[Marc Lowen / BBC ATHENS - 23 Δεκεμβρίου 2013]
Με τις προβλέψεις να θέλουν την ανάπτυξη να έρχεται μέσα στο 2014 και την ανεργία να μειώνεται ελαφρώς, η αισιοδοξία της ελληνικής κυβέρνησης στην Αθήνα είναι ορατή. Οι Έλληνες όμως γνωρίζουν πως οι ημέρες που έρχονται θα εξακολουθούν να είναι δύσκολες.
Υπάρχουν όμως και εκείνες οι λίγες στιγμές που ακριβώς πριν το ηλιοβασίλεμα, λούζουν την Αθήνα με μια βαθιά μοβ λάμψη. Είναι ένα φως που ποτέ και πουθενά δεν έχω ξαναδεί. Συχνά βρίσκομαι να το περιμένω κοιτάζοντας έξω προς τον ήλιο νωρίς το απόγευμα.
Δύει ακριβώς πίσω από την Ακρόπολη, τον τόπο λατρείας των αρχαίων θεών, καθώς λαμπυρίζει πάνω από το κοντινό Αιγαίο. Οι ακτίνες του χορεύουν πάνω από τα βουνά. Μετά φτάνουν στον έναν και μοναδικό ουρανοξύστη της πόλης, τον Πύργο των Αθηνών που ξεπροβάλλει πάνω από έναν ορίζοντα ο οποίος δεν επιτρέπει σε τίποτα να σταθεί πιο ψηλά από την Ακρόπολη. Τα χρώματα αλλάζουν και για λίγα δευτερόλεπτα το κτίριο μοιάζει να φλέγεται ρίχνοντας ένα πορτοκαλί φως στην πλατεία. Eίναι σχεδόν σαν θρησκευτική εμπειρία σε μια πόλη αξιομνημόνευτη μέσα στους αιώνες πόλη που όμως διανύει μια σκοτεινή περίοδο.
Καθώς σήμερα παρακολουθώ αυτή τη στιγμή, μπορώ στο βάθος να ακούσω τον αντίλαλο των διαδηλώσεων και τα συνθήματά τους κατά της λιτότητας. Ποιος να είναι αυτή τη φορά; Γιατροί; Πανεπιστημιακοί; Δεν μπορείς πλέον να το παρακολουθήσεις...
Παρόλο που οι εξεγέρσεις και οι διαδηλώσεις συνεχίζουν ενώ η εξαθλίωση από την τετραετή οικονομική κρίση μεγαλώνει, η Ελλάδα συνεχίζει να πορεύεται.
Αυτό είναι κάτι που πολλοί στο εξωτερικό αδυνατούν να κατανοήσουν: ότι ακόμη και στο χείλος της κατάρρευσης, όταν βόμβες μολότοφ και δακρυγόνα τύλιγαν την κεντρική πλατεία, όταν στο κοινοβούλιο μαίνονταν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες οι διαφωνίες για περισσότερες περικοπές, όταν στις Βρυξέλλες το φλέγον θέμα των διαβουλεύσεων ήταν το πώς μια χώρα μπορεί να μεταβεί από το ευρώ, η Ελλάδα κατάφερνε μέσα από τα συντρίμμια της να συνεχίζει. Τα καταστήματα παρέμεναν ανοιχτά, τα καφέ εξακολουθούσαν να γεμίζουν κόσμο, τα γραφεία λειτουργούσαν και οι τουρίστες συνέχιζαν να καταφθάνουν. Αυτό που γινόταν είδηση έξω ήταν η ιστορία της παρακμής μιας χώρας που έχασε την αυτοπεποίθηση της καθώς η ανεργία έφτανε το 27%, οι συντάξεις πετσοκόβονταν και οι άστεγοι πλήθαιναν.
Όλα αυτά είναι αλήθεια και υπήρξε εξαιρετικά θλιβερό να παρακολουθείς την διάλυση του κοινωνικού ιστού. Εκείνο που όμως οι ξένοι ανταποκριτές δεν μετέδωσαν ήταν το πώς η Ελλάδα κυριολεκτικά, δεν κατέρρευσε.
Αυτό με έκανε να προβληματιστώ. Τα σχολεία και τα νοσοκομεία που αδυνατούν να εξασφαλίσουν τον βασικό τους εξοπλισμό, οι αυτοκτονίες που έχουν αυξηθεί δραματικά, οι άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους καίγοντας ξύλα αντί για το ακριβό πετρέλαιο και η παράταξη που αρνείται το Ολοκαύτωμα και επιτίθεται σε μετανάστες εξακολουθεί να βγάζει στις δημοσκοπήσεις ποσοστά πάνω από 10%, δεν είναι σημάδια της πλήρους κατάρρευσης;
Και όμως η Ελλάδα λειτουργεί. Η κυβέρνηση της δεν έπεσε, το μεγάλο κύμα των διαδηλώσεων μοιάζει αποδυναμωμένο, ελάχιστοι βρίσκονται πια στο δρόμο και δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου περιστατικά βίας. Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτό;
Ένας σημαντικός παράγοντας είναι σίγουρα πως η αντιπολίτευση εξακολουθεί να παραμένει διχασμένη. Κομμουνιστές, συνδικαλιστές, η κουρασμένη μεσαία τάξη και οι αναρχικοί, συγκλίνουν άτσαλα σε διαδηλώσεις, γνωρίζοντας ενάντια σε τι αγωνίζονται αλλά χωρίς κοινούς στόχους.
Συμμετείχα σε μια φοιτητική διαδήλωση φέτος το Φθινόπωρο στην οποία κραύγαζαν τα ίδια παρωχημένα συνθήματα που ακούγονται τα τελευταία 40 χρόνια. Ο θεσμός της οικογένειας και η σημασία του, στην Ελλάδα έχει θωρακίσει πολλούς. Οι άνθρωποι εδώ αγαπούν τη ζωή. Ακόμη και αν κάποιοι δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά ή να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα, εξακολουθούν να βρίσκουν ευχαρίστηση από το κλίμα, το τοπίο και τον πολιτισμό τους.
Ίσως ευθύνη να έχει και το μεγάλο ποσοστό πολιτών που αθόρυβα υποστηρίζει όλο αυτό που συνέβη. Βρέθηκα σε ένα πολυσύχναστο μπαρ πρόσφατα με ένα δικηγόρο που ανήκει σε αυτήν τη μερίδα. Υποστήριξε πως η κρίση αλλάζει την Ελλάδα προς το καλύτερο. Oι πελατειακές σχέσεις που τροφοδοτούσαν τον δημόσιο τομέα με ακατάλληλους εργαζόμενους δείχνουν να εξαλείφονται. Οι Έλληνες μαθαίνουν να επιβιώνουν με όσα μέσα διαθέτουν και η φοροδιαφυγή έπαψε να γίνεται αποδεκτή. Στη νέα κουλτούρα αλληλεγγύης που έχει προκύψει κυριαρχεί η αίσθηση πως «είμαστε όλοι μαζί σ 'αυτό». Υπάρχει ακόμη και τα νέο πνεύμα της επιχειρηματικότητας που γεννιέται. Είναι μια απαραίτητη οδυνηρή μετάβαση. Οι ψυχίατροι μιλούν για τα πέντε στάδια της θλίψης: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και αποδοχή. Ίσως η Ελλάδα, η οποία γνώρισε μεγάλη θλίψη πλησιάζει προς το τελικό στάδιο.
Όλο και περισσότεροι φαίνεται να διαλέγουν το τωρινό δύσκολο ξεκαθάρισμα από τις εποχές του 2004 με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, την κατάκτηση του Euro και την αίσθηση του πλούτου που κυρίευσε τότε την Ελλάδα. Έχει πια γίνει ευδιάκριτη η ψευδαίσθηση της Ελλάδας προ της κρίσης και το γεγονός πως όλο εκείνο ήταν ένα πάρτι που έπρεπε να τελειώσει.
Το βέβαιο είναι πως οι αλλαγές στη χώρα είναι θεμελιώδεις. Το πόσο φυσιολογική εξακολουθούν να τη βρίσκουν οι επισκέπτες της είναι μάλλον η τρανταχτή απόδειξη της αντοχής των Ελλήνων. Πίσω από τα χαμόγελα όμως εξακολουθεί να κρύβεται ο φόβος για το μέλλον.
Η κυβέρνηση διατυμπανίζει πως τα χειρότερα πέρασαν, πως το τέλος της ύφεσης πλησιάζει και τα ποσοστά της ανεργίας μειώνονται. Στα χαρτιά οι αριθμοί δείχνουν πως αυτό ισχύει. Καθώς όμως ακόμη δώδεκα ταραχώδεις μήνες ολοκληρώνονται, κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να πει αν το ηλιοβασίλεμα πάνω από την Αθήνα σηματοδοτεί μια πραγματική αχτίδα ελπίδας.
σχόλια