Τα γιδοπρόβατα γεννούν συνήθως τον Ιανουάριο. Αυτός είναι ο λόγος που αναφέρεται και ως «Γενάρης». Οι κτηνοτρόφοι, επειδή εκείνη την εποχή συχνά υπάρχουν χιόνια, δεν μπορούν να βγάλουν τα κοπάδια για βοσκή, οπότε τα ζώα πεινούν. Έτσι αναγκάζονται να τα σφάζουν, για να ελαττώσουν τον αριθμό τους. Δεν υπήρχαν τότε επιδοτούμενες κτηνοτροφές και βαμβακόπιτες.
Με την αναγκαστική μείωση του αριθμού των γιδοπροβάτων υπήρχε προσφορά κρέατος που έπρεπε να καταναλωθεί (δεν υπήρχαν και ψυγεία) και η παράδοσή μας συντονίστηκε. Του Αγίου Βλασίου (11 Φεβρουαρίου), που θεωρείται προστάτης του κοπαδιού κατά του λύκου, ετοίμαζαν στα χωριά φαγητά από κρέας γιδοπρόβατων.
Με την αναγκαστική μείωση του αριθμού των γιδοπροβάτων υπήρχε προσφορά κρέατος που έπρεπε να καταναλωθεί (δεν υπήρχαν και ψυγεία) και η παράδοσή μας συντονίστηκε. Του Αγίου Βλασίου (11 Φεβρουαρίου), που θεωρείται προστάτης του κοπαδιού κατά του λύκου, ετοίμαζαν στα χωριά φαγητά από κρέας γιδοπρόβατων.
Την ίδια περίπου εποχή ανοίγει το Τριώδιο, που διαρκεί τρεις εβδομάδες. Η δεύτερη, η Κρεατινή, είναι η μόνη εβδομάδα του χρόνου που δεν απαγορεύεται η κατανάλωση κρέατος την Τετάρτη και την Παρασκευή. Η Τσικνοπέμπτη πήρε το όνομά της από την τσίκνα που πρέπει να υπάρχει στο σπίτι με το ψήσιμο κρέατος. Η διαθεσιμότητα αυτή είναι σύντομη κι έτσι την τρίτη εβδομάδα, την Τυρινή, ο κόσμος αποκρεύει, δηλαδή σταματά να τρώει κρέας. Παράλληλα, τα χιόνια λιώνουν, η θερμοκρασία του περιβάλλοντος μεγαλώνει και τα φυτά αρχίζουν ν’ αυξάνονται. Όσο πλησιάζει η άνοιξη αρχίζει να υπάρχει στη φύση αφθονία φυτών για βόσκηση από τα κοπάδια των γιδοπροβάτων. Τότε, όμως, νηστεύουμε και η κατανάλωση κρέατος απαγορεύεται, γιατί φτάνει η Σαρακοστή.
Δηλαδή, η παράδοσή μας ακολουθεί απόλυτα, μια και θα ήταν μεγάλη απώλεια να σφάξουμε τα ζώα την εποχή κατά την οποία αυξάνουν σε βάρος. Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής η επάρκεια των φυτών αξιοποιείται και από τον άνθρωπο. Το πρώτο Σάββατο της Σαρακοστής (των Αγίων Θεοδώρων) το έθιμο συνιστά χορτόπιτες και το ίδιο ισχύει των Αγίων Σαράντα (9 Μαρτίου) με τις σαραντόπιτες.
Μετά το τέλος Μαΐου οι βροχές στις περισσότερες περιοχές της χώρας μειώνονται και τα ποώδη φυτά, αφού ανθίσουν και κάνουν σπόρους, ξεραίνονται. Επομένως, οι διαθέσιμες για βόσκηση τροφές αρχίζουν να εκλείπουν και γίνονται ελάχιστες κατά το μακρύ, θερμό και άνυδρο καλοκαίρι. Προτού, λοιπόν, ελαχιστοποιηθούν οι τροφές, πρέπει να λιγοστέψει σημαντικά και ο αριθμός των γιδοπροβάτων.
Η μείωση αυτή γίνεται κυρίως το Πάσχα, που το ψήσιμο του αρνιού είναι έθιμο ολόκληρης της Ελλάδας, και συνεχίζεται ως το τέλος Μαΐου. Έτσι, του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) σε πολλά χωριά πήγαιναν ένα αρνί στην εκκλησία, το διάβαζε ο παπάς κι έπειτα το έσφαζαν και το ετοίμαζαν αμέσως για τον φούρνο. Στη γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (8 Μαΐου) έσφαζαν αρνιά στην εκκλησία και το ίδιο έθιμο ίσχυε Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου).
_______
Το άρθρο αυτό του εκλιπόντος καθηγηγητή Ν.Σ.Μάργαρη δημοσιεύτηκε στην έντυπη LIFO το Πάσχα του 2004
σχόλια