Οι παλιές εβδομαδιαίες ΕΙΚΟΝΕΣ των δεκαετιών του ’50 και του ’60 έχουν δύο ζωές. Η πρώτη, επί Ελένης Βλάχου, ξεκινά με το παρθενικό τεύχος του περιοδικού της 31/10/1955 και ολοκληρώνεται με το 599 της 14/4/1967.
Η δεύτερη περίοδος της Πάπυρος Πρεςς κάνει αρχή με το τεύχος 601 της 8/3/1968 και ολοκληρώνεται με το 622, που βρέθηκε στα περίπτερα την 2/8/1968.
Όμως κάτι λείπει ενδιαμέσως. Κάτι απουσιάζει. Υπήρξε ποτέ το τεύχος 600 των ΕΙΚΟΝΩΝ; Πώς, δηλαδή, από το 599, που κυκλοφόρησε μια βδομάδα πριν το πραξικόπημα, πηγαίνουμε στο 601, σχεδόν ένα χρόνο μετά; Τι έγινε εκείνο το… 600; Τυπώθηκε ποτέ ή απλώς παρακάμφθηκε ένα νούμερο… έτσι, για κάποιο λόγο;
Το ερώτημα πάντως είναι ένα. Γιατί να έκλεισε το περιοδικό, όταν μάλιστα πουλούσε 60 χιλιάδες αντίτυπα(!) την εβδομάδα;
Φίλος που γνωρίζει ότι αυτά τα πράγματα μ’ ενδιαφέρουν και τα ψάχνω μού έστειλε πριν λίγο καιρό ένα link σχετικό, και βεβαίως διαφωτιστικό που αφορούσε στο τεύχος-φάντασμα των ΕΙΚΟΝΩΝ, το υπ’ αριθμόν 600.
Υπάρχει, λοιπόν, μιαν ανάρτηση σ’ ένα βασιλικό site, το royalchronicles.gr, το οποίο δίνει όλες τις απαντήσεις. Κάποιος συλλέκτης, φίλος και θιασώτης προφανώς της εν Ελλάδι μοναρχίας, είχε στην κατοχή του το συγκεκριμένο τεύχος #600 – ένα αληθινό collector’sitem, αφού ελάχιστα μόλις αντίτυπά του φαίνεται πως διασώθηκαν. Για ποιο λόγο διασώθηκε το συγκεκριμένο; Ίσως γιατί είχε ένα ακόμη «βασιλικό» εξώφυλλο…
Ήταν γνωστή η προσήλωση της αείμνηστης Ελένης Βλάχου (1911-1995) στον βασιλικό θεσμό. Πολλά τεύχη των ΕΙΚΟΝΩΝ, περισσότερα από 50, είχαν γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο «βασιλικά» εξώφυλλα, ενώ τέτοιο ήταν και το #600, αφού εκεί εικονίζονταν, βολτάροντας στην Ακρόπολη, η πριγκίπισσα Μαργκρέτε της Δανίας (η σημερινή βασίλισσα Μαργαρίτα Β΄) με τον τότε μνηστήρα της (και νυν σύζυγό της) κόμη Ενρύ ντε Λαμπόρ ντε Μονπεζά.
Με το που γίνεται το πραξικόπημα η Ελένη Βλάχου δίνει εντολή να κλείσουν όλα τα έντυπά της. Η Καθημερινή, η Μεσημβρινή και οι ΕΙΚΟΝΕΣ σταματούν να τυπώνονται, με το #600 των ΕΙΚΟΝΩΝ, που κανονικά θα κυκλοφορούσε την Παρασκευή της 21ης Απριλίου 1967, να αποσύρεται και να πολτοποιείται. Τα μετρημένα τεύχη που διασώθηκαν τα έχουν ξεφυλλίσει ελάχιστοι…
Η ιστορία έχει προσμετρήσει τη στάση της Ελένης Βλάχου να κλείσει τα έντυπά της, με το που σκάει η δικτατορία, ως μια πράξη αντίστασης. Και είναι αλήθεια πως ποτέ δεν τυπώθηκαν στην Καθημερινή ή την Μεσημβρινή οκτάστηλοι τίτλοι του τύπου… «Ο Στρατός απεσόβησεν αιματοκύλισμα» [Τα Νέα, 24/4/1967].
Το θέμα, όμως, είναι τι θα γινόταν αν όλοι οι υπόλοιποι εκδότες, οι καλλιτέχνες, οι τραγουδοποιοί κ.ά. υιοθετούσαν τη στάση τής Ελένης Βλάχου; Θα έμενε ο κόσμος επί χούντας χωρίς περιοδικά κι εφημερίδες; Χωρίς βιβλία; (Για να μη μιλήσουμε για τους ανέργους και τις οικογένειές τους). Οι τραγουδοποιοί μας θα έπρεπε να το βουλώσουν δηλαδή, επειδή οι στίχοι τους θα υποβάλλονταν στη λογοκρισία; Το ίδιο θα έπρεπε να κάνουν και οι θεατρικοί συγγραφείς μας, οι ποιητές μας και όλοι οι υπόλοιποι; Δηλαδή ή φίμωμα ή λιβάνισμα; Άλλος δρόμος δεν υπήρχε;
Ο κόσμος αγωνίστηκε (όσοι αγωνίστηκαν δηλαδή) με τον τρόπο που μπορούσε, όπως μπορούσε, κάποιοι λιγότερο, κάποιοι περισσότερο, προσφέροντας μια διέξοδο. Εκδότες έβγαλαν «ακατάλληλα» βιβλία και πριν την άρση της προληπτικής λογοκρισίας κάτω από τη μύτη του καθεστώτος, υπήρξε ένα ολόκληρο κύκλωμα «παράνομου» Τύπου, τραγουδοποιοί προσπάθησαν να παρακάμψουν τη λογοκρισία μπουρδουκλώνοντας κάποια λόγια, θίασοι ανέβαζαν έργα, τα οποία κατέβαιναν ή περικόπτονταν εν συνεχεία μετά τις σχετικές οχλήσεις κ.ο.κ.
Αυτές ήταν πράξεις μικρής ή μεγαλύτερης αντίστασης, στις οποίες παιζόταν κομματάκι η ζωή σου, η καριέρα σου, η επιβίωσή σου (η δική σου και της οικογένειάς σου).
Να τι είχε πει ο Κάρολος Κουν στο περιοδικό Καλλιτεχνική Επιθεώρηση (Περίοδος Β, τεύχος 2, Φεβρουάριος του 1979), για την στάση τού ιδίου και του Θεάτρου Τέχνης επί Δικτατορίας, όταν αντιμετώπισε πρόβλημα με τη λογοκρισία…
«Ο δημοκρατικός πνευματικός κόσμος άρχισε από την πρώτη στιγμή την ποικιλότροπη αντίσταση στο νέο καθεστώς. Μερικοί πίστεψαν ότι πρέπει να κηρυχτεί μια πνευματική απεργία διαρκείας με την αποχή των πνευματικών εργατών από τη δουλειά τους. Το Θέατρο Τέχνης δεν κράτησε μια τέτοια στάση, γιατί πίστευε πως δεν έπρεπε να νεκρωθεί η πνευματική ζωή του τόπου, θέση που ωστόσο αμφισβητήθηκε από ορισμένους.(…) Πάντως νομίζω ότι πολιτικά αυτή ήταν και η πιο σωστή απόφαση (σ.σ. να λειτουργήσει κανονικά το Θέατρο Τέχνης επί δικτατορίας). Κι αυτό γιατί η πνευματική απεργία μόνο σε βάρος των πνευματικών ανθρώπων και της δημοκρατικής σκέψης είναι».
Κάποια στιγμή, πιθανώς στις αρχές του ’68, φαίνεται πως η Ελένη Βλάχου πουλάει τα δικαιώματα των ΕΙΚΟΝΩΝ στον Γιάννη Α. Πουρνάρα της Πάπυρος Πρεςς. Η νέα αρχή, πάντα σε εβδομαδιαία βάση, γίνεται με το τεύχος 601 τής 8/3/1968.
Οι νέες ΕΙΚΟΝΕΣ έχουν ωραιότερη εκτύπωση, καλύτερο χαρτί, έχουν ράχη, έχουν «σωστά» γενικώς εξώφυλλα –πιθανώς μόνο σε ένα, στο 604, εικονίζονται εστεμμένοι της βασιλικής αυλής της Νορβηγίας!– ενώ στα υπόλοιπα παρελαύνει κόσμος και κοσμάκης… ακόμη και ο Στάλιν(!) σε μια χειραψία του με τον Τρούμαν (τεύχος 602). Συγχρόνως το περιοδικό έχει το χρέος να μεταφέρει στον έλληνα αναγνώστη κάτι από τον χαλασμό Κυρίου που συνέβαινε στον κόσμο το 1968. Και το έπραξε στο μέτρο του δυνατού…
Το τελευταίο τεύχος των sixties ΕΙΚΟΝΩΝ ήταν το 622, όπως αναφέρθηκε και στην αρχή, που βγήκε στα περίπτερα την Παρασκευή 2 Αυγούστου του 1968 με κεντρικό τίτλο «Πράγα: Συνομιλίες υπό την απειλή επεμβάσεως/ Θα τολμήση η Ρωσία;».
Το ερώτημα πάντως είναι ένα. Γιατί να έκλεισε το περιοδικό, όταν μάλιστα πουλούσε 60 χιλιάδες αντίτυπα(!) την εβδομάδα; Κάποιοι στο δίκτυο λένε πως δεν άντεξε στο μαρκάρισμα τής λογοκρισίας, αν και δεν πρέπει να ήταν αυτός ο λόγος επειδή μια εβδομάδα αργότερα (9/8/1968) κυκλοφόρησε από τους ίδιους εκδότες (Πάπυρος Πρεςς) το πρώτο τεύχος του νέου περιοδικού ΕΠΙΚΑΙΡΑ, το οποίο εκινείτο στην ίδια, γενικώς, γραμμή με εκείνη των ΕΙΚΟΝΩΝ. Εδώ, όμως, ανοίγει μια άλλη ιστορία…
σχόλια