Της Oksana Marafioti από το Time
Πριν από κάποιο καιρό, κατά τη διάρκεια μιας παρουσίασης ενός βιβλίου μου στο Σαν Φρανσίσκο, μια γυναίκα από το ακροατήριο ανακοίνωσε ότι ήρθε για να προειδοποιήσει τον κόσμο σχετικά με τους τσιγγάνους. Μιλούσα για τα παιδικά μου χρόνια σε ένα νοικοκυριό Ρομά στην πρώην Σοβιετική Ένωση, για το υπέροχο σπίτι των γονιών μου, για την μετανάστευση στην Αμερική, για τα χρόνια μου στο κολέγιο, για τη δουλειά μου στον κινηματογράφο πριν αποφασίσω να ανοίξω ένα στούντιο πιάνου για παιδιά. Τότε σηκώθηκε και είπε ότι ένας Τσιγγάνος είναι ένας Τσιγγάνος. Ακριβέστερα, ότι ένας Τσιγγάνος δεν μπορεί να ενσωματωθεί στην κοινωνία, επειδή οι Τσιγγάνοι είναι μια κατηγορία υπανθρώπων που αδυνατούν να αναπτύξουν πιο εξελιγμένο τρόπο σκέψης. Ο κόσμος στο ακροατήριο είχε αρχίσει να εκνευρίζεται, τα πρόσωπά τους σκληρά και γεμάτα θυμό. Η δυσπιστία και ο θυμός με κρατούσαν κολλημένη στη θέση μου πίσω από το μικρόφωνο όταν άρχισε να μας λέει ότι οι Τσιγγάνοι έχουν τροποποιηθεί γενετικά από τη φύση για να κάνουν παιδιά σε ηλικία 9 χρονών και ότι τα περισσότερα κορίτσια πεθαίνουν 14 χρονών. Προσπάθησα να κρατήσω την ψυχραιμία μου και να εξηγήσω ότι η πλειοψηφία των Ρομά ζουν απολύτως φυσιολογικές, βαρετές ζωές, και μετά αναρωτήθηκα γιατί βρέθηκα σ' αυτή τη θέση. Πώς στριμώχτηκε μια ολόκληρη εθνότητα τόσο ανελέητα σε ένα στερεότυπο;
Και όμως αυτό συμβαίνει ξανά και ξανά, και συνέβη πρόσφατα όταν ανακαλύφθηκε ότι ένα μικρό κορίτσι που ονομάζεται Μαρία βρίσκεται υπό τη φροντίδα ενός ζευγαριού στη Λάρισα, του Χρήστου Σαλή και την Ελευθερίας Δημοπούλου, οι οποίοι δεν είναι οι βιολογικοί γονείς. Ο τύπος έχει δώσει στη Μαρία το όνομα «το ξανθό αγγελούδι». Εν τω μεταξύ, ο Σαλής και η Δημοπούλου κατ' επανάληψη αναφέρονται στους τίτλους ως «Ρομά» ή «Τσιγγάνοι». Φανταστείτε για μια στιγμή, αν περιγράφαμε πάντα τους υπόπτους με την εθνικότητά τους και όχι με τη χώρα προέλευσής τους, οπότε ας πούμε Άγγλοι πολίτες με καταγωγή από την Καραϊβική θα περιγράφονταν ως «ζευγάρι μαύρων» και όχι «ένα ζευγάρι από το Λίβερπουλ». Στην περίπτωση της Μαρίας, υπήρξε ένα αυτόματο τεκμήριο ενοχής, αλλά ήταν η εθνικότητα που καθόρισε το έγκλημα.
Μετά υπάρχουν οι εικόνες: η 4χρονη ή 5χρονη κοιτάει την κάμερα, οι κοτσίδες της βουτηγμένες σε σκούρα βαφή, τα ρούχα κουρελιασμένα, με βρώμικα δάχτυλα. Ένα είναι το συμπέρασμα που προκύπτει, και χωρίς καθοριστικά δεδομένα, χωρίς δισταγμό, επιτρέπουμε να εγκατασταθεί στο μυαλό μας: η Μαρία «τσιγγανοποιήθηκε!» Και στη συνέχεια κοιτάμε μήπως πρόκειται για περίπτωση trafficking Τσιγγάνων και για περίπτωση αμέλειας στα χέρια Τσιγγάνων. Το στερεότυπο των Τσιγγάνων που αρπάζουν παιδιά υπάρχει εδώ και αιώνες, αλλά ρώτα κάποιον αν μπορεί να σου πει ένα συγκεκριμένο περιστατικό, και όλοι ξύνουν το κεφάλι τους. Πιο ανησυχητικά ιστορικά γεγονότα έχουν διασωθεί, συμπεριλαμβανομένων και αρχείων με περισσότερους από 133 νόμους κατά των Τσιγγάνων που θεσπίστηκαν γύρω στο 1551, που τιμωρούσαν Τσιγγάνους με θανατική ποινή και οι αρχές συστηματικά άρπαζαν παιδιά Ρομά και τα τοποθετούσαν σε «σωστά» σπίτια, μια τάση που συνεχίστηκε μέχρι το πρώτο μισό του 19ου αιώνα.
Η απαγωγή των παιδιών δεν είναι το αγαπημένο χόμπι των Ρομά. Έχουμε αρκετά δικά μας, και όπως μπορεί να επιβεβαιώσει κάθε γονιός, η ανατροφή των παιδιών απαιτεί χρόνο, λεφτά και την αρετή της άπειρης υπομονής. Οι περισσότεροι Ρομά – φοιτητές, επαγγελματίες, ιδιοκτήτες σπιτιών, πολίτες – είναι υπερβολικά απασχολημένοι με το να χτίζουν καριέρες και το μέλλον τους για να σκέφτονται σε ποια σκοτεινή γωνιά θα ψάξουν παιδιά για να αρπάξουν, γιατί στην πραγματικότητα οι περισσότεροι Ρομά δεν είναι πλανόδιοι που ζουν έξω από τροχόσπιτα, αλλά αφομοιώνονται στην κοινωνία. Από τα 10 εκατομμύρια των Ρομά που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη τη γη, μόνο μερικές χιλιάδες ζουν σε καταυλισμούς. Όμως η πολιτιστική συγχώνευση έχει και ένα τίμημα: προκειμένου να γίνουν αποδεκτοί και να έχουν ευκαιρία σε μια κανονική ζωή, οι περισσότεροι Ρομά κρατούν την εθνικότητά τους μυστική.
Επιστροφή στη Μαρία. Μπορεί πράγματι οι κατηγορούμενοι να έχουν πάρει ένα παιδί από μια μητέρα που δεν μπορούσε πια να το φροντίζει. Ο Κώστας Κατσαβός, ένας από τους δικηγόρους του ζευγαριού, είπε ότι η Μαρία υιοθετήθηκε με άδεια της βιολογικής μητέρας, αν και η υιοθεσία δεν ήταν «εκτός του νόμου». Μπορεί επίσης να έχει διαπραχθεί ένα ασυγχώρητο έγκλημα. Αλλά αν είναι έτσι, το γεγονός ότι αυτοί είναι Ρομά θα έπρεπε να είναι το λιγότερο σημαντικό στοιχείο, αντί να είναι το πιο σημαντικό. Το έγκλημα καταρρίπτει όλες τις ταμπέλες εκτός από μια: το ανήθικο.
σχόλια