Αναρωτιέμαι αν θα ήταν το ίδιο αποτέλεσμα (και, κυρίως, η ίδια αποδοχή) αν είχε επιχειρήσει άλλο άτομο να δημιουργήσει αυτόν τον μουσικό (και πολιτιστικό) αχταρμά, αναμιγνύοντας τόσο ανομοιογενή και διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα, φτιάχνοντας ποπ «που κερνάει χαρά», -γιατί είναι πολύ μεγάλο το ρίσκο και πολύ λεπτή η γραμμή που χωρίζει τον καλλιτεχνικό θρίαμβο από το φιάσκο.
Δεν είναι εύκολο το «πάντρεμα» που κατορθώνει η Μαρίνα Σάττι με αυτό το ακομπλεξάριστο χαρμάνι της σύγχρονης ποπ -που hype-άρει- με το λαϊκό mainstream (που φλερτάρει ακόμα και με το λούμπεν), το οποίο παραπέμπει σε μια διαφορετική Ελλάδα για το κάθε άτομο που το ακούει, αναλόγως της καταγωγής και των καταβολών του.
Φυσικά και έχει επιχειρηθεί ξανά, έτσι όμως όπως το κάνει η Σάττι δεν έχει ξαναγίνει. Πετυχημένα, αποτυχημένα, όπως το δει κανείς, το κατόρθωμά της είναι ότι δεν μπορείς να το αγνοήσεις και, πλέον, η Μαρίνα Σάττι αποτελεί μια κατηγορία από μόνη της. Κάνοντας πολύ προσεκτικά και στοχευμένα βήματα, κατάφερε να περάσει στο κοινό -κάθε ηλικίας- που την παρακολουθεί φανατικά (ακόμα και στους haters), ήχους και μουσικά είδη που δεν θα προσέγγιζαν ούτε ξώφαλτσα: στους μεγαλύτερους τον νέο ήχο, στους νεότερους τον παλιό (ακόμα και παραδοσιακά και λαϊκά των πανηγυριών και της πίστας), αφήνοντάς τους σαστισμένους να αναρωτιούνται τι στο καλό είναι αυτό που ακούγεται υπερβολικά «φτηνό» και «σαχλό», το οποίο, αν το ακούσεις προσεκτικά και το αποκωδικοποιήσεις, καταλαβαίνεις ότι πατάει σε στέρεες βάσεις και σε (εντελώς) σοβαρό υπόβαθρο.
Το μεγάλο πλεονέκτημα της Μαρίνας Σάττι είναι ότι είναι αυτή που είναι, ένα άτομο που εξελίσσεται συνεχώς όχι μόνο καλλιτεχνικά, αλλά και ως πρόσωπο, και αυτό το ανορθόδοξο συνταίριασμα για να φτιάξει «φτηνή ποπ για την ελίτ» που άρχισε να φαίνεται στο πρώτο άλμπουμ της Yenna αυτή τη στιγμή έχει πάει πολύ μακριά, τόσο μακριά που πρέπει να επανέλθεις αρκετές φορές για το χωνέψεις.
Γιατί η Μαρίνα έχει γνώσεις, ακούει μουσική, παλιά και νέα, ψάχνει συνεργάτες σε κάθε κατηγορία της ελληνικής μουσικής, από καταξιωμένους λαϊκούς δημιουργούς -που εν πρώτοις φαίνονται εντελώς αταίριαστη επιλογή- μέχρι το νέο αίμα της σημερινής ποπ και αυτό που κάποτε λέγαμε experimental. Βλέποντας τα ονόματα που συνεργάζονται στα κομμάτια καταλαβαίνεις γιατί το Pop Too είναι ακόμα πιο πολύχρωμο από το περσινό P.O.P.: Nick Kodonas, Oge, Leon of Athens, Saske, Negros tou Moria, Locomondo, Μανώλης Φάμελλος, Στάθης Δρογώσης, Μικρός Κλέφτης, Kay Be, Στέλλα Μπεζαντάκου, Tso, Κονιτόπουλοι…
Marina Satti - LOLA (Official Music Video)
Το μεγάλο πλεονέκτημα της Μαρίνας Σάττι είναι ότι είναι αυτή που είναι, ένα άτομο που εξελίσσεται συνεχώς όχι μόνο καλλιτεχνικά, αλλά και ως πρόσωπο, και αυτό το ανορθόδοξο συνταίριασμα για να φτιάξει «φτηνή ποπ για την ελίτ» που άρχισε να φαίνεται στο πρώτο άλμπουμ της Yenna αυτή τη στιγμή έχει πάει πολύ μακριά, τόσο μακριά που πρέπει να επανέλθεις αρκετές φορές για το χωνέψεις. Οι καλλιτεχνικές της κινήσεις αποκτούν σήμερα άλλη υπόσταση, όπως το (σοφό και μελετημένο) όνομα του πρώτου άλμπουμ της που ήταν όντως μια «γέννα» για αυτό που επρόκειτο να ακολουθήσει. Με το P.O.P. εκτινάχθηκε στην κλάση της σταρ και δημιούργησε ένα τεράστιο και πιστό fan base με ένα από τα πιο φρέσκα αλλά και αλλόκοτα άλμπουμ που έχουν βγει ποτέ στην ελληνική μουσική, πατώντας στους ήχους που θεωρούνταν περιθωριακοί, σχεδόν παρακμιακοί και απαγορευμένοι για airplay: το φτηνό τραπ και το ρεγκετόν, περνώντας τους σχεδόν ύπουλα στο κοινό που τους περιφρονούσε.
Κι ενώ πίστευα ότι είχε φτάσει στο peak της δημιουργικά και αυτός ο αυτοσαρκασμός και το αυτοτρολάρισμα του P.O.P. ήταν αδύνατο να επαναληφθούν χωρίς να χάσουν τη δύναμή τους, έρχεται με ένα νέο άλμπουμ που, παρότι ακούγεται σαν συνέχειά του P.O.P., είναι πολύ πιο μπροστά σε κάθε επίπεδο. Εξακολουθεί να παίζει με όλα αυτά που την κατηγορούν, παίρνοντάς όμως την τέχνη της εντελώς στα σοβαρά, φτιάχνοντας ένα άλμπουμ που είναι πολύ πιο πολιτικοποιημένο από το P.O.P., γεμάτο κοινωνικά σχόλια -τα οποία «κρύβει» μέσα σε hyperpop καρτουνίστικα φωνητικά και παραληρηματικά beat, που το πιο πιθανό είναι αρχικά αντιμετωπιστούν με καχυποψία. Ειδικά από τους ακροατές που δεν έχουν επαφή με τους ήχους που προσεγγίζει.
Είναι απίστευτο αυτό που καταφέρνει να κάνει στο Pop Too, και σε επίπεδο συνεργασιών και συνθέσεων, αλλά κυρίως στιχουργικά, περνώντας μηνύματα μέσα από ποπ τραγουδάκια που μπορείς να θεωρήσεις ότι απευθύνονται σε 13χρονα· αλλά κι αυτό, αν το κάνει συνειδητά, είναι τόσο προσεκτικά μελετημένο που συνειδητοποιείς ότι έχει σκοπό να κυριαρχεί για πολλά χρόνια ακόμα. Αυτό έκαναν πάντα οι ποπ σταρ που σκόπευαν να έχουν διάρκεια, επένδυαν στο κοινό νεαρής ηλικίας.
Ξεκινώντας με την αυτοαναφορική «Λόλα», το single που συνόδεψε την κυκλοφορία του Pop Too, όπου ραπάρει πάνω σε ένα bubblegum bass για όλα αυτά που άκουσε μετά την Eurovision, σχολιάζοντας και μια ολόκληρη κατάσταση των ελληνικών media: «Το είπαν στην εκπομπή / Πως έχει φωνή αλλά η φούστα κοντή / Δεν πίστευαν και ότι είναι σχεδόν σαράντα και δεν έχει παιδί. / Ισπανίδα popstar wannabe / Πώς την χώρα μας εκπροσωπεί; / Ποια ταμπέλα θα πρέπει να μπει; (Damn, just let this girl be) / Από πού έχει καταγωγή; / Θέλει πιο καλή παραγωγή / Έχει ταυτότητα ελληνική; (Whatever). / Ήμαρτον, είναι δυνατόν; / Πού πηγαίνει με τη γόβα και το κραγιόν; / Με τη Gucci και τη τσάντα Louis Vuitton / Τα κορίτσια θα την κάνουν copy carbon / Ήμαρτον, είναι δυνατόν; / Πού πηγαίνει με αυτό το μήκος νυχιών; / Η κοπέλα είναι μάλλον άλλων αρχών / Δεν είναι καλή για πρότυπο των παιδιών».
Μέσα σε τριάντα λεπτά και σε δέκα τραγούδια χωράει όλες τις τάσεις της σημερινής ποπ, από το urban ερωτικό ντουέτο με τον Saske με το αιθέριο ρεγκετόν και το τρυφερό mid-tempo κιθαριστικό «Αυτοκίνητο» όπου τραγουδάει: «Γιατί πάντοτε ό,τι αγαπάω / Φεύγει πριν φύγω εγώ / Ξέρω πάντα πως ό,τι αγαπάω / Φεύγει μακριά μου / Χάνεται πάνω στη στροφή, φεύγει / Χάνεται και πάλι απ' την αρχή / Γιατί πάντοτε ότι αγαπάω / Φεύγει πριν φύγω εγώ / Γίνεται καπνός», ή το «βαλκανικό» (και σίγουρο χιτ) «Μπλουζάκι» που καταλήγει «Τα μεσάνυχτα που με τρομάζει η μοναξιά / Μια τρικυμία μες στην καρδιά, πίσω γυρίζω στα παλιά (Γυρίζω στα παλιά) / (Τέλος πάντων μου έστειλε, και μου 'πε αυτά τα κλασικά ότι εσύ μου λέει δεν φταις σε τίποτα, εσύ μια χαρά τα έκανες όλα) / (Εγώ μου λέει είμαι σε μία φάση, ψάχνω να βρω τον εαυτό μου, μου λέει, που θα τον βρει δεν ξέρω)».
Η δύναμη των στίχων της δεν είναι στα ρεφρέν, είναι στα λόγια που παρλάρει, που λέει με λυγμό, με παραμορφωμένη από autotune φωνή, με ραπ, σατιρικά, μέσα από τρολαρίσματα. Το αποτέλεσμα είναι η πιο ολοκληρωμένη δουλειά της μέχρι σήμερα, ένα άλμπουμ που είναι δύσκολο να κατηγοριοποιήσεις, που μπαίνει μόνο κάτω από την ομπρέλα της σημερινής ποπ, με συμμετοχές που δείχνουν άνοιγμα σε όλα τα είδη της ελληνικής δημοφιλούς μουσικής, γιατί ξέρει ότι η μουσική δεν έχει ούτε σύνορα ούτε όρια. Στο Pop Too υπάρχει ο ήχος της Charlie XCX, η Lola Young, η τραπ, το ρεγκετόν, η queer pop, τα νησιώτικα, το τριανταφυλλάκι, η Βουγιουκλάκη και η «φασαίικη» ρέγκε των Locomondo, ανοίγοντας κι άλλο την ψαλίδα του κοινού που απευθύνεται. «Μ' αγαπάνε / Για μένα μιλάνε / Τους δίνω να φάνε / Δεν ευλογώ mother / Είμαι mother, χωρίς να 'μαι mother / They're my children, they call me mother» τραγουδάει στο «POP (All the voices in my head)» που κλείνει το άλμπουμ εντελώς σημειολογικά, αναφερόμενη στο ετερόκλητο κοινό που πλέον την ακολουθεί πιστά και ευλαβικά και είναι αυτό ακριβώς που μπορεί να δημιουργήσει hype.
Στο «Bye Bye» με τη συμμετοχή του Νέγρου του Μοριά τραγουδάει συγκινητικά: «Όσο έχω ακόμα την ελπίδα / Δε θα με κρατάει αλυσίδα / Μέσα από τα μάτια σου το είδα / (Μες τα μάτια σου το είδα) / Θέλω μονάχα έχω εσένα / Δύο κόσμοι έχουν γίνει ένα / Κόντρα σε όλα πάντα / Από εσένα πιάνομαι, σε χρειάζομαι».
Οι «δύο κόσμοι που έχουν γίνει ένα» είναι το πιο σημαντικό που έχει πετύχει, όποιοι και να είναι αυτοί οι κόσμοι. — M. Hulot
Marina Satti - Bye Bye
Προσπαθώ να σκεφτώ άλλον-η Έλληνα-ίδα καλλιτέχνη- ιδα, με αντίστοιχη αναγνωρισιμότητα, και όχι απλώς pop star, που να έχει πετάξει στα μούτρα του συστήματος όλα όσα με τόση καταιγιστική ευθύτητα και αμεσότητα και με τέτοια μέτα -σε πολλά επίπεδα- ειρωνεία έχει «ξεράσει» η Μαρίνα Σάττι, με τα δύο τελευταία της άλμπουμ, (P.O.P. και POP TOO) και ομολογώ πως δυσκολεύομαι.
Ας μην κοροϊδευόμαστε. Η μουσική βιομηχανία του θεάματος έχει τους κανόνες της και έχει και τη δύναμη να τους επιβάλλει, πόσο μάλλον στο «κακό χωριό» της ελληνικής σόου μπιζ με τα αυστηρά κουτάκια της, τις κατηγοριοποιήσεις και τα σχήματα στα οποια αγαπά να στριμώχνει τους καλλιτέχνες της, πόσο μάλλον τις θηλυκότητες.
Η Μαρίνα Σάττι, τόσο με την ομολογουμένως αλματώδη και πολυπρισματική μουσική εξέλιξή της, όσο και με τη δημόσια παρουσία της, προσφέρει ένα ακομπλεξάριστο φεμινιστικό πρότυπο και ένα παράδειγμα γυναικείας ενδυνάμωσης που ξεβολεύει πολλούς, προκαλεί αμηχανία σε ακόμα περισσότερους και εξωθεί σε οργισμένες αντιδράσεις κάποιους τρίτους.
Συνεχίζοντας ό, τι ξεκίνησε με το ακραία δηκτικό και απογειωτικά διαβρωτικό Mixtape του P.O.P, η Μαρίνα στo «Lola» υποδύεται μία alter ego περσόνα της, που καυτηριάζει ταυτόχρονα τη στενόμυαλη ελληνική σόου μπιζ, την οπισθοδρομική και ρατσιστική ελληνική κοινωνία και τα σεξιστικά και μισογύνικα σχόλια που δέχονται οι γυναίκες είτε μιλάμε για μία επώνυμη τραγουδίστρια που εκτίθεται στα μέσα είτε για μία καθημερινή γυναίκα.
Η πορεία της έχει αποδείξει πως όχι μόνο τολμά να ρισκάρει και δεν φοβάται να πειραματιστεί με πολλά διαφορετικά είδη αλλά και με την παράδοση –ποτέ όμως μουσειακά, όπως έχουμε συνηθίσει, αλλά φρεσκάροντας και αναζωογονώντας την− αλλά και ότι η φαινομενικά ανεπιτήδευτη ελαφρότητά της δεν είναι παρά μία ευφυής μετεξέλιξη της τάχα αφελούς bimbo περασμένων δεκαετιών, με μπόλικη δόση αυτοσαρκασμού και τρολαρίσματος.
Marina Satti - BLOUZAKI
Επίσης, είναι αξιοσημείωτο το πώς χρησιμοποιεί τα ίδια τα μέσα και την τηλεόραση, όπως στο βιντεοκλίπ της «Lola», όπου εμφανίζεται υποτίθεται στην εκπομπή του Γρηγόρη Αρναούτογλου, «The 2Night Show» χωρίς να υποτιμά και να μειώνει τον guest παρουσιαστή αλλά καταφέρνοντας ταυτόχρονα να περνά το μήνυμα της.
«Κούρασε η αυτοαναφορικότητά της», «Έχει καβαλήσει καλάμι», «Ποια νομίζει πως είναι;» «Κανείς δεν ασχολείται μαζί της όσο υπαινίσσεται η ίδια», «Της έκαναν δέκα σχόλια και φαντασιώνεται πως έχει haters;», είναι μερικά μόνο από τα σχόλια που έπεσαν στην αντίληψή μου, με αφορμή το τραγούδι «Lola» και το βιντεοκλιπ που έπαιξε ταυτόχρονα με το release του νέου της δίσκου, συγκεντρώνοντας και τις περισσότερες αντιδράσεις.
Συνεχίζοντας ό, τι ξεκίνησε με το ακραία δηκτικό και απογειωτικά διαβρωτικό Mixtape του P.O.P, η Μαρίνα στo «Lola» υποδύεται μία alter ego περσόνα της, που καυτηριάζει ταυτόχρονα τη στενόμυαλη ελληνική σόου μπιζ, την οπισθοδρομική και ρατσιστική ελληνική κοινωνία και τα σεξιστικά και μισογύνικα σχόλια που δέχονται οι γυναίκες είτε μιλάμε για μία επώνυμη τραγουδίστρια που εκτίθεται στα μέσα είτε για μία καθημερινή γυναίκα. «Μύκονο, σκάω πάντα με τις φίλες με δεκάποντο/ Δεν μας θέλουνε μαζί, θέλουνε πόλεμο/ Σαν το κόκαλο τους έχω κάτσει στο λαιμό/Και είναι ημιμόνιμο».
Κοιτάμε το δέντρο –αν έχει haters τελικά και αν είναι μία χούφτα αυτοί, αν μιμείται την Charli XCX ή κάποια άλλη, αν εκμεταλλεύεται πάλι τα σχόλια εις βάρος της–, και χάνουμε το δάσος. Ποιο είναι το δάσος εν προκειμένω; Μα το γεγονός ότι αν η Μαρίνα Σάττι, που προφανώς ανήκει πλέον σε μία προνομιούχα ελίτ που κάνει καριέρα στο πεδίο της τέχνης και μάλιστα σε μία από τις pop εκδοχές της, ακούει σχόλια για την κοντή της φούστα, για τα μακριά της νύχια και για το αν έχει παιδιά πριν τα 40, φανταζόμαστε τι ακούν οι γυναίκες που δεν είναι pop stars ούτε καν influencers ή TikTokers, όπως αυτές που εμφανίζονται στο ίδιο βιντεοκλίπ και δεν εκτίθενται συνεχώς σε ένα αδηφάγο κοινό αλλά δεν παύει να ελέγχονται για την παραμικρή κίνηση και επιλογή που κάνουν και δεν αρμόζει στα κοινωνικά στερεότυπα.
Σαφώς και η Μαρίνα Σάττι «Σαν το κόκαλο τους έχει κάτσει στον λαιμό». Σταθερός εφιάλτης της πατριαρχίας, οι γυναίκες που δεν καταφέρνουν να μπουν «σε μια σειρά» και τολμούν να ζήσουν όπως γουστάρουν αυτές. Όπως μόνιμος πόλεμος της δισκογραφίας οι ανένταχτοι καλλιτέχνες που χαράζουν τη δική τους πορεία. Είτε είναι άτεκνες λίγο πριν τα 40 είτε είναι αρτίστες με μπόλικη τρέλα, γόβες, κοντή φούστα και μακριά νύχια, όπως η Lola, είτε είναι η Μαρίνα Σάττι που αντί να επαναπαυτεί στις πρώτες της δάφνες, όπως τότε που μας τραγουδούσε σε διασκευή το παραδοσιακό «Θα σπάσω κούπες».
Σε fast forward τη βρίσκουμε στα «Καβουράκια» που «βγάζουνε photo και τσακώνονται για ποιο θα βγει πρώτο» μαζί με τους Locomondo ενώνοντας τη ρέγκε και τα νησιώτικα και την άτακτη «καβουρίνα» του Τσιτσάνη με τους μακρινούς ανυπότακτους απογόνους της, σε ένα κλείσιμο ματιού που μάλλον λίγοι θα πιάσουν. Όπως αναρωτιέμαι πόσοι θα σταθούν, πέρα από τα ερωτικά τραγούδια του άλμπουμ, στο καθαρά πολιτικό «Bye Bye», που τραγουδά μαζί με τον Νέγρο του Μοριά, και όσα λέει εκεί: «Ψυχή και δράμα φέρνουν άθροισμα την Μαύρη Ελλάδα» ή «Άσε που μας κρίνουν ίδιοι που τους ίδιους θα ψηφίσουν».
Αυτά συμβαίνουν όμως όταν αποφασίζεις να μην ακολουθήσεις την πεπατημένη, σε ένα στημένο σε μεγάλο βαθμό παιχνίδι, που δεν συγχωρεί τις γυναίκες που φέρονται «αντι-κανονικά». Και ακόμα χειρότερα, όταν έχεις το «θράσος» να δημιουργείς τέχνη, παντρεύοντας είδη, στυλ και μουσικές, σε μία μείξη που δεν έχουμε ξαναδεί και ανοίγοντας τα παράθυρα να μπει φρέσκο αεράκι. Οπότε δεν μένει παρά να αναφωνήσουμε: Lola δώστα όλα. — Ειρήνη Γιαννάκη
Marina Satti - KAVOURAKIA
