Πάλι πόλεμος στο Ιράκ, πάλι αιματοχυσίες και ανθρώπινος πόνος.
''Ιράκ'' είναι περσική λέξη και σημαίνει το βαθύπεδο, την πεδιάδα ανάμεσα στα ψηλά βουνά. Είναι η αρχαία Μεσοποταμία που ανατολικά την αγκαλιάζει η οροσειρά Ζάγγρος και βόρεια τα ψηλά βουνά του ιρακινού Κουρδιστάν. Η Μεσοποταμία είναι η εύφορη περιοχή ανάμεσα στους δύο ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη που συναντώνται χαμηλά, λίγο βορειότερα της πόλης Βασόρας που είναι κοντά στον Περσικό Κόλπο. Σε εκείνο το σημείο της συνάντησης, φημολογείται πως υπήρχε ο Κήπος της Εδέμ. Στις μέρες μας, σε έναν περιφραγμένο κήπο υπάρχει ένα ξερό δέντρο που οι Άραβες πιστεύουν πως είναι η γνωστή μας μηλιά.
Σε αυτή την περιοχή που υπήρξε η κοιτίδα τόσο λαμπρών πολιτισμών ο όλεθρος δεν έχει τελειωμό.
Η μητέρα μου λέει πως το Ιράκ των δεκαετιών του '60 και '70 ήταν πλουσιότερο από το Ιράν του Σάχη. Συμμαθήτριές της πήγαιναν με τις οικογενειές τους οδικώς από την Τεχεράνη στο Ιράκ για ιερό προσκύνημα. Προσεύχονταν στα μαυσωλεία των ιμάμηδων Αλί και Χουσεΐν που βρίσκονται στα σημαντικότερα λατρευτικά κέντρα των σιιτών, τις πόλεις Αλ Νατζάφ και Καρμπάλα αντίστοιχα. Όταν επέστρεφαν ήταν θαμπωμένες από το πλούσιο Ιράκ. Οι περισσότεροι Ιρακινοί οδηγούσαν πολυτελή αμάξια, οι κεντρικοί εμπορικοί δρόμοι ήταν γεμάτοι από χρυσοχοεία ενώ η Βαγδάτη ήταν στολισμένη από γλυπτά μυθικών προσώπων των παραμυθιών της Σεχραζάντ ''Χίλιες και Μια Νύχτες'', μοντέρνα πολυώροφα κτίρια, γέφυρες που ένωναν τις δύο όχθες του Τίγρη και έναν οβελίσκο στην κορυφή του οποίου υπήρχε ένα περιστρεφόμενο εστιατόριο.
Οι Άραβες του Ιράκ συμμετείχαν στην Αραβική εξέγερση του 1916 κατά των Οθωμανών. Οι Βρετανοί τους ενίσχυσαν αποφασιστικά χρησιμοποιώντας το κίνημα ως μοχλό πίεσης για τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και προσβλέποντας σε ανταλλάγματα σχετικά με τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου στη Μοσούλη και τη Βασόρα. Διόρισαν βασιλέα του Ιράκ τον εμίρη Φεϊζάλ στενός συνεργάτης και σύμβουλος του οποίου υπήρξε ο γνωστός σε όλους μας Λοχαγός Λόρενς ή Λόρενς της Αραβίας. Με νομιμοποιητική παρέμβαση της Κοινωνίας των Εθνών, το Ιράκ, η Παλαιστίνη και η Υπεριορδανία τέθηκαν υπό βρετανική εποπτεία. Τελικά το Ιράκ αποκτάει την ανεξαρτησία του το 1932 και η μοναρχία παραμένει πολίτευμα μέχρι το πραξικόπημα του 1958 που δρομολογήθηκε από τον στρατηγό Κάσεμ και εκτελέστηκε όλη η βασιλική οικογένεια. Ο Κάσεμ κατηγορήθηκε για φιλοκομμουνισμό και έχασε την εξουσία από τον πρώην στενό του φίλο, στρατηγό Αρίφ με νέο πραξικόπημα το 1963. Η πολιτική σταθερότητα ανατρέπεται ακόμη μια φορά, πέντε χρόνια αργότερα το 1968 όταν την εξουσία καταλαμβάνει το κόμμα Μπαάθ (Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αναγέννησης). Τα ισχυρότερα στελέχη του Μπαάθ ήταν ο Μπακρ και ο ανηψιός του Σαντάμ Χουσεΐν. Στο διάστημα 1968 – 1975, το δίδυμο θείος και ανηψιός υλοποιούν ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, εθνικοποιώντας το πετρέλαιο κατά 100%, ενεργοποιώντας μια στενή ιρακινοσοβιετική συμφωνία συνεργασίας, απελευθερώνοντας πολιτικούς κρατούμενους με την παροχή αμνηστίας, εγκαινιάζοντας διπλωματικές επαφές με την Ανατολική Γερμανία και με νομοθετική πράξη αναγνωρίζοντας την αυτονομία των Κούρδων στο Βόρειο Ιράκ.
Το 1976, η κατάσταση αλλάζει όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν συγκεντρώνει περισσότερες εξουσίες και διαλύει την πρότερη φύση των μεταρρυθμίσεων. Διώκει όλους τους εσωκομματικούς αντιπάλους του μεταξύ των οποίων και τον θείο του Μπακρ και τους εξοντώνει. Τάσσεται κατά των Κούρδων και ο ηγέτης τους Μπαρζανί εγκαταλείπει την χώρα για τις ΗΠΑ ενώ καταπνίγει στο αίμα το σιιτικό κίνημα στην Καρμπάλα και Αλ Νατζάφ και τέλος διώκει τους κομμουνιστές. Το 1980, καταργεί τη Χάρτα Εθνικής Ενότητας και τη συμφωνία της Αλγερίας που είχε υπογραφεί μεταξύ Ιράν – Ιράκ για τα στενά του Σατ Αλ Αράμπ, στις εκβολές του Τίγρη και Ευφράτη στον Περσικό Κόλπο. Τέλος, τον Σεπτέμβριο του 1980 εισβάλει στο Ιράν και ξεκινάει ο οκτάχρονος πόλεμος Ιράν – Ιράκ.
Ο πόλεμος αυτός είχε περίπου ενάμισι εκατομμύριο θύματα και από τις δύο πλευρές. Οι οικονομίες των δύο χωρών καταστράφηκαν μαζί με τις περισσότερες υποδομές που είχαν κατασκευαστεί στις προηγούμενες δεκαετίες από τα πετροδολάρια. Οι εχθροπραξίες έληξαν με συνθηκολόγηση το 1988 αλλά το Ιράκ ενεπλάκη σε έναν ακόμη πόλεμο δύο χρόνια αργότερα. Η ανυπόφορη αλαζονεία του Σαντάμ Χουσεΐν τον οδήγησε στην εισβολή στο Κουβέιτ το 1990. Κατέλαβε το μικρό πετρελαιοπαραγωγό κράτος αλλά έχασε την μάχη όταν ακολούθησε η Καταιγίδα της Ερήμου με τις ΗΠΑ να απελευθερώνουν το Κουβέιτ και να βομβαρδίζουν με εκδικητική μανία ακόμη και στόχους αμάχων στο εσωτερικό του Ιράκ. Ωστόσο ο Σαντάμ δεν έχασε την εξουσία.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επέβαλε κυρώσεις κατά του Ιράκ που έπληξαν τα κατώτερα στρώματα του πληθυσμού, εκτοξεύοντας την παιδική θνησιμότητα στο 23% ενώ τα θύματα κάτω των πέντε ετών στο διάστημα 1990 – 1998 υπολογίζονται σε 227.000. Ο Ιρακινός δικτάτορας συνέχισε να ζει ανενόχλητος στα περίπου εκατό ανάκτορά του και η άρχουσα τάξη παραβιάζοντας το εμπάργκο και ενισχύοντας την μαύρη αγορά.
Το 1996 η ιρακινή κυβέρνηση αποδέχθηκε του όρους του ΟΗΕ για το πρόγραμμα ''Πετρέλαιο αντί τροφίμων''. Η συμφωνία προέβλεπε την πώληση 700.000 βαρελιών πετρελαίου ημερησίως από το Ιράκ για ένα εξάμηνο αρχικά και τα έσοδα θα μεταφέρονταν κατά 30% στο ταμείο αποζημιώσεων του ΟΗΕ, 3-5 % στο κόστος επιχειρήσεων του ΟΗΕ στο Ιράκ, 13 – 15 % για τη χρηματοδότηση ανθρωπιστικών επιχειρήσεων του ΟΗΕ στο ιρακινό Κουρδιστάν και τα υπόλοιπα έσοδα αποκλειστικά για την αγορά και διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στο Ιράκ και πάντα υπό την επίβλεψη του ΟΗΕ.
Οι κυρώσεις θεωρήθηκαν ως μέσο πίεσης στον Σαντάμ Χουσεΐν για να παραδώσει τα όπλα μαζικής καταστροφής (χημικά, πυρηνικά) αλλά ακόμη και μετά τον βομβαρδισμό του 1998 δεν υπέκυψε και δεν επέτρεψε την είσοδο στην χώρα στους επιθεωρητές του ΟΗΕ.
Έντεκα χρόνια μετά την εισβολή του 2003 και το μέλλον του πολύπαθου Ιράκ εξακολουθεί να είναι δυσοίωνο. Το βιοτικό επίπεδο υποβαθμίζεται συνεχώς και η ασφάλεια είναι ανύπαρκτη ενώ η χώρα ζει ένα νέο εμφύλιο πόλεμο. Μαζί με την ανθρωπιστική καταστροφή τίθεται σε σοβαρό κίνδυνο και η λαμπρή πολιτιστική κληρονομιά της Μεσοποταμίας από αρχαιοκαπηλία και ζημιές.
Η Βαβυλώνα των Κρεμαστών Κήπων, η σουμερική Ουρ με τα ζιγκουράτ της, η ασσυριακή Νινευή και η αββασιδική Σαμάρα με τον σπειροειδή μιναρέ της.
Ενδεικτική της ιστορίας του Ιράκ είναι η ακόλουθη παράθεση από το National Geographic, τεύχος Νοεμβρίου 1999, σ.σ. 110 – 111. Ο Mike Edwards, στέλεχος του περιοδικού βρέθηκε για έξι εβδομάδες στο Ιράκ και ταξίδεψε μέχρι τον νότο της χώρας, κοντά στη Βασόρα.
''Εφτακόσιες οικογένειες ζούσαν παλιά στο χωριό Σιχάν, όμως μόνο μια κατοικία απομένει. Στην αυλή είδα κουτιά με σκουριασμένα πυρομαχικά. ''Τα μαζέψαμε γύρω από το σπίτι μου'' είπε αδιάφορα ο Ihsan Baki. Ήταν ξυπόλυτος, όσα λεφτά βγάζει σήμερα είναι από το ψάρεμα. Τουλάχιστον, όταν ασχολούνταν με τη γη, ο Ihsan και τα αδέρφια του ήταν ευκατάστατοι, με 59 ντόνεμ, δηλαδή 145 στρέμματα. ''Ο παππούς μου φύτεψε πολλές από τις χουρμαδιές που ήταν εδώ'' μου είπε. Μαζεύαμε 150 τόνους χουρμάδες ετησίως. Είχαμε και πορτοκαλιές και ροδιές. Όλα καταστράφηκαν στον πόλεμο Ιράν – Ιράκ. Ο Ihsan και οι αδελφοί του ξαναφυτεύουν σιγά σιγά τις χουρμαδιές, όμως ο Ihsan λέει ότι θα περάσουν είκοσι χρόνια μέχρι να βγάλουν ξανά 150 τόνους''.
σχόλια