— Δώστε μας μερικά στατιστικά στοιχεία. Πόσα τροχαία συμβαίνουν ετησίως στη χώρα μας; Πόσα από αυτά είναι θανατηφόρα;
Το 2014 συνέβησαν στην Ελλάδα 11.737 τροχαία ατυχήματα, εκ των οποίων τα 10.095 ελαφρά, 895 σοβαρά και 747 θανατηφόρα. Από αυτά είχαμε, δυστυχώς, 801 νεκρούς και 1.068 σοβαρά τραυματισμένους. Τα νούμερα μπορεί να φαντάζουν μικρά σε σύγκριση με τα μεγέθη πριν από 15 χρόνια, αλλά, και πάλι, όταν μιλάμε για περισσότερους από δύο νεκρούς κάθε μέρα και τρεις σοβαρά τραυματισμένους σε μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα μόνο εφησυχασμό δεν μπορούμε να νιώθουμε. Όσον αφορά τους θανάτους, οι περισσότεροι προκλήθηκαν έπειτα από σύγκρουση οχημάτων (39,0%), σε εκτροπή από την πορεία τους (31,5%), ενώ με μικρότερα ποσοστά ακολουθούν η παράσυρση πεζών (17,1%), η πρόσκρουση (9,1%) και η ανατροπή (3,3%).
— Ποια είναι η τάση τα τελευταία χρόνια; Μειώνονται ή αυξάνονται τα ατυχήματα;
Η τάση τα τελευταία χρόνια είναι σαφώς πτωτική, με τρανή απόδειξη τη μείωση που συντελέστηκε στη χώρα μας από το 2010 έως 
το 2014 και μας έφερε στην πρώτη θέση όσον αφορά τα ποσοστά μείωσης (-37%) μεταξύ των 28 χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όσον αφορά τους λόγους που συνέβη αυτή, στο ΙΟΑΣ «Πάνος Μυλωνάς» θέλουμε και πιστεύουμε πως σημαντική είναι η συμβολή του Ινστιτούτου με τις δράσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιεί σε ολόκληρη τη χώρα και συνδράμουν σημαντικά στην καλύτερη ενημέρωση και στην υιοθέτηση υγιών οδηγικών συμπεριφορών, στοχεύοντας πάντα στην πρόληψη. Βεβαίως, σημαντικό ρόλο έχει παίξει και η κρίση, η οποία οδηγεί τους συμπολίτες μας στη μειωμένη χρήση του οχήματός τους, αλλά και κάποιοι άλλοι παράγοντες, όπως η σταδιακή βελτίωση της ποιότητας του οδικού μας δικτύου (χωρίς, και πάλι, να φτάνει στα επιθυμητά απ' όλους επίπεδα) και η τεχνολογική ανάπτυξη στα θέματα ενεργητικής/παθητικής ασφαλείας που παρέχουν τα σύγχρονα αυτοκίνητα. Σε κάθε περίπτωση, ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς, καθώς για εμάς ούτε ένας θάνατος στην άσφαλτο δεν είναι αποδεκτός.
— Σε ποια θέση συγκαταλεγόμαστε ευρωπαϊκά;
Έπειτα από τις συνεχείς μειώσεις στον αριθμό θυμάτων στις οποίες προαναφερθήκαμε, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στην 7η θέση από το τέλος για το έτος 2014, με 73 θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού, όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 51. Βεβαίως, σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να μας ξεγελάει και να μας αφήνει ικανοποιημένους η συγκεκριμένη θέση, καθώς μεγαλύτερους αριθμούς καταγράφουν μόνο χώρες οι οποίες σχετικά πρόσφατα έγιναν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Πολωνία, Λιθουανία, Βουλγαρία, Ρουμάνια, Λετονία) ή είναι υποψήφια μέλη της (Σερβία), επομένως δεν έχουν προσαρμοστεί πλήρως στις ευρωπαϊκές οδηγίες.
—Ποια ηλικιακή ομάδα επηρεάζεται περισσότερο από τα τροχαία;
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας (World Health Organization), η ηλικιακή ομάδα που πλήττεται περισσότερο από τα τροχαία σε παγκόσμιο επίπεδο είναι αυτή μεταξύ 15 και 29 ετών. Παράγοντες όπως η έλλειψη εμπειρίας, η άγνοια κινδύνου και η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων τους έχουν οδηγήσει στο ιδιαίτερα δυσάρεστο αποτέλεσμα οι νεαροί αυτής της ηλικιακής ομάδας να έχουν ως κύρια αιτία θανάτου τα τροχαία. Δυστυχώς, όμως, και οι υπόλοιπες ομάδες βρίσκονται πολύ κοντά σε βαθμό επικινδυνότητας, καθώς για τις ηλικίες 5-14 ετών και 30-44 τα τροχαία αποτελούν τη δεύτερη και τρίτη αιτία θανάτου αντίστοιχα. Όσον αφορά την ελληνική πραγματικότητα, την πρωτιά κατέχουν τα τελευταία χρόνια οι άνω των 55 ετών, με ποσοστά που αγγίζουν ή και ξεπερνούν το 30% των συνολικών θανόντων σε τροχαία, ως αποτέλεσμα συγκρούσεων αλλά και παρασύρσεις πεζών.
— Ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι λόγοι πρόκλησης τροχαίου;
Δυστυχώς, στα επίσημα στατιστικά που μας δίνει η Ελληνική Αστυνομία μεγάλο μέρος των θανατηφόρων δυστυχημάτων (περίπου 75%) ακόμα «ερευνάται» ή αναφέρεται με τον γενικό όρο «λοιπά αίτια αναφερόμενα σε οδηγούς». Χωρίς αμφιβολία, πάντως, μεγάλο ποσοστό των τροχαίων συμβάντων οφείλεται στην υπερβολική (ή ακατάλληλη) ταχύτητα και στην εν γένει επιθετική συμπεριφορά του οδηγού, που εκδηλώνεται με την κίνηση στο αντίθετο ρεύμα, την παραβίαση της προτεραιότητας κ.ά. Από κει και πέρα, πάρα πολλά τροχαία σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ πριν από την οδήγηση (μόνο τυχαίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν οι 15.000 περίπου παραβάσεις που βεβαιώνονται κάθε χρόνο στη χώρα μας), την απόσπαση προσοχής και τελευταία, αλλά σίγουρα όχι έσχατη, την κόπωση του οδηγού.
— Ποια περιφέρεια της Ελλάδας συγκεντρώνει τα περισσότερα ατυχήματα και γιατί;
Καλό θα ήταν να μην απομονώσουμε το πρόβλημα σε μία και μόνο περιφέρεια, καθώς θεωρούμε ότι η πλειονότητά τους στην Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με τα τροχαία συμβάντα. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει και επίσημο παλαιότερο στατιστικό της Eurostat, το οποίο αναφέρει πως 8 από τις 13 περιφέρειες της Ελλάδας κατατάσσονται μεταξύ των 20 πιο επικίνδυνων στην Ευρώπη, ενώ επτά από αυτές βρίσκονται στις δέκα πρώτες. Ενδεικτικά, θα αναφέρουμε πως ενώ το 2014 «πρωταθλήτρια» αναδείχτηκε η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, έναν χρόνο νωρίτερα «κονταροχτυπιούνταν» για την πρώτη θέση οι Περιφέρειες Ιονίων Νήσων, Στερεάς και Δυτικής Ελλάδας ενώ με μικρή διαφορά ακολουθούσαν οι Περιφέρειες Πελοποννήσου και Ηπείρου. Με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιφέρειας, θα ήταν άστοχο από την πλευρά μας να επιλέξουμε έναν και μόνο λόγο για την πρόκληση των τροχαίων στην εκάστοτε περιοχή.
— Τι πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει για να μειωθούν τα ατυχήματα ή, έστω, οι θάνατοι από αυτά;
Επειδή η συντριπτική πλειονότητα των τροχαίων οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα, θεωρούμε πως αυτά θα μπορούσαν να μειωθούν δραματικά, αν όλοι οι χρήστες του οδικού δικτύου αναλάμβαναν τις ευθύνες που τους αναλογούν και άλλαζαν νοοτροπία και οδηγική συμπεριφορά. Επιπρόσθετα, σημαντική βελτίωση στα νούμερα σίγουρα θα υπήρχε εάν είχαμε ένα πιο υποστηρικτικό περιβάλλον (πιο ενεργή συμμετοχή από την κυβέρνηση, καλύτερους δρόμους για όλους τους χρήστες κ.λπ.), ενώ ουσιαστικό ρόλο διαδραματίζει η συστηματική εμφανής αστυνόμευση, ο έλεγχος και η εφαρμογή του νόμου, αλλά και η ενίσχυση του έργου της Τροχαίας. Φυσικά, ιδιαίτερα πολύτιμη θα ήταν η ένταξη θεμάτων κυκλοφοριακής αγωγής στην εκπαίδευση των μαθητών στα σχολεία, κάτι για το οποίο το Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» κάνει αγώνα εδώ και πολλά χρόνια. Ειδικότερα, το Ινστιτούτο, προκειμένου να καλύψει αυτό το κενό, έχει αναπτύξει πιστοποιημένα εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις ηλικιακές βαθμίδες, έχοντας εκπαιδεύσει μέχρι σήμερα πλέον των 140.000 μαθητών σε όλη τη χώρα.
— Μιλήστε μας λίγο για το έργο του Ινστιτούτου.
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Έρευνας και Εκπαίδευσης για την Οδική Ασφάλεια και την Πρόληψη & Μείωση των τροχαίων ατυχημάτων «Πάνος Μυλωνάς» συστάθηκε στις 12 Μαΐου 2005. Αποτελεί μη κερδοσκοπικό Οργανισμό, με ιδρυτικά μέλη του πανεπιστημιακά ιδρύματα και επιχειρηματικούς φορείς και ευαισθητοποιημένους πολίτες. Στα νέα μέλη συγκαταλέγονται φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Συνεργαζόμενους φορείς αποτελούν ενώσεις και οργανισμοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ το Ινστιτούτο είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC) και Συμβουλευτικό Όργανο του ΟΗΕ, έχοντας κατακτήσει ποικίλες διακρίσεις στην πορεία του.
Κύριος σκοπός του Ινστιτούτου είναι η υποστήριξη και προώθηση δραστηριοτήτων σε θέματα τα οποία προάγουν την οδική ασφάλεια, την κυκλοφοριακή αγωγή, τη μελέτη, την έρευνα, την ενημέρωση και την εκπαίδευση, στοχεύοντας στην πρόληψη και μείωση των τροχαίων ατυχημάτων. Η ευαισθητοποίηση των πολιτών και των αρμόδιων φορέων σε θέματα ενημέρωσης και προάσπισης της οδικής ασφάλειας αλλά και η παραπέρα ενίσχυση, ενδυνάμωση και στήριξη της πολιτείας στην ανάληψη και τήρηση ουσιαστικών μέτρων και πολιτικών στη χώρα μας σε θέματα κυκλοφοριακής αγωγής, οδικής ασφάλειας και μείωσης των τροχαίων ατυχημάτων αποτελούν βασικούς στόχους του Ινστιτούτου.
Αιτία για την ίδρυση του Ινστιτούτου είναι το γεγονός ότι έχουμε τη θλιβερή πρωτιά στα τροχαία ατυχήματα στην Ευρώπη, τα οποία αποτελούν και την πρώτη αιτία θανάτου για τους νέους μας στην Ελλάδα. Αφορμή αποτέλεσε η τραγική και άδικη απώλεια του Πάνου Μυλωνά, ενός νέου με εξαίρετο ήθος, τεταρτοετή φοιτητή του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και συντάκτη του ειδικού Τύπου του αυτοκινήτου, που έχασε τη ζωή του σε ηλικία 22 ετών σε τροχαίο ατύχημα το μεσημέρι της 22ας Μαρτίου 2004, ενώ πήγαινε να παρακολουθήσει τα μαθήματά του στην Πάτρα.
Η πρωτοβουλία και προσπάθεια αυτή που ξεκίνησε από ένα τραγικό γεγονός ελπίζουμε να γίνει ένα μέσο καλυτέρευσης των συνθηκών που επικρατούν στη χώρα μας. Ο άδικος χαμός ενός νέου με αξίες, σεβασμό στον άνθρωπο και αγάπη για τη ζωή ας σημάνει την έναρξη της ενεργού συμμετοχής. Ας γίνει η απώλεια του Πάνου αφορμή για λιγότερους θανάτους στους δρόμους. Το Ι.Ο.ΑΣ. δεν λαμβάνει καμία κρατική επιχορήγηση. Καταφέρνει να πραγματοποιεί τις δράσεις του μόνο από χρηματοδοτήσεις που προέρχονται κυρίως από ιδιωτικές εταιρείες και κάποιους δημόσιους φορείς. Τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα, όπως και τους ενεργούς εθελοντές μας που στέκονται δίπλα μας στο δύσκολο έργο μας.
Ελληνικό Ινστιτούτο Έρευνας και Εκπαίδευσης για την Οδική Ασφάλεια και την Πρόληψη & Μείωση των Τροχαίων Ατυχημάτων «Πάνος Μυλωνάς», www.ioas.gr
