Τον Ηλία Λιούγκο, που κάποτε τον θεωρούσα ακριβοθώρητο καλλιτέχνη, μα η ζωή τά'φερε έτσι και μού'γραψε μουσική σε δύο ταινίες μου, τον έχω δει να τραγουδάει Μάνο Χατζιδάκι αμέτρητες φορές την τελευταία δεκαετία. Από το Ηρώδειο και το Μέγαρο Μουσικής μέχρι μικρές μουσικές σκηνές και την Τεχνόπολη.
Χθες βράδυ, πάντως, μιλώντας για τη συναυλία της Τεχνόπολης με τίτλο ''Στις Αγορές του Μάνου Χατζιδάκι'' (τραγούδια δηλαδή από τη ''Ρωμαϊκή Αγορά'' του 1986 και τη ''Λαϊκή Αγορά'' του ΄87), βλέποντας παράλληλα και την κοσμοσυρροή, θα έλεγα πως ήταν μία σπάνια βραδιά, απ' αυτές με χρώμα, άρωμα και γεύση Μάνου Χατζιδάκι.
Δεν είναι μικρό πράγμα αυτό! Έχω παρακολουθήσει σχεδόν όλες τις χατζιδακικές συναυλίες με τραγουδιστές - ''ονόματα'', πολύ πιο προβεβλημένους ίσως και λόγω εποχής από τον Λιούγκο, στις οποίες όμως ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ο μεγάλος απών.
Κι αν ακόμη δίπλα στον Λιούγκο δεν υπήρχαν τα άλλα παιδιά του Χατζιδάκι, σαν την Έλλη Πασπαλά και τη Νένα Βενετσάνου λόγου χάριν, μας αποζημίωσε ο ίδιος με την επιλογή του να μοιράσει τα τραγούδια του Μάνου σε δύο άλλες γνήσιες ερμηνεύτριες: Την Καλλιόπη Βέττα με τη φωνή αηδονιού, που ήταν εξαιρετική στον ''Κυρ - Αντώνη'' και στο ''Μη το ρωτάς τον ουρανό'', εκεί που την απόδοση της στο ''Κάθε τρελό παιδί'' θα ορεγόταν έως και η...Loreena McKennitt,
και την ατόφια ρεμπέτισσα Φωτεινή Βελεσιώτου, συγκλονιστική στην ''Αθανασία'', απολύτως μεσ' στα νερά της στο ''Ειμ' αητός χωρίς φτερά'' και δωρική στο ''Ο Γιάννης ο φονιάς''.
Τι έκπληξη όμως ήταν να ακούς το ''Χάρτινο το φεγγαράκι'' από τη Βελεσιώτου! Καθώς τη συνόδευε μυσταγωγικά η Δέσποινα Στεφανίδου στο πιάνο, μόνιμη συνεργάτιδα του Ηλία Λιούγκου τα τελευταία χρόνια, κοίταζες ψηλά στον ουρανό να δεις αν όντως ο χωρισμός των ανθρώπων μετέτρεψε το φεγγάρι σε ένα στρογγυλό κατακίτρινο κομμάτι χαρτί! Έχω ακούσει αυτό το απέθαντο τραγούδι του Χατζιδάκι και του Γκάτσου, φτιαγμένο στα 1948, από όσες φωνές μπορεί κανείς να φανταστεί. Τώρα δηλώνω ευθέως, χωρίς να είναι ενθουσιασμός της στιγμής, πως η Φωτεινή Βελεσιώτου τού έδωσε μιαν άλλη απρόβλεπτη διάσταση. Μπράβο της και μπράβο στον Λιούγκο που της το ''έδωσε''!
Μυστήριο πράγμα να μη βαριέσαι ποτέ τις συναυλίες με τραγούδια του Χατζιδάκι! Κι ας ξέρεις απ' έξω κάθε στίχο, κι ας αναγνωρίζεις ποιο κομμάτι ακολουθεί με την πρώτη νότα!
Συνέβη κι ένα ευτράπελο: Όταν κάθισε η Βελεσιώτου και πήγε να συνεχίσει ο Λιούγκος, ο κόσμος την καλούσε πάλι, φωνάζοντας ''Τις Μέλισσες''! ''Μακάρι να τις έλεγε τις Μέλισσες'' απάντησε ο Ηλίας ''απόψε όμως παίζουμε μόνο τραγούδια του Χατζιδάκι''!
Στο τέλος, Λιούγκος, Βελεσιώτου και Βέττα τραγούδησαν τα ''Λουστράκια'' από το ''America - America'', στην τριφωνία με τους στίχους του Γκάτσου, αλλά ο κόσμος είχε άλλη άποψη για το κλείσιμο της συναυλίας κι έτσι άρχισαν οι παραγγελιές: ''Τσάμικος'', ''Θάλασσα πλατειά'', μέχρι και τα ''Λιανοτράγουδα'' από τον ''Μεγάλο Ερωτικό'' ζήτησε κάποιος. ''Πρέπει να συμφωνήσετε όλοι σε ένα'' έκανε τη σωστή υπόδειξη ο Λιούγκος
με αποτέλεσμα το encore να βασιστεί στο ''Cundu Luna Vini'' από τα ''Παράλογα'' και στο ''Χάρτινο το φεγγαράκι''. Στην παρουσίαση των μουσικών αμέσως μετά, ένα δέος με έπιασε στο άκουσμα του ονόματος της Στέλλας Κυπραίου στην κιθάρα και στις ενορχηστρώσεις. Η επί μία 20ετία κλασική κιθαρίστρια του Χατζιδάκι σίγουρα έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία του κλίματος που λέω στην αρχή του review, πέραν του Λιούγκου και των άλλων δύο τραγουδιστριών.
Γιατί τελικά ο Μάνος Χατζιδάκις, ακόμη κι αν δεν έγραψε ποτέ του συμφωνική μουσική, ακόμη κι αν περιορίστηκε σε κύκλους τραγουδιών και σε μουσικές για το θέατρο, το χορόδραμα και τον κινηματογράφο, είναι αναμφισβήτητα Κλασικός! Ο Μάνος Χατζιδάκις δεν θα γίνει ποτέ παλαιομοδίτικος, δεν έχει ανάγκη από ''ανανεώσεις'', διασκευές και πειράγματα, όπως δεν είχαν και δεν έχουν ο Beethoven και ο Chopin. Επίσης, το γεγονός πως δεν έπεφτε καρφίτσα χθες στην Τεχνόπολη - με καθίσματα, έστω, αφού δεν εμφανίστηκε και η PJ Harvey - φανερώνει την ανάγκη του κόσμου να επαναπροσεγγίσει το αυθεντικό χατζιδακικό ήθος. Λυπάμαι αν ακούγομαι στενόμυαλος, αλλά πιστεύω ακράδαντα πως το μόνο που απαιτείται σήμερα για να παρουσιαστούν σωστά τα τραγούδια του είναι αυτό, Ήθος και τίποτα άλλο. Και ο Ηλίας Λιούγκος έχει αποδείξει πως διαθέτει Ήθος ως τραγουδιστής και τραγουδοποιός από το 1976 που εμφανίστηκε 20χρονος στην ελληνική μουσική! Τέλος, για να μην παρεξηγηθώ κιόλας, θεωρώ πως τα ''Transformations'' του Κ. Βήτα ήταν ένας αριστουργηματικός δίσκος, που ήδη διεκδικεί επάξια τη θέση του στην εργογραφία του Χατζιδάκι εν τη απουσία του. Μία φωτεινή εξαίρεση, ας μου επιτρέψετε!
