«Δεν κάνεις δυο φορές την ίδια επανάσταση». Με αυτήν τη διαπίστωση «κλείνει» ένα από τα ωραιότερα βιβλία για τον ισπανικό εμφύλιο, το Σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας του Χανς Μάρκους Εντσενσμπέργκερ. Το μνημονεύω εδώ επειδή, παρά τις πολύ διαφορετικές ιστορικές, οικονομικές και πολιτικοκοινωνικές συνθήκες ανάμεσα στην Ισπανία του 1936 και στην Ελλάδα του 2015, υπάρχουν, θαρρώ, κάποια πράγματα που «ποιητική αδεία» μοιάζουν συγκρίσιμα. «Αναρχία» είναι, καταχρηστικά, αυτό που ζούμε εδώ το τελευταίο πεντάμηνο, πουθενά αλλού δεν συμβαίνει στην Ευρώπη. Μια «ακροαριστερή» κυβέρνηση να «βγάζει γλώσσα» στην κυρίαρχη (όπως και το καλοκαίρι του '36) Γερμανία και ολάκερη την Ε.Ε. με σύσσωμο το ευρωπαϊκό κι εγχώριο κατεστημένο απέναντί της, να τρολάρει διαρκώς τους κανόνες του παιχνιδιού, να κάνει «του κεφαλιού της» προβαίνοντας σε μονομερείς ενέργειες, να κερδίζει άνετα δημοψηφίσματα σε καθεστώς οικονομικού μπλακ-άουτ, όλα αυτά μάλιστα αυτοσχεδιάζοντας, ουσιαστικά, και χωρίς καθόλου «πλάτες» – στον ισπανικό εμφύλιο τουλάχιστον οι Σοβιετικοί είχαν συνδράμει υλικά (τους ομοϊδεάτες τους κατά βάση), τώρα οι Ρώσοι «κατανοούν» αλλά δεν μπλέκουν.
Στο μεταξύ, ο «στρατηγός Φράνκο» (βλέπε... Θεσμοί) έχει ήδη αποβιβαστεί και προελαύνει στην ενδοχώρα, προκαλεί οικονομική «Γκουέρνικα», πολιορκεί ασφυκτικά τη Μαδρίτη-Αθήνα. Οι αμυνόμενοι βαστάνε γερά, «No Pasaran, ρε», ξεμένουν όμως από εφόδια, ρευστό και συμμάχους. Ήδη ορισμένοι σκέφτονται μια «έντιμη συνθηκολόγηση» κι ας φοβούνται ότι οι επιτιθέμενοι θα την απαιτήσουν, ουσιαστικά, άνευ όρων. Τους συνδράμουν, βέβαια, οι «διεθνείς ταξιαρχίες» (οι ξένοι που συμπαραστέκονται και διαδηλώνουν υπέρ μας), που όμως είναι λιγοστοί και πολεμάνε με λιανοντούφεκα, ενόσω τους «φαλαγγίτες» και τους εγχώριους συμμάχους τους (τη λεγόμενη... Τρόικα εσωτερικού) πριμοδοτούν συνεχώς με έμψυχο και άψυχο υλικό πρώτης γραμμής τα ολοκληρωτικά καθεστώτα της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Πορτογαλίας – βλέπε αντίστοιχα ΔΝΤ, ΕΚΤ, Κομισιόν!
Πόσο πιθανό είναι να διαψευστούν οι εκτιμήσεις ότι, και να υπάρξει συμφωνία άμεσα, θα είναι «ιδιαιτέρως απεχθής»; Δεν μπορείς, πράγματι, να κάνεις «δυο φορές την ίδια επανάσταση», ρισκάρεις τη φάρσα ή το χάος.
Η Αγγλία σφυρίζει αδιάφορα, ενώ η γειτονική Γαλλία όπου κυβερνά το Λαϊκό Μέτωπο (οι... πρόγονοι του Ολάντ) μένει στα ευχολόγια, διστάζοντας, όπως και σήμερα, να επέμβει αποφασιστικά ώστε να μην προκαλέσει την... τότε Μέρκελ, τον Αδόλφο. Κάποιες αναρχικές κολεκτίβες προσπαθούν ήδη να οικοδομήσουν τον «άλλο κόσμο που είναι εφικτός» (νομοσχέδια για εργασιακά, φυλακές, ιθαγένεια, γκέι σύμφωνο κ.λπ.). Όμως το δημοκρατικό στρατόπεδο υπονομεύει επίσης η διχόνοια – γρήγορα οι σταλινικοί στρέφονται κατά των αναρχικών και των τροτσκιστών και καταφέρνουν να επικρατήσουν (εδώ ακόμα δεν έχουμε τέτοιον «εμφύλιο μέσα στον εμφύλιο», ωστόσο το ΚΚΕ επιμένει «χώρια», ενώ αναβρασμός επικρατεί και στα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ μέσα κι έξω από το κόμμα – η δε συμμαχία με τη λαϊκή δεξιά των ΑΝ.ΕΛ. παραπέμπει κάπως στην αντίστοιχη των Ισπανών δημοκρατικών με τους Βάσκους εθνικιστές!). Λίγο πριν αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, οι Δημοκρατικοί τα παίζουν όλα για όλα επιχειρώντας τη μεγάλη αντεπίθεση στον ποταμό Έβρο (Ιούλιος '38), ό,τι αναλογικά επιχείρησε η ελληνική κυβέρνηση με το πρόσφατο δημοψήφισμα. Η επιχείρηση ξεκινά αισιόδοξα, σύντομα όμως βαλτώνει και το κόστος της γίνεται δυσβάσταχτο. Ήταν η τελευταία αναλαμπή – σε λίγους μήνες οι φαλαγγίτες επικρατούν πλήρως και η Ισπανία γίνεται δικτατορία (στην ελληνική περίπτωση, αποικία χρέους) για τα επόμενα σαράντα χρόνια.
Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι «εμείς» τη θέλουμε τη συνθηκολόγηση με τους Θεσμούς, την επιδιώκουμε μάλιστα περισσότερο μετά τον θρίαμβο του «Όχι». Μέχρι τον πολέμαρχο Γιάνη αποπέμψαμε μήπως καλοπιάσουμε τον «εχθρό». Μπορεί να κάναμε την πρώτη μας επανάσταση τον Φλεβάρη, απορρίπτοντας τα μνημόνια, να διεξάγουμε έκτοτε έναν ανορθόδοξο πόλεμο χαρακωμάτων, το ηθικό να παραμένει εντυπωσιακά ακμαίο, όμως ο «στρατός» εξαντλείται, κινδυνεύει να ξεμείνει από καύσιμα, τρόφιμα, πολεμοφόδια. Και τότε μια γενική (οικονομική) αντεπίθεση των «αντιπάλων» θα σαρώσει, η Μαδρίτη δεν θα αντέξει. Εκτός αν...
Με την κατάσταση στο «κόκκινο», η κυβέρνηση συγκάλεσε συμβούλιο πολιτικών αρχηγών κι επέστρεψε στις διαπραγματεύσεις με «πιλότο» την τελευταία πρόταση Γιούνκερ «βελτιωμένη και επηυξημένη». Οι Θεσμοί εθελοτυφλούν (πόσο ακόμα;), απαιτούν «δηλώσεις υποταγής», δεσμεύσεις, εγγυήσεις. Το σενάριο του Grexit «επιστρέφει», Γιούνκερ-Πιτέλα-Νοβότνι πρότειναν κατεπείγον πρόγραμμα-γέφυρα για τη διάσωση των ελληνικών τραπεζών. Πόσο πιθανό είναι να διαψευστούν οι εκτιμήσεις ότι, και να υπάρξει συμφωνία άμεσα, θα είναι «ιδιαιτέρως απεχθής»; Δεν μπορείς πράγματι να κάνεις «δυο φορές την ίδια επανάσταση», ρισκάρεις τη φάρσα ή το χάος. Κάποιοι επιμένουν ότι αυτό το «Σύντομο Καλοκαίρι της Αναρχίας» μπορεί και να γίνει ινδιάνικο. Δεν ξέρω αν μπορώ να είμαι τόσο αισιόδοξος, το προσπαθώ πάντως! Η άλλη εναλλακτική –που ισχύει, ωστόσο, ως σκεπτικό και στην πρώτη περίπτωση– είναι να ανασκουμπωθείς, να αναδιοργανωθείς, να ανακάμψεις κι όντας πια σοφότερος, συνετότερος, δυνατότερος και πιο αλληλέγγυος να στείλεις στον αγύριστο τη «δικτατορία» του χρέους.
*Λεπτομέρεια: λίγο μετά την επικράτηση του Φράνκο ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος. Αν είχαν αντέξει οι Δημοκρατικοί. Μεταξύ 1936-37 το ισπανικό ΑΕΠ είχε μείωση 29%. Η μείωση του ελληνικού ΑΕΠ σήμερα ανέρχεται στο 25% (στοιχεία ΔΝΤ).
σχόλια