Η Marinaleda είναι μία μικρή αγροτική πόλη 2,700 κατοίκων στην Ανδαλουσία της Ισπανίας, που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να την ξέρει κανείς μας. Παρόλαυτα το όνομα της απασχολεί συχνά τα διεθνή μέσα ενημέρωσης καθώς και τα Ελληνικά. Η Marinaleda έχει μία ιδιαιτερότητα: 0% ανεργία. Ένας “επαναστάτης” κουμουνιστής δήμαρχος (που μπλουζάκι με το όνομα του κοσμούσε την γραμμή των H&M για ένα φεγγάρι) και άνθρωποι πρόθυμοι να εργαστούν για το κοινό καλό είναι ότι απαιτείται για να στηθεί μία άναρχο-κομμουνιστική κοινότητα καταμεσής της Ισπανίας, που τόσο πριν όσο και τώρα κατά τη διάρκεια της κρίσης, είναι κάτι σαν φάρος που δείχνει προς μία πιθανή εναλλακτική. Όλοι δουλεύουν για το σωματείο της πόλης, οι εργασίες και οι μισθοί είναι ίσοι, κοινές αποφάσεις για το πως θα διαχειριστούν τον προυπολογισμό και αλληλοβοήθεια σε κάθε τομέα, είναι τα χαρακτηριστικά για τα οποία είναι περήφανοι οι κάτοικοι. Φυσικά τα πράγματα δείχνουν πάντα πιο ειδυλλιακά απ’ έξω, και η Marinaleda μπορεί να κρύβει πολλά από τον έξω κόσμο.
Ο Βρετανός δημοσιογράφος Dan Hancox θέλησε να επισκεφτεί αυτή την Ουτοπία για την οποία είχε ακούσει τόσα από τα φοιτητικά του ακόμη χρόνια, όταν και πέρασε μερικούς μήνες στην Σεβίλλη. Πρόσφατα, κυκλοφόρησε τις εμπειρίες του από την επίσκεψη του στην Marinaleda στο self-pubished βιβλίο του “Utopia and the Valley of tears”. Κατά το ήμισυ καταγραφή της χαρμολύπης που χαρακτηρίζει την Ισπανική ψυχοσύνθεση στην άλλοτε μεγάλη Σεβίλλη εν μέσω κρίσης (πολύ παρόμοια οπτική και εκφράσεις με τους Έλληνες όπως μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς διαβάζοντας το βιβλίο), η καταγραφή του Hancox μεταφέρει γνώριμα σκηνικά καθώς μιλάει με τα απομεινάρια των Indignados και καταγράφει την παρακμή του κινήματος που για λίγο χαρακτήρισε την γενιά μας. Το άλλο μισό μας μεταφέρει εντός της Marinaleda, στα άσπρα κτίρια που χτίζονται από τους εργάτες στην άκρη της πόλης για να στεγάσουν τους νέους κατοίκους (υπάρχει λίστα αναμονής για τα σπίτια αυτά, και νοικιάζονται για 15 ευρώ το μήνα), στον τηλεοπτικό σταθμό που μεταδίδει συνήθως τον Gordillo να διαβάζει ανακοινώσεις για απεργίες και νέους αγώνες καθώς και... ποιήματα του, στα μπάρ που είναι επίμονα γεμάτα και τις καθημερινές και το attitude της πόλης απέναντι στη μόρφωση, την ασφάλεια (δεν έχουν αστυνομία) και την θρησκεία (έχουν εκκλησία αλλά δεν έχουν ιερέα).
“Όταν πρώτο-φτάνεις, η Marinaleda μοιάζει με οποιαδήποτε άλλη μικρή πόλη της Ανδαλουσίας, ελιές απλώνονται προς τον ορίζοντα, παιδιά κλωτσάνε μπάλες σε φθαρμένους πέτρινους τοίχους, και ομπρέλες που κουνιούνται από το αεράκι έξω από τα τοπικά bar. Σύντομα αρχίζεις να προσέχεις τις μικρές διαφορές: Δεν υπάρχουν διαφημίσεις και μεγάλα brands, οι δρόμοι φέρουν ονόματα όπως του Fermín Salvochea, του αναρχικού δημάρχους τις Cadiz από τον 19ο αιώνα, του Salvador Allende, του Federico García Lorca και του Pablo Neruda.”
Το βιβλίο καταλήγει σε μία συνέντευξη με τον “επαναστάτη” δήμαρχο της κωμόπολης Juan Manuel Sánchez Gordillo:
“Στο γραφείο του δημάρχου κρέμεται ένα πορτραίτο του Τσε Γκεβάρα, μαζί με τρεις σημαίες: μία της Ανδαλουσίας, μία για την δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία (την κυβέρνηση που έριξε το πραξικόπημα του Franco), και μία κόκκινη, λευκή και πράσινη για την ίδια την Marinaleda; είναι πολύ καθαρό και απολύτως ακατάστατο. Στη μία γωνία ένας πίνακας με γράμματα/μουτζούρες, bullet points και περίεργα βελάκια; Απ’ ότι καταλαβαίνω, αυτός είναι ο προϋπολογισμός της πόλης.” αρχίζει η αφήγηση που συνεχίζει με τον Gordillo να περιγράφει το όραμα του. “"Οι ουτοπίες, δεν είναι χίμαιρες, είναι τα πιο ευγενή όνειρα που κάνουν οι άνθρωποι. Το όνειρο της ισότητας; το όνειρο ότι η στέγαση είναι δικαίωμα όλων, γιατί είσαι άνθρωπος, και όχι ένα εμπόρευμα για να γίνεις προϊόν σπέκουλας; το όνειρο ότι οι φυσικοί πόροι – για παράδειγμα η ενέργεια – δεν θα έπρεπε να είναι στην υπηρεσία των πολυεθνικών, αλλά στην υπηρεσία του λαού. Όλα αυτά είναι όνειρα που θα θέλαμε να μετατρέψουμε σε πραγματικότητα. Πρώτα, στο μέρος στο οποίο ζούμε, με την γνώση ότι ο καπιταλισμός μας περικυκλώνει από παντού; και έπειτα, στην Ανδαλουσία, και στον κόσμο."
Πώς τοποθετεί κανείς τον εαυτό του εν καιρό παγκόσμιας κρίσης είναι φυσικά το κεντρικό θέμα του βιβλίου. Υπάρχουν αναφορές για μία άτυπη καταπίεση που δέχεται όποιος κοντράρει τον δήμαρχο, αλλά και άνθρωποι που ορκίζονται ότι στην “ουτοπία” βρήκαν το νόημα που έλειπε απ’ τη ζωή τους. Το συχνά αιχμηρό χιούμορ του Hancox παρεισφρέει στις γωνίες που οι “επαναστάτες” θα ήθελαν να κρατήσουν κρυφές και οι αντίπαλοι τους υπερτονίζουν, τις φέρνει στο φως, τις ζυγίζει απέναντι στα συναισθήματα με τα οποία τον άφησε η Marinaleda και αφήνει να βγάλουμε τα συμπεράσματα μας.
Όπως έλεγε και ο πατέρας του νεο-φιλελευθερισμού Milton Friedman, εν καιρώ κρίσης “πρέπει να είμαστε εκεί, έτοιμοι, με λύσεις και παραδείγματα για να επιτύχουμε την αλλαγή”. Όταν, και αν, έρθει η ώρα που χρειαζόμαστε μια εναλλακτική στον καπιταλισμό, μπορεί η Marinaleda να γίνει παράδειγμα προς μίμηση; Καιρός να αρχίσουμε να μελετάμε την βιωσιμότητα των ουτοπιών μας, και η μικρή κωμόπολη της Ανδαλουσίας, μπορεί να χρησιμεύσει ως μέτρο ίσως.
σχόλια