (και γαμώ τις κακογουστιές), ενδεχομένως γιατί ένα ελληνικό μουσικό ντοκιμαντέρ ακολούθησε το δικό τους. Στο τέλος, ο ντράμερ με τον οποίο πίναμε ούζα μου χαρίζει ένα cd τους, που δε θα έβρισκα - ισχυρίστηκε - πουθενά! Τι cd ήταν αυτό; Η τσέχικη βερσιόν της Μπανάνας των Velvet Underground και όχι μόνο! Με όλα σχεδόν τα θρυλικά κομμάτια παιγμένα από τους Plastic People of the Universe και τραγουδισμένα στα τσέχικα, εφόσον όποτε ο Lou Reed επισκεπτόταν το πρώην ανατολικό μπλοκ, τους έπαιρνε ως backing band του!
2008: Πρωτομπαίνω στην οικία του Μάνου Χατζιδάκι στη Ρηγίλλης, Φεβρουάριος μήνας. Το ωραιότερο δώρο για τα γενέθλια μου! Ο γιος του, ο Γιώργος, μου δείχνει τα βινύλια του Μάνου από την Αμερική. Σε περίοπτη θέση η Μπανάνα των Velvets και του Warhol. Γυρίζω τον άσπρο φάκελλο και βλέπω στην πίσω πλευρά του βελάκια που οδηγούσαν σε σημειώσεις για κάθε τραγούδι, φτιαγμένα από τον Χατζιδάκι. Θυμάμαι ότι στα τραγούδια Waiting for my man και Venus in Furs ο Μάνος είχε γράψει τη λέξη ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ με γράμματα κεφαλαία, ενώ κάπου προς την άκρη του οπισθόφυλλου σημείωνε Λου Ρηντ σπουδαίος!
2009: Αποκλειστική συνέντευξη με την Αρλέτα μετά την περιπέτεια με την υγεία της. Όλα και όλοι συνηγόρησαν πως δε με θέλουν εκεί πάνω, μου εξομολογείται, προτού την πάω στο αγαπημένο μου παρελθόν και μου μιλήσει κι αυτή γι' αυτόν! Το 1973 γύρισα ολόκληρη την Αγγλία, ακούγοντας συνέχεια μόνο δύο πράγματα: Το Tubular Bells του Mike Oldfield κι αυτό εδώ:
Walk on the wild side, πάλι ο Lou Reed! Ίσως το πιο γνωστό τραγούδι του - δεν υπήρχε στυλάτο μπαράκι και club που να μην το έπαιζε - παρά την τολμηρή στιχουργική θεματική του: τοξικομανείς και πόρνες, αρσενικές και θηλυκές, ένα ολιγόλεπτο road movie από τον τζίνιους, όπως μου τον είχε αποκαλέσει ο D.A. Pennebaker προ αμνημονεύτων χρόνων.
2010: Συνεργασία Λένας Πλάτωνος - Δημήτρη Παπαϊωάννου για τον Καβάφη. Βλέπουμε τακτικά τον Δημήτρη και συνομιλούμε. Σε μία συνάντηση, μας λέει ότι συνδέεται με φιλία με τη Laurie Anderson, την έχει φιλοξενήσει σπίτι του μάλιστα, αλλά μακριά απ' τα φώτα της δημοσιότητας. Η Laurie Anderson, άλλη σπουδαία περίπτωση αυτή, σύζυγος του Lou Reed από το 2008! Τον τυχερό, σκέφτομαι, για φαντάσου να πηγαίνεις στo Long Island στο σπίτι της Laurie και να σου μαγειρεύει ο Lou Reed! Ξαναρχίζω να μελετάω τον Αμερικανό πρωτοποριακό καλλιτέχνη, ανακαλύπτω το άλμπουμ του με τίτλο The Raven του 2003 και εντυπωσιάζομαι με την κατάθεση του πάνω στον Edgar Allan Poe. Μάλλον είχα μείνει στο Tales of mystery and imagination των Alan Parsons Project από τα mid - 70s, ετούτη εδώ όμως η δουλειά του Lou Reed ήταν άλλο πράγμα:
2012: Μόλις πέρσι αποκτώ το άλμπουμ Ξενοδοχείο (1996) του Διονύση Σαββόπουλου. Το απόφευγα, να πω την αλήθεια, προτιμούσα ν' ακούω τον Τζίμη Πανούση να σατιρίζει τον εξελληνισμό του Perfect Day, όχι ως Μέρα όμορφη, αλλά ως Πρέζα όμορφη. Γελούσα και γελάω πολύ με το εν λόγω νούμερο του Πανούση, που αποτυπώθηκε και στη δισκογραφία. Ωστόσο, το Ξενοδοχείο αποτέλεσε το τελευταίο δισκογραφικό project του συχωρεμένου Φαληρέα - γκουρού του Σαββόπουλου για τον Νιόνιο σε μία προσπάθεια να τον επανασυνδέσει με το rock παρελθόν του και τα τραγούδια που τον γαλούχησαν, όταν έγραφε το Φορτηγό, το Περιβόλι του τρελού και τον Μπάλλο.
Ακούστε το, μπορεί ο Τζίμης Πανούσης να έλεγε Το κάνεις που το κάνεις ελληνικό, γιατί σαγκριά και δε λες καλύτερα τσικουδιά;, είναι όμορφα όμως ενορχηστρωμένο, ο Σαββόπουλος ερμηνεύει αληθινά και του πάει πολύ, ενώ συν τοις άλλοις αναδεικνύεται απόλυτα η διαχρονικότητα και η οικουμενικότητα ενός πανέμορφου τραγουδιού του Λοΐσιου Διαβασμένου από τα 1972!
2013: 27 Οκτωβρίου. Η είδηση σκάει στα social media σα βόμβα! Πέθανε ο Lou Reed σε ηλικία 71 ετών! Είναι αλήθεια ή αισχρή μούφα; Η Guardian το επιβεβαιώνει, λίγο μετά και το BBC. Τον περασμένο Μάιο είχε κάνει μεταμόσχευση ήπατος και η σύζυγος του, Laurie Anderson, είχε δηλώσει πως έφτασε ένα βήμα πριν το θάνατο! Νιώθω - και δεν είμαι ο μόνος - σα να χάνω συγγενή μου. Διαβάζω αναρτήσεις στο facebook του Μάκη Μηλάτου, αλλά και του φίλου και πιο στενού συνεργάτη του, του John Cale. Συγκινούμαι μέχρι δακρύων. Ο άνθρωπος αυτός, ο μέγιστος καλλιτέχνης, παρουσιαζόταν κατά καιρούς μπροστά μου από την εφηβεία μου και μετά. Απόδειξη το post τούτο. Το καλύτερο, πάντως, το έγραψε ένας άλλος φίλος πριν από λίγες ώρες στο facebook: Ο καθένας έχει να θυμηθεί μια δικιά του ιστορία με το θείο Lou...
Καληνύχτα, λοιπόν, θείε Lou, και καλό δρόμο. Το όνομα σου είναι ήδη γραμμένο με χρυσά γράμματα στην παγκόσμια ιστορία της Τέχνης!
