Αύριο Τετάρτη είναι ημέρα λαϊκής στη γειτονιά. Λατρεύω αυτά τα πρωινά - να βγαίνεις στη γύρα, να διαλέγεις, να συγκρίνεις τιμές, ποιότητες, να χωρατεύεις με τους πωλητές, να σε ξεκουφαίνουν οι αγριοφωνάρες τους, να ανακατεύεσαι με τον κόσμο, να πιάνεις ψιλή κουβέντα με τους γειτόνους. Η «ταπεινή» λαϊκή παραπέμπει, άλλωστε, στην αρχαιότερη μορφή μαζικής συναλλαγής, ό,τι κοντινότερο στο παραδοσιακό υπαίθριο παζάρι, «ψυχή» της εμπορικής δραστηριότητας για χιλιάδες χρόνια. Το πήγα μακριά; Αύριο πάντως δεν θα κάνω την παραδοσιακή αυτή εξόρμηση και μάλλον θα αργήσω να την επαναλάβω.
Εδώ και δύο εβδομάδες δεν έχουμε λαϊκή ούτε στη γειτονιά, ούτε πουθενά αλλού – και, αν δεν αλλάξει κάτι, οι λαϊκές αγορές θα παραμείνουν άφαντες τουλάχιστον μέχρι τις Ευρωεκλογές, όπως προειδοποιούν επαγγελματίες και παραγωγοί, που τη Δευτέρα το βράδυ πραγματοποίησαν μεγάλο συλλαλητήριο στο Σύνταγμα, ενώ συνεχίζουν πανελλαδικά τις κινητοποιήσεις τους σε συνδυασμό με κατά τόπους δωρεάν διανομές τροφίμων, μια πρωτοβουλία που σίγουρα «μετράει» υπέρ τους. Το επίμαχο νομοσχέδιο, τώρα, προβλέπει μεταξύ άλλων ένα πολύ αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας, διαχωρισμό παραγωγών κι επαγγελματιών, κλήρωση για τις θέσεις των πάγκων και ποινές εξοντωτικές για τους παραβάτες. Ήδη την περασμένη Παρασκευή ψηφίστηκε επί της αρχής το νομοσχέδιο, με τον υπουργό Ανάπτυξης να εισάγει ορισμένες αλλαγές (κλήρωση άπαξ τον Ιανουάριο του '15 και καθιέρωση, ακόλουθα, ετήσιου συστήματος κυκλικότητας, αύξηση των ημερών αδείας σε γιορτές και εμποροπανηγύρεις, μείωση ποινών στους έξι μήνες), που όμως για τους θιγόμενους είναι απλά «ασπιρίνες».
Στόχος της κυβέρνησης είναι, υποτίθεται, να εκσυγχρονίσει και να κωδικοποιήσει τις διάσπαρτες διατάξεις που αφορούν το υπαίθριο εμπόριο. Αυτό που δεν είδα να την απασχολεί είναι το πώς θα απαλειφθούν τα κυκλώματα των μεσαζόντων, εξαιτίας των οποίων κυρίως «ανεβοκατεβαίνουν» κατά βούληση οι τιμές. Μας έχει, εξάλλου, συνηθίσει στο να δρα αυταρχικά και με νοοτροπία οδοστρωτήρα. Όπως καταγγέλλει η Πανελλαδική Ομοσπονδία Παραγωγών Λαϊκών Αγορών, οι αλλαγές αυτές «δημιουργούν μια εκρηκτική κατάσταση που θίγει εκατομμύρια καταναλωτές, οδηγεί τις λαϊκές αγορές στο μαρασμό και τη διάλυση κι εξουθενώνει την αγροτική οικονομία». Για την αξιωματική αντιπολίτευση, που βρέθηκε εξαρχής στο πλευρό τους, για την Αριστερά συνολικά αλλά και για τη «λαϊκή» δεξιά τύπου ΑΝΕΛ, «ξεκληρίζονται παραγωγοί κι επαγγελματίες για να εξυπηρετηθούν ιδιωτικά μονοπωλιακά συμφέροντα, εξέλιξη που ταυτόχρονα θα ζημιώσει τα λαϊκά νοικοκυριά».
Αληθεύει, βέβαια, ότι οι πλέον ριγμένοι φαίνεται να είναι οι μικροπαραγωγοί, που ήδη έχουν επιβαρυνθεί αρκετά με την αγορά ταμειακών μηχανών, την τήρηση βιβλίων και τη διπλή φορολόγηση (αγροτεμαχίων και επιτηδεύματος). Όσοι δεν τηρούν πιστά τις ιδιαίτερα απαιτητικές προϋποθέσεις και βέβαια όσοι βιοπαλαιστές επιχειρούν «πειρατικά» να πουλήσουν καμιά ρίγανη, σκόρδο ή μπιχλιμπίδι, κινδυνεύουν με εξοντωτικά πρόστιμα και πολύμηνες φυλακίσεις. Οι επαγγελματίες των λαϊκών, με τη σειρά τους, διαμαρτύρονται ότι ενώ για άλλους επιχειρηματίες αρκεί μια απλή αίτηση, για εκείνους απαιτείται ένας μικρός «δαίδαλος». Το αν ύστερα από όλα αυτά θα πληρώνουμε ακριβότερα τα μαρούλια και τις τομάτες δεν το γνωρίζω, αν όμως η λαϊκή αγορά γίνει ασύμφορη για μικροπαραγωγούς και μικροεπαγγελματίες, επόμενο είναι να ζημιωθεί η αγροτική οικονομία, να κυριαρχήσουν η μαζική παραγωγή και τα «μεγάλα ψάρια» και να πέσει η ποιότητα των αγαθών.
Τι ζητούν; α) Απόδοση θέσεων με κριτήρια (τα οποία λένε πως καταργεί η κλήρωση), σύμφωνα με την προϋπάρχουσα διαδικασία και τις πενταμελείς επιτροπές που προβλέπουν τα σχετικά προεδρικά διατάγματα β) Να μείνουν «έξω» οι δήμοι από τις λαϊκές, καθώς είναι ήδη οριοθετημένες και εγκεκριμένες από την περιφέρεια γ) να μη διαχωριστούν παραγωγοί και επαγγελματίες εφόσον έχει, λένε, αποδειχθεί εκ πείρας ότι το υφιστάμενο σύστημα λειτουργεί καλύτερα, δ) να ανακληθούν οι ισοπεδωτικές ποινές που προβλέπει ο νέος νόμος, όταν μάλιστα για τα τυχόν παρανομούντα σούπερ μάρκετ εμφανίζεται πολύ πιο διαλλακτικός - ενός πιθανού προστίμου προηγούνται, καθώς λένε, αρκετές συστάσεις - και ε) σύσταση τριμελών επιτροπών ανά δήμο ώστε να βγαίνουν ευκολότερα άδειες.
Έχουν δίκιο; Αναμφίβολα ναι, όσο αφορά τον γενικότερο προσανατολισμό του νομοσχεδίου που, ακόμα κι αν είχε τις καλύτερες προθέσεις, ευνοεί φανερά το στεγασμένο εμπόριο, τις μεγάλες εταιρίες διανομής και τις αλυσίδες των σούπερ μάρκετ, που όταν παρανομούν Σωστά, επίσης, ζητούν να χαμηλώσουν οι ποινές και τα πρόστιμα, που παραείναι χοντρά, πόσο μάλλον που αρκετός κόσμος δυσκολευόταν και πριν να τα πληρώσει. Δεν είναι δα κακούργημα να πουλάς δίχως άδεια ή να μην έχεις προκάνει να την ανανεώσεις και έλεος πια με αυτή τη ληστρική εισπρακτική νοοτροπία της Πολιτείας. Για το αν είναι ή όχι σωστός ο διαχωρισμός παραγωγών-επαγγελματιών, ψηφίζω «λευκό» - η λαϊκή της γειτονιάς μου λειτουργεί, πάντως, μια χαρά ως έχει. Ενώ όμως (ορθά) ζητούν «να μην ανακατεύονται οι δήμοι» ώστε να περιοριστούν, φαντάζομαι, η γραφειοκρατία και η πολυαρχία, τις ξαναβάζουν από το παράθυρο προτείνοντας «επιτροπές επί επιτροπών». Παρωχημένος συνδικαλισμός; Προσωπικά βρίσκω την κλήρωση απλούστερο και δικαιότερο σύστημα - στην αρχαία Αθήνα, μέχρι στρατηγούς έβγαζαν έτσι. Είναι, βέβαια, πολύ πιθανό αν ισχύσει αυτό κάποιοι να φάνε πακέτο, αυτό όμως θυμάμαι ότι συνέβαινε και πριν, όπως γκρίνιαζε ο εκλεκτός μου μανάβης – έμπαιναν τα «μέσα» μπροστά και τσουπ, την καβάτζαρε ο πιο «δικτυωμένος» τη θέση την καλή κι άντε να ξαναμαζέψει ο άλλος τους πελάτες του. Εντάξει, δεν ξέρω την «πιάτσα» από πρώτο χέρι, αλλά ίσως εδώ να χρειάζεται περισσότερος διάλογος.
«Έτσι γκρινιάζανε και για τις αποδείξεις», θα πουν κάποιοι, κι εντέλει οι λαϊκές προσαρμόστηκαν πολύ γρήγορα στη νέα κατάσταση. Μόνο που, όπως διαπιστώνω κάθε Τετάρτη, ελάχιστοι καταναλωτές ενδιαφέρονται να πάρουν και την απόδειξη μαζί με τα κρεμμύδια - συνήθως οι παραγωγοί είναι που τους «κυνηγάνε» για να τους τις δώσουν. Ούτε δα νομίζω ότι δόθηκε έτσι, τάχα, κάποιο «ηχηρό» χαστούκι στη φοροδιαφυγή – απλά δυσκόλεψε περισσότερο η ζωή χιλιάδων μεροκαματιάρηδων. Πολύ φοβάμαι ότι και το νέο κυβερνητικό νομοθέτημα εντέλει δεν εξυπηρετεί ούτε τους άμεσα ενδιαφερόμενους ούτε τους καταναλωτές αλλά σκοπούς αλλότριους, αν δεν είναι απλώς προχειροφτιαγμένο (μην το γελάτε καθόλου, συμβαίνει συχνά). Θέλω εξάλλου τη λαϊκή μου πίσω όπως την άφησα. Γι' αυτό κι εκτιμώ ότι επιβάλλεται να στηρίξουμε, έστω κριτικά, τον αγώνα όλων αυτών των ανθρώπων του μόχθου και να ευχηθούμε «με τη νίκη».
σχόλια