Έχουν περάσει είκοσι χρόνια από την 6η Μαρτίου του 1994, οπότε και άφησε την τελευταία της πνοή στο Memorial Hospital της Νέας Υόρκης. Είκοσι χρόνια μετά ο μύθος της διάσημης και παθιασμένης Ελληνίδας παραμένει ζωντανός και με έναν παράξενο τρόπο μονίμως επίκαιρος. Η ηθοποιός και διεθνής σταρ Μελίνα Μερκούρη εξακολουθεί να δεσπόζει στην πινακοθήκη των προσώπων που μας απασχολούν ακόμα, συνήθως, βέβαια, για τους λάθος λόγους. Ήταν ή δεν ήταν σπουδαία ηθοποιός; Ήταν ή δεν ήταν ηθικό άτομο; Ήταν ή δεν ήταν αφοσιωμένη Ελληνίδα; Κι άλλα τέτοια ανυπόστατα. Εμείς αναλάβαμε να διηγηθούμε την πιο ειλικρινή της ιδιότητα. Εκείνη της Αθηναίας. Γιατί δεν υπήρξε πιο ταμένο παιδί αυτής της πόλης. Γεννήθηκε στην καρδιά της πόλης μια εποχή που η Αθήνα θεωρούνταν από τις ωραιότερες πρωτεύουσες της Ευρώπης, με ιδανικό κλίμα κι ένα μοναδικό φως να τη λούζει. Ο πρώτος πολίτης της ήταν ο αγαπημένος της παππούς, εκείνος που της έμαθε να την αγαπάει και να κοπιάζει γι’ αυτήν λες κι ήταν άνθρωπος. Έτσι, όταν της δόθηκε από νωρίς η ευκαιρία να την εγκαταλείψει, εκείνη αρνήθηκε. Η μοναδική περίοδος που έμεινε μακριά της ήταν όταν την ανάγκασε μια παράνομη εξουσία, εκείνη των πραξικοπηματιών του 1967, στερώντας της το σπίτι και τους φίλους της, στον κολοφώνα της δόξας της ως πρωταγωνίστριας υπερπαραγωγής στο Μπρόντγουεϊ. Όπου, μαζί με τον σύντροφό της Ζιλ Ντασέν, δημιουργό της παγκόσμιας επιτυχίας Ποτέ την Κυριακή, τη συμμετοχή του Μάνου Χατζιδάκι στη μουσική και μια παρέα Ελλήνων καλλιτεχνών ανέβασαν την εκδοχή της ταινίας ως μιούζικαλ με τον τίτλο Ilia Darling.
Η Μελίνα βίωνε την Αθήνα, από μικρό κορίτσι, στην απόλυτη υπερβολή. Όταν διέσχιζε στους δρόμους, δεν υπήρχε άντρας, γυναίκα, παιδί που να μη γυρνούσε να την κοιτάξει. Να κοιτάξει το φαινόμενο που σάρωνε στο πέρασμά του. Νέα ακόμα, πριν καλά καλά κλείσει τα 20 της και με την άδεια του συζύγου της, μπήκε στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου κι από εκεί ξεκίνησε η ιστορία της όπως την ξέρουμε. Πόλεμος, Κατοχή, απελευθέρωση, οράματα για μια νέα Ελλάδα, γλέντια, ξενύχτια, συζητήσεις ατέρμονες με καλλιτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους κάθε ηλικίας και γενιάς. Πάντα για την Ελλάδα! Πώς θα έχτιζαν μια νέα Ελλάδα. Σ’ αυτό η Μελίνα πρωτοστατούσε. Είχε ψύχωση με την Ελλάδα, με τους ανθρώπους της, με τον τρόπο ζωής τους, με την ελληνική θάλασσα, τη γη, τον έρωτα, τον αέρα. Πίστευε ότι πέρα από μια ιστορική χώρα είμαστε και ένας μοιραίος λαός. Ο μόνος επί Γης που ξέρει να γελάει και να κλαίει πραγματικά. Το έδειχνε στις ταινίες της με όποιον τρόπο μπορούσε. Στη θρυλική Στέλλα πληρώνοντάς το με τη ζωή της, στο ιλιγγιώδες Ποτέ την Κυριακή με την παράδοσή της στον έρωτα, στην αλαζονική Φαίδρα με την αυτοκαταστροφή. Η Ελλάδα της Μελίνας που την ταξίδεψε στα πέρατα του κόσμου, σαν Οδυσσέας και Κίρκη μαζί, κοροϊδεύοντας τους (κοινούς) θνητούς και αποπροσανατολίζοντας τους άντρες – συγχρόνως.
Η Μελίνα υπήρξε, μια εποχή, σταρ του διεθνούς σινεμά. Είχε προηγηθεί το θέατρο στην Αθήνα και στο Παρίσι, μετά στη Νέα Υόρκη. Εν τω μεταξύ, αρνήθηκε να παίξει το παιχνίδι του Χόλιγουντ. Μπορούσε; Δεν ήθελε; Όχι, δεν ήθελε, γιατί αν πραγματικά το ήθελε, θα το είχε κάνει. Αλλά παραήταν Ελληνίδα και ανεξάρτητη για κάτι τέτοιο. Αυτά τα πράγματα απαιτούν πειθαρχία μεγάλη και αδιαμφισβήτητη ταύτιση. Εκείνη ήταν μια κεφάτη Ελληνίδα που μόλις της είχαν αφαιρέσει την ταυτότητά της κάποιοι που είχαν καταλύσει τη δημοκρατία υπό την απειλή των όπλων. Αγωνίστηκε εναντίον τους θυσιάζοντας μερικές από τις σημαντικότερες επαγγελματικές προτάσεις που είχε. Όταν όλα ξαναήρθαν στη θέση τους επτά χρόνια αργότερα, εκείνη επέστρεψε ως η απόλυτη θριαμβεύτρια. Συνέχισε να αγωνίζεται για την ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, πράγματα όχι αυτονόητα στον ελληνικό χώρο, κι όταν της έδωσαν θέση εξουσίας, επιστράτευσε όλη της τη γοητεία και τη φαντασία για να κερδίσει όλα όσα θεωρούσε ότι οι «άλλοι» χρωστούσαν στον τόπο μας. Και στον τόπο της, την Αθήνα. Γιατί ο ομφάλιος λώρος μεταξύ της Μελίνας και της Αθήνας δεν κόπηκε ποτέ. Παρέμεινε μια αλλόκοτη και σταθερή σχέση σ’ όλη της τη ζωή, μέχρι τέλους.
Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα της Μελίνας Μερκούρη στο facebook: facebook.com/melinamercouriofficial
σχόλια