Έχει περάσει μία εβδομάδα από τη μέρα που ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος την ερχόμενη Κυριακή. Αφήνοντας κατά μέρος την ένταση της συζήτησης και τη διαίρεση που έχει προκαλέσει, τα επιχειρήματα υπέρ του «όχι» ή του «ναι» (του «ναι» ή του «όχι», αν θέλετε) και τις απρόβλεπτες συνέπειες του όποιου αποτελέσματος, η κατάσταση που επικρατεί στη λεγόμενη «πραγματική» οικονομία είναι αρκετά δύσκολη. Από το Σάββατο το πρωί και μετά, εξαιτίας του κλεισίματος των τραπεζών και της επιβολής των capital controls τη Δευτέρα το μεγαλύτερο μέρος των μικρών και μεγαλύτερων επιχειρήσεων έχει υποστεί σημαντικές απώλειες και στην ουσία έχει τεθεί σε μια διαδικασία αναμονής των εξελίξεων της επόμενης εβδομάδας.
Όπως ομολογούν οι περισσότεροι ιδιοκτήτες καταστημάτων από διάφορους κλάδους με τους οποίους συνομιλήσαμε, τόσο συγκριτικά με τις προηγούμενες εβδομάδες όσο και σε σχέση με τον προβλεπόμενο στόχο της σεζόν για την τουριστική περίοδο που διανύουμε, ο τζίρος τους (εκτός των σούπερ-μάρκετ και των βενζινάδικων που σημείωσαν σημαντική αύξηση τις τελευταίες μέρες) έχει μειωθεί σημαντικά και σε πολλές περιπτώσεις η μείωση κυμαίνεται μεταξύ 30-80%. Οι συναλλαγές μεταξύ προμηθευτών και ιδιοκτητών γίνονται σχεδόν αποκλειστικά με μετρητά και διάφορους διακανονισμούς (π.χ. το 50% των χρημάτων τώρα και το υπόλοιπο 50% την επόμενη εβδομάδα, ανάλογα με το τι θα συμβεί) και εν πολλοίς βασίζονται στην καλή πίστη όλων, ενώ πολλές επιχειρήσεις δεν δέχονται ούτε πιστωτικές κάρτες.
Η παρούσα κατάσταση ισχύει για όλους, αλλά ειδικά ο τουριστικός κλάδος αυτήν τη στιγμή έχει πληγεί πάρα πολύ όχι μόνο από το incoming αλλά και από τον Έλληνα τουρίστα. Φαντάσου ότι κάθε χρόνο τα γραφεία που έχουν κάποιες μικρές ζημιές περιμένουν Ιούνιο και Ιούλιο για να φορτσάρουν.
Η γενικευμένη πτώση στον τζίρο εντοπίζεται ακόμη και σε μαγαζιά που εμπορεύονται είδη πρώτης ανάγκης, όπως το ψωμί. Ο Χρήστος είναι υπεύθυνος σε κατάστημα πολύ γνωστής αλυσίδας ειδών αρτοζαχαροπλαστικής και καφέ σε προάστιο των Αθηνών. «Από το Σάββατο το πρωί η κίνηση άρχισε να πέφτει σταδιακά. Την Κυριακή θα ήταν καλύτερα να μην ανοίγαμε. Μέχρι σήμερα ο τζίρος έχει πέσει αθροιστικά πάνω από 50%. Τα μόνα που είχαν κάποια κίνηση αυτές τις μέρες ήταν το ψωμί και ο καφές. Βέβαια, αν και έχουμε περίπου 20 είδη ψωμιών που είναι ακριβότερα, έφευγε μόνο το χωριάτικο που έχει €0,70 η φραντζόλα. Όσον αφορά τον καφέ, εκεί που η δουλειά άρχιζε στις 7 το πρωί και πήγαινε τρέχοντας, τώρα "ανοίγει" μετά τις 09:30. Επίσης, αν κάθε Σάββατο και Κυριακή κάναμε πέντε κιλά εσπρέσο και τις καθημερινές 4-4,5, από Δευτέρα μέχρι και χθες έχουμε πέσει στο ενάμιση κιλό ανά ημέρα. Δεν ξέρω τι θα συμβεί τη Δευτέρα, αυτό που ξέρω είναι πως με τέτοια πτώση στον τζίρο και με βάση το πιστωτικό που έχουμε, το μαγαζί είναι οριακά βιώσιμο».
Όταν παρατηρείται τέτοιου είδους πτώση σε είδη πρώτης ανάγκης είναι λογικό η μείωση του τζίρου σε καταστήματα που εμπορεύονται ρούχα ή κοσμήματα να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη. Η κ. Κορίνα διατηρεί κατάστημα με ρούχα στην περιοχή της Καλλιθέας: «Η αγορά της Καλλιθέας έχει πάρει την κατιούσα τους τελευταίους μήνες, αλλά την τελευταία εβδομάδα η κίνηση είναι μηδενική. Από το Σάββατο στο μαγαζί μπαίνει ελάχιστος κόσμος και κανείς δεν ψωνίζει. Ο τζίρος είναι πολύ χαμηλός. Θα σας έλεγα ότι η πτώση φτάνει μέχρι και το 80%. Κάνουμε υπομονή και θα δούμε πώς θα πάει. Το σημαντικό είναι ν' ανοίξουν οι τράπεζες». Αντίστοιχη πτώση στον τζίρο παρατηρεί και στο δικό της μαγαζί η κ. Αλεξάνδρα, η οποία διατηρεί κοσμηματοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας: «Εμείς έχουμε ένα κατάστημα που πουλάει χειροποίητο κόσμημα ως επί το πλείστον, ένα είδος που δεν είναι απαραίτητο για να ζήσει κάποιος, αλλά του κάνει καλό στην ψυχή και στην ομορφιά του. Ανάμεσα στην πελατεία μας έχουμε μερικούς πολύ παλιούς πελάτες από τον παππού και τον πατέρα μου και, φυσικά, ανθρώπους που έρχονται και επισκευάζουν ή ανακατασκευάζουν πράγματα. Το Σάββατο μπήκε μόνο ένας άνθρωπος που πήρε κάτι που έκανε €10. Οι τουρίστες δεν αφήνουν λεφτά φέτος. Αξίζει να πω ότι ήρθε μια Νορβηγίδα προχθές που μας είπε ότι αγαπάει πάρα πολύ την Ελλάδα και πήρε κάτι για την κόρη της που έκανε €20. Ένα μαγαζί με μηνιαία έξοδα που φτάνουν τα €6.000, τι να βγάλει με €20; Σήμερα δεν κάναμε τίποτα. Είναι σαν να μη δουλεύουμε. Τζάμπα ερχόμαστε. Και στη χονδρική τα ίδια. Πήγα να πάρω μέταλλο, αλλά δεν μπορούσα γιατί κανείς δεν ξέρει την τιμή. Το μέταλλο είναι η πρώτη ύλη για μένα. Αν δεν έχω μέταλλο, δεν μπορώ να δουλέψω. Όλη η αγορά κινείται μόνο με μετρητά. Μέχρι τώρα δούλευαν με πιστωτικές κάρτες, τώρα όχι, γιατί λένε ότι φοβούνται. Σου μιλάω ανοιχτά. Είμαστε ένα μαγαζί που λειτουργεί από το 1923. Πέρασε από τον παππού στον πατέρα μου και μετά σ' εμάς. Δεν έχω κάποια καβάτζα ή λεφτά στην άκρη για να κρατήσω τη δουλειά μου. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, δεν ξέρω αν τη Δευτέρα θ' ανοίξω το μαγαζί».
Μέσα στη γενικότερη κατάσταση που επικρατεί δεν λείπουν και οι εξαιρέσεις, που μάλλον επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Ο κ. Γιώργος, για παράδειγμα, διατηρεί κυλικεία σε μεγάλες επιχειρήσεις που έχουν έδρα στην Αθήνα και απασχολεί οκτώ εργαζομένους. Όπως ομολογεί με ειλικρίνεια: «Έχω αύξηση στον τζίρο μεταξύ 4-7%. Οι λόγοι είναι δύο: είμαι μέσα σε εταιρείες που έχουν πληρώσει τους υπαλλήλους τους και το δικό μου προϊόν δεν είναι ακριβό». Τον ρωτάω αν τον περιορίζει κάπως το γεγονός ότι η αγορά κινείται μόνο με μετρητά. Είναι σαφής: «Εγώ πληρώνω με μετρητά εδώ και τρία χρόνια. Το μόνο πρόβλημα που αντιμετωπίζω είναι ότι όσο συνεχίζεται αυτή η κατάσταση, η κερδοφορία του μηνός θα επηρεαστεί. Νομίζω, όμως, πως στο τέλος κάπως θα λυθεί το θέμα, είτε έτσι, είτε αλλιώς. Δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί η οικονομία με αυτό τον τρόπο».
Οι εξελίξεις δεν θα μπορούσαν ν' αφήσουν ανεπηρέαστο και τον τουρισμό. Την εβδομάδα που μας πέρασε πολλές από τις προγραμματισμένες ξεναγήσεις συμπτύχθηκαν για να ολοκληρωθούν πριν από την Κυριακή, με πολλούς από τους τουρίστες που βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα να ρωτούν συχνά ξεναγούς και ξενοδοχοϋπαλλήλους για τις εξελίξεις. Όσον αφορά τις ακυρώσεις, σημειώθηκαν τόσο από ξένους, μα πολύ περισσότερο από Έλληνες, που είτε τις αναβάλλουν αναμένοντας να δουν τι θα συμβεί με το δημοψήφισμα, είτε τις ακυρώνουν οριστικά. Η Αλέκα εργάζεται σ' ένα μεγάλο τουριστικό γραφείο στο Ίλιον που δουλεύει κατά κύριο λόγο με Έλληνες τουρίστες. Όπως δηλώνει χαρακτηριστικά, περίπου οι μισοί ήρθαν ν' ακυρώσουν τις κρατήσεις τους: «Αυτό που γίνεται από την Παρασκευή είναι ότι π.χ. στα 100 άτομα που έχουν εκδώσει τα εισιτήριά τους, οι 30 ήρθαν να τα ακυρώσουν, θεωρώντας πως αφού από το ΑΤΜ δεν μπορούν να βγάλουν πάνω από €60, αν ακυρώσουν τα εισιτήριά τους εδώ, εγώ θα τους δώσω τα λεφτά τους – με τη διαφορά ότι εγώ, για να τους πιστώσω αυτά τα λεφτά, θα πρέπει να τα έχω. Αλλά εγώ θα τα πάρω από τις εταιρείες σ' έναν ή ενάμιση μήνα, που θα πάρω πίσω τα κουπόνια. Για να γίνει αυτό, θα έπρεπε να έχω ένα μεγάλο μπάτζετ μετρητών και μόνο για να μπορώ να ικανοποιήσω όλο τον κόσμο. Οπότε, οι περισσότεροι που ήρθαν για ακυρώσεις εξυπηρετήθηκαν μέσω συστήματος, γιατί ευτυχώς κάποιες εταιρείες έχουν δείξει καλό πρόσωπο και όντως τα ακυρώνουν δωρεάν. Έχουμε γράψει ονόματα και ποσά, συνεπώς τη Δευτέρα θα ενεργήσουμε ανάλογα με την κίνηση των τραπεζών: αν όντως ανοίξουν οι τράπεζες και υπάρχει ρευστότητα, όντως θα πάρουν τα λεφτά τους πίσω. Οι περισσότεροι όμως που ήρθαν ήθελαν να τ' αλλάξουν για να είναι εδώ την Κυριακή για το δημοψήφισμα και οι υπόλοιποι απλώς τα έκαναν open, δηλαδή άνοιγαν την ημερομηνία για να μπορέσουν να ταξιδέψουν με τα ίδια εισιτήρια, πληρωμένα πάντα, είτε σε έναν μήνα είτε σε δύο, όταν ηρεμήσουν τα πράγματα τέλος πάντων. Aν, όμως, παραμείνουν κλειστές οι τράπεζες, κάποια στιγμή θα νεκρώσει το σύστημα. Ακόμη και εταιρείες που δεν δουλεύουν έτσι, σου βγάζουν εισιτήρια και τα πληρώνεις στο τέλος του μήνα. Σε λίγο διάστημα το μπάτζετ που έχουμε θα τελειώσει. Και, εντάξει, οι ακτοπλοϊκές έχουν δείξει μέχρι στιγμής καλό πρόσωπο. Οι αεροπορικές σού λένε "αυτό είναι το πλαφόν, το ξεπέρασες; Δεν βγάζεις άλλα εισιτήρια". Η παρούσα κατάσταση ισχύει για όλους, αλλά ειδικά ο τουριστικός κλάδος αυτήν τη στιγμή έχει πληγεί πάρα πολύ όχι μόνο από το incoming αλλά και από τον Έλληνα τουρίστα. Φαντάσου ότι κάθε χρόνο τα γραφεία που έχουν κάποιες μικρές ζημιές περιμένουν Ιούνιο και Ιούλιο για να φορτσάρουν. Άλλες χρονιές, αν με έπαιρνες τέτοια ώρα, δεν θα μπορούσα να σου μιλήσω. Και αυτήν τη στιγμή καθόμαστε».
σχόλια