Μια φίλη αρχαιολόγος, με την οποίαν συζητούσα χθες, επέμενε πως η ανασκαφή της Αμφίπολης κρύβει κάτι απείρως εντυπωσιακότερο από όσο μπορούμε να υποθέσουμε.
«Σκέψου το λογικά» μού είπε. «Ένας τάφος που μπροστά του εκείνος του Φιλίππου στην Βεργίνα ωχριά… Για ποιόν θα ήταν δυνατόν να οικοδομήσουν κάτι τέτοιο; Για την Ρωξάνη, μια ξένη που μετά τον θάνατο του Μέγα Αλέξανδρου κάθε άλλο παρά περιβλήθηκε το κύρος και τις εξουσίες της αυτοκρατορικής χήρας; Για τον μικρό Αλέξανδρο τον Δ’, που η ύπαρξη του και μόνο αποτελούσε καρφί στα μάτια των επίδοξων σφετεριστών της κληρονομιάς του πατέρα του; Για δύο ανυπεράσπιστα δηλαδή πρόσωπα, που αφού τα δολοφόνησαν, φρόντισαν 
να τα υποβιβάσουν σε λεπτομέρειες της Ιστορίας; Γιατί μην μου πεις πως η υστεροφημία της Ρωξάνης συγκρίνεται με εκείνη του συντρόφου του Αλέξανδρου, του Ηφαιστίωνα: Και μην ισχυριστείς ότι ο αδικοχαμένος Αλέξανδρος ο Δ’ έχει περάσει στη συλλογική μνήμη με γράμματα μεγαλύτερα από ό,τι ο Βουκεφάλας… Όσο για την περίπτωση να πρόκειται για το μαυσωλείο κάποιου από τους στρατηγούς, πώς θα γινόταν ένα μη μέλος της μακεδονικής δυναστείας να απολαύσει μεταθανάτιες τιμές μεγαλύτερες από τον σημαντικότερο βασιλιά της μετά τον Μεγαλέξανδρο;»
«Άρα;» ρώτησα, με αγωνία σχεδόν. «Άρα εκείνο που φαντάζεσαι…» «Μα ο Μεγαλέξανδρος θάφτηκε, σύμφωνα με δεκάδες μαρτυρίες, στην Αίγυπτο!» «Την ανακομιδή των οστών την έχεις ακούσει;» «Μα κανείς από τους χρονογράφους της εποχής δεν αναφέρεται στην Αμφίπολη!» «Εάν ισχύει αυτό που εικάζω, ο ενταφιασμός του μέγιστου στρατηλάτη στη γη που τον γέννησε θα πραγματοποιήθηκε υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας. Ακριβώς για τον φόβο των τυμβωρύχων. Για να μειωθεί ο κίνδυνος σύλησης του μνημείου. Μάθε ότι και οι μυκηναϊκοί βασιλικοί τάφοι είχαν σκεπαστεί από τόνους χώματος από τους ίδιους τους κατασκευαστές τους… Ο νεκρός κατά την αντίληψη των ανθρώπων εκείνων δεν αποτελούσε αξιοθέατο για να τον επισκέπτονται. Τον έκλειναν όσο πιο αεροστεγώς μπορούσαν, μαζί με τα αγαπημένα του αντικείμενα –ενίοτε και κάποια αγαπημένα του πρόσωπα ή κάποιους υπηρέτες του- τον έκλειναν και τον άφηναν να αναπαυθεί ως τη συντέλεια του κόσμου…»
Θα μπορούσα, αν και μη ειδικός, να συνεχίσω να της φέρνω αντιρρήσεις. Να της θυμίσω, λόγου χάριν, το προσκύνημα του Ρωμαίου Αύγουστου στον βαλσαμωμένο Μεγαλέξανδρο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου – ένα του χάδι όλο σεβασμό άρκεσε για να ξεκολλήσει η μύτη του νεκρού… Να της επισημάνω πως από τις προαναγγελθείσες ανακαλύψεις αρχαιολογικών θησαυρών, οι εννέα στις δέκα καταλήγουν πάντα σε φιάσκο.
Ο νεκρός κατά την αντίληψη των ανθρώπων εκείνων δεν αποτελούσε αξιοθέατο για να τον επισκέπτονται. Τον έκλειναν όσο πιο αεροστεγώς μπορούσαν. Τον έκλειναν και τον άφηναν να αναπαυθεί ως τη συντέλεια του κόσμου...
Ήδη ωστόσο η φαντασία μου κάλπαζε.
Έβλεπα την προϊσταμένη της ανασκαφής στην Αμφίπολη να αναγγέλλει ότι βρέθηκε αντιμέτωπη με το λείψανο του Μεγαλέξανδρου. Όλα τα ΜΜΕ διεθνώς να διακόπτουν το πρόγραμμά τους για να μεταδώσουν την είδηση κι έπειτα να πλειοδοτούν, προσφέροντας εκατομμύρια, για μια φωτογραφία –ανφάς, προφιλ, με μύτη ή χωρίς- του κοσμοκατακτητή .
Έβλεπα τον Κάρολο Παπούλια να αναλύεται σε δάκρυα ευτυχίας –«νυν απολύεις τον δούλο σου, Δέσποτα»- τον Αντώνη Σαμαρά να νοιώθει απόλυτα δικαιωμένος στον μακεδονικό αγώνα του, πως έχει παρασάγγας υπερβεί την Πηνελόπη Δέλτα, ακόμα και τον Παύλο Μελά. Έβλεπα τους ηγέτες κρατών, εκκλησιών και διεθνών οργανισμών να επισκέπτονται τον νομό Σερρών, να προσκυνούν και να προσαρμόζουν τον Μεγαλέξανδρο στην πίστη ή στην ατζέντα τους: Τον Πάπα να δηλώνει πως η εκστρατεία του προετοίμασε την έλευση του Χριστιανισμού. Τον Ομπάμα να ερμηνεύει τη δράση του όχι ως πολεμική κατάκτηση αλλά σαν μια πρώτη παγκοσμιοποίηση με σεβασμό στις πολυπολιτισμικές αξίες. Την Μέρκελ να θυμίζει πως μόνο ενωμένοι οι Έλληνες του 4ου π.Χ. αιώνα υπό την αιγίδα των Μακεδόνων (διάβαζε οι Ευρωπαίοι του 21ου μ.Χ. αιώνα υπό την αιγίδα των Γερμανών) μεγαλούργησαν…
Έβλεπα τα δεκαπέντε εκατομμύρια των Ελλήνων –στην πατρίδα και στην ομογένεια- να εκστασιάζονται, να αισθάνονται θριαμβευτές. Λες και η εκταφή του Αλέξανδρου να αποτελεί την αποστομωτική απάντηση του θεού της Ελλάδας στις ταπεινώσεις που έχουμε υποστεί κατά τα τελευταία χρόνια. Λες και το γεγονός πως η Αμφίπολη ανήκει στο σημερινό μας κράτος να αποδεικνύει πέραν πάσης αμφισβήτησης πως η Μακεδονία είναι ελληνική. Να κόβει οριστικά τον βήχα των Σκοπιανών και των λοιπών εχθρών μας. (Μα ο Μεγαλέξανδρος στάθηκε Έλληνας αν όχι φυλετικά, σίγουρα γλωσσικά και πολιτισμικά. Αφού τον δίδαξε ο Αριστοτέλης. Αφού είχε στο μαξιλάρι του τα ομηρικά έπη…)
Έβλεπα τέλος τα κτερίσματα και τα κόκκαλα -τα άγια των αγίων για εκείνους που οικοδόμησαν τον λαμπρό τάφο- να αποκαλούνται «ευρήματα». Να μεταφέρονται σε εργαστήρια και να αναλύονται εξονυχιστικά. Να γίνονται ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια και θέματα για διδακτορικά. Και σουβενίρ και καρτ-ποστάλ. «Πιστό αντίγραφο του διαδήματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τιμή ευρώ χίλια». «Παζλ της Αμφίπολης, κομμάτια τριακόσια, τιμή ευρώ εικοσιπέντε»…
Δεν είμαι εχθρός της αρχαιολογίας. Δεν υποτιμώ το ερευνητικό, επιστημονικό πνεύμα σε καμία του απολύτως έκφανση. Πιστεύω στην εκλαϊκευση της γνώσης. Προσβλέπω στον τουρισμό ως κύριο πυλώνα της εθνικής μας ανάκαμψης. Κι όποτε βρίσκομαι σε ξένο τόπο, σπεύδω στα μουσεία του.
Πιστεύω ωστόσο πως ο Αλέξανδρος πολύ θα ζήλευε σήμερα τον Περικλή. Τον Περικλή που έζησε και κυβέρνησε μια πόλη, η οποία δεν ανεχόταν ανάκτορα για τους ηγέτες της. Ούτε έχτιζε μαυσωλεία για τους σπουδαίους νεκρούς της. Τον Περικλή που πέρασε στην αιωνιότητα βάζοντας τη σφραγίδα του σε ό,τι εξαρχής προοριζόταν για κοινό κτήμα εσαεί: Στην Ακρόπολη, στο αθηναϊκό θέατρο, στους πλατωνικούς διαλόγους, στην Ιστορία του Θουκυδίδη. Τον Περικλή που καμιά αδιάκριτη σκαπάνη δεν θα χτυπήσει ποτέ την πλάκα του σεμνού του μνήματος.
Πώς θα σχολίαζε ο σημαντικότερος Αλεξανδρινός της σύγχρονης εποχής την επικείμενη ανακάλυψη στην Αμφίπολη; Συνδυάζοντας, πιστεύω, στίχους από δύο ποίηματά του: «Ο Λάνης που αγάπησες εδώ δεν είναι Μάρκε, στον τάφο που έρχεσαι και κλαις και μένεις ώρες κι ώρες…» θα σάρκαζε τα μιλιούνια των επισκεπτών. «Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς» θα αποκαθιστούσε την αληθινή κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου.-
σχόλια