Ένα φαινόμενο κοινωνικής παθογένειας και αυξημένης συχνότητας στις μέρες μας είναι η επαιτεία. Άνθρωποι περιθωριοποιημένοι στην άκρη του πεζοδρομίου, περιπλανώμενοι στο βαγόνι ενός τρένου, διερωτώμενοι για την έκβαση της μοίρας τους ή και σιωπηλοί με το χέρι τους σταθερά απλωμένο προς τον συνάνθρωπο τους. Άνθρωποι που ρίχνουν τον εγωισμό τους και την αξιοπρέπεια τους για μερικά ψιλά ή άνθρωποι σπρωγμένοι από εξωτερικούς παράγοντες που τους χρηματίζουν ανάλογα για να παίξουν επαρκώς και ευπειθώς τον ρόλο του ζητιάνου;
Προφανώς όλοι έχουμε ακούσει για θεωρίες συνωμοσίας πίσω από τους συστηματικούς επαίτες που μπορεί να βρεθούν στο δρόμο μας, θεωρίες για κυκλώματα που χρησιμοποιούν την ανθρώπινη ενσυνείδηση και την μετατρέπουν σε απόλυτη εμπάθεια απέναντι στο πρόσωπο του επαίτη, η οποία εκφράζεται με μια σωματική αποστροφή, ένα γυρισμένο βλέμμα, μια γενικότερη αδιαφορία και ψυχική απομάκρυνση από τον αγώνα του ανθρώπου αυτού να πείσει για τον κοινωνικό ξεπεσμό του.
Ένα πρόβλημα που παρασιτικά τρέφεται από το φιλότιμο δεν οδεύει στο ελάχιστο προς την λύση του.
Πώς κανείς να ξεχωρίσει τον πραγματικά έχων ανάγκη από τον αυθόρμητα περιπλανώμενο που βρίσκει μια διέξοδο στην αεργία του μιλώντας για τις επιπτώσεις της αδυσώπητης οικονομικής κρίσης πάνω του ή την επέλαση μιας ανίατης ασθένειας που βαραίνει εκείνον ή κάποιο μέλος της οικογένειάς του; Πώς κανείς να έχει μια ήσυχη συνείδηση αφαιρώντας και δίνοντας μερικά ψιλά από το πορτοφόλι του, όταν υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες το άτομο απέναντι του να τα ξοδέψει σε ένα θανατηφόρο κοκτέιλ ναρκωτικών ή να τα παραδώσει σε κάποιον άλλο που αυτόβουλα έχει οριστεί ως επικεφαλής του;
Η εύκολη λύση για τον μέσο άνθρωπο είναι να αγνοήσει τον επαίτη, να "βουλώσει" τα αυτιά και να "σφαλίσει" τα μάτια του μπροστά σε αυτό το φαινόμενο αντιμετωπίζοντας το άτομο εκείνο σαν έναν παρείσακτο που εισέβαλε με θράσος στην προστατευμένη του περιοχή. Μα κανένας πραγματικά δεν έχει την ψυχική δύναμη να οχυρωθεί ολοκληρωτικά απέναντι στην απελπιστική κραυγή του συνανθρώπου για βοήθεια. Κανένας δεν μπορεί να μην βάλει νοητά τον εαυτό του στην θέση του επαίτη, να μην λυγίσει στην σκέψη της οικονομικής και κοινωνικής ανέχειας που σαν αστραπή φωτίζει το βλέμμα του. Ίσως για αυτό ακούμε ακόμα κέρματα να κουδουνίζουν και να πέφτουν στα χέρια των επαιτών. Ίσως παρότι ο περαστικός γνωρίζει πως η συνεισφορά του είναι τελικά μια συμβολή στο φαινόμενο της επαιτείας, αφήνει τον πηγαίο συναισθηματισμό του να τον καταβάλλει. Όμως ένα πρόβλημα που παρασιτικά τρέφεται από το φιλότιμο δεν οδεύει στο ελάχιστο προς την λύση του.
Ο περαστικός που σκεπτικός κάνει την συνεισφορά οφείλει να σκεφτεί σε ποιον βαθμό πράττει αναλόγως για να βοηθήσει τον κοινωνικά πληγέντα ή για να ανακουφίσει προσωρινά την αναστάτωση που φέρνει στο μυαλό του η νόηση του εαυτού του σε μια παρόμοια θέση. Γιατί τα αποτελέσματα της πράξης του αυτής μπορεί να μην είναι εμφανή βραχυπρόθεσμα αλλά είναι μακροπρόθεσμα ολέθρια για την κοινωνία ως εύρυθμη ολότητα. Μπορεί η συνεισφορά στον επαίτη να φανεί σε αυτόν που την πράττει ή στον παρατηρητή μια πράξη μεγαλοφροσύνης του "έχοντος" στον "μη έχοντα", καθώς ο "έχων" συνειδητοποιεί πως η θέση του δεν είναι ανώτερη λόγω υλικών ή χρηματικών απολαβών αλλά ίση, ίσως και κατώτερη από τον άνθρωπο εκείνο που προτίμησε να σκύψει το κεφάλι και να παρακαλέσει, αλλά το κοινωνικό της αποτέλεσμα προκύπτει ως δυσλειτουργικό και παραπτωματικό για το σύνολο.
σχόλια