Στην εποχή μας, εξαιτίας της κρίσης και της πόλωσης, σχεδόν όλοι έχουν λυμένο το ζωνάρι τους και πάνε γυρεύοντας για καβγά. Οι πνευματικοί μας άνθρωποι (αισθάνονται ίσως και την υποχρέωση να) τσακώνονται συχνά πυκνά - τώρα δε με το facebook είναι ό,τι πιο εύκολο να εκτροχιαστείς και λίγο μετά να δεις τον καβγά σου πρώτη είδηση σε χίλια άλλα σάιτ.
Η δημόσια αντιπαράθεση του σκηνοθέτη/ηθοποιού Γιώργου Κιμούλη και του συγγραφέα Τάκη Θεοδωρόπουλου με αφορμή το άρθρο του δεύτερου για την τηλεοπτική εμφάνιση του πρώτου στον Πρετεντέρη, μας θύμησε έναν καβγά για τον οποίο συζητούσε όλη η Ελλάδα - πριν 30 χρόνια.
Ευχαριστώ την Βασιλική Πολυχρονοπούλου που εντόπισε από μια παλιά Ελευθεροτυπία τον αναπάντεχο τσακωμό των Μάνου Χατζιδάκι - Αλέκου Σακελλάριου, και μου τον έστειλε. ("Είναι εμφανής η καλλιέργεια των δύο κορυφαίων μας δημιουργών, ωστόσο οι ατάκες τους σφάζουν κανονικότατα!"
Αντιγράφω λοιπόν:
Ηταν το 1985 όταν Σταύρος Ξαρχάκος και Αγνή Μπάλτσα συνεργάστηκαν, με τη δεύτερη να ξεφεύγει από το λυρικό ρεπερτόριο και να ερμηνεύει τραγούδια Ελλήνων συνθετών. Καρπός της συνεργασίας υπήρξε ο δίσκος LP που κυκλοφόρησε τον επόμενο χρόνο από τη γερμανική Deutshe Grammophon, με τίτλο «Songs my country taught». Περιελάμβανε από τρία τραγούδια του Θεοδωράκη και του Χατζιδάκι, τέσσερα του Ξαρχάκου και ένα (τιμής ένεκεν) του Τσιτσάνη.
Κι ενώ χαιρετίστηκε ως σημαντικό καλλιτεχνικό γεγονός, προέκυψε αναπάντεχα δημόσια η βίαιη αντίδραση του Μάνου Χατζιδάκι:
«Θεωρώ τελείως ακατάλληλη την κυρία Μπάλτσα να πει τραγούδια μου σ' αυτόν το δίσκο, για τον οποίο κανένας δεν ζήτησε την άδειά μου. Καταθέτω σήμερα αγωγή για ασφαλιστικά μέτρα κατά της Ντόιτσε Γκράμοφον, ζητώντας να αφαιρεθούν τα τραγούδια μου, διαφορετικά θ' απαιτήσω αποζημίωση 40 εκατομμυρίων δραχμών».
Ξαρχάκος και Μπάλτσα περιορίστηκαν να δηλώσουν, με προφανή πικρία, «ουδέν σχόλιον», αφήνοντας να εννοηθεί ότι επρόκειτο για θέμα για το οποίο αρμόδια να απαντήσει είναι η γερμανική εταιρεία, στην οποία ο συνθέτης είχε εκχωρήσει τα δικαιώματά του.
Η (δεύτερη αναπάντεχη) συνέχεια ήρθε από τον θεατρικό συγγραφέα, σκηνοθέτη και στιχουργό τραγουδιών του Χατζιδάκι, Αλέκο Σακελλάριο, με επιστολή του στην «Ε»:
«Με κατάπληξη είδα στο χθεσινό σας φύλλο την αγανάκτηση του φίλου Μάνου Χατζιδάκι, γιατί όπως γράφει χωρίς να έχει είδηση και χωρίς να έχει την ευγένεια η κα Μπάλτσα να τον ειδοποιήσει, πραγματοποίησε δίσκο που έχει τραγούδια του. Αγανακτώ όμως και εγώ με τη σειρά μου, γιατί ο φίλος Χατζιδάκις χωρίς να έχω την είδηση και χωρίς να έχει την ευγένεια να με ειδοποιήσει, πραγματοποίησε δίσκους με ένα σωρό τραγούδια μου που είχε γράψει αυτός τη μουσική. Τώρα διαβάζω ότι ζητάει με αγωγή του 40 εκατομμύρια από την Ντόιτσε Γκράμοφον. Εγώ είμαι φτηνότερος και αρκούμαι σε 2-3 για όσους έβγαλε χωρίς την άδειά μου (...)».
Ο Σακελλάριος θίγει με την επιστολή του αυτή το καίριο θέμα της μονομερούς μεταχείρισης ενός τραγουδιού από τον ένα εκ των δύο συνδημιουργών. Η σειρά του Χατζιδάκι να απαντήσει (πάντα μέσα από τις στήλες της «Ε»):
«Συμπαθώ τον κ. Σακελλάριο, αλλά το γεγονός ότι κάποτε κέρδιζα τα προς το ζην εργαζόμενος στις ταινίες του δεν καθιστά τον βίον μας κοινόν. Να μην ανακατεύεται, λοιπόν, στις υποθέσεις μου. Σ' όσους στίχους του έγραψα μουσική ο κ. Σακελλάριος εισπράττει σε κάθε δισκογραφική έκδοση τα νόμιμα δικαιώματά του από την ΑΕΠΙ. Εάν έχει και άλλες "ηθικές" απαιτήσεις ας εγείρει αξιώσεις και ας σταματήσει τις άστοχες επιστολές στις εφημερίδες. Λίγη σοβαρότης δεν βλάπτει».
Η συνέχεια από τον Σακελλάριο:
«Στη χτεσινή επιστολή του ο τέως φίλος Μάνος Χατζιδάκις γράφει ότι "δεν καθιστά τον βίο μας κοινόν ότι κάποτε κέρδιζε τα προς το ζην εργαζόμενος σε ταινίες μου". Αλλοίμονο αν τον καθιστούσε "κοινόν" τον βίο μας, δεν θα ήξερα πού να κρυφτώ. Απορώ όμως, πώς αυτά που αποκηρύσσει σήμερα και που έκανε τότε για να κερδίζει τα προς το ζην τα επανεκδίδει τώρα που τρώει από αλλού, χωρίς την άδεια του στιχουργού.(...) Οσο για "ηθική" και "ηθικές απαιτήσεις" ας μη μιλάει ο Μάνος. Δεν καταλαβαίνει πόσο φαιδρή είναι η λέξις ηθική στο στόμα του;».
Ο Χατζιδάκις εκτιμά ότι δεν πρέπει ν' αφήσει την επιστολή αυτή αναπάντητη:
«Προφανώς ο κ. Σακελλάριος χάνει τον έλεγχο στα όσα σκέπτεται και γράφει όταν φαντάζεται πως του διαφεύγουν κέρδη. Αλλιώς πώς να εξηγήσει κανείς αυτά που έγραψε στην επιστολή του.(...) Είναι ασυγχώρητες φράσεις, ακόμα και για έναν επιπόλαιο γέροντα, όπως αυτός. Δεν θ' απαντήσω στις άλλες απόψεις του περί το θέμα. Ανάξιες. Ούτε θα δώσω συνέχεια σ' ό,τι εκστομίσει από εδώ και μπρος. Λυπάμαι μόνο που τον έβλεπα ώς τα σήμερα με συμπάθεια και τον θεωρούσα απλώς γραφικό, χωρίς βέβαια να μου διαφεύγει μερικές φορές το βλέμμα του. Φαίνεται πως ο κύριος αυτός κρύβει πολλές ασχήμιες μέσα του».
Ο Σακελλάριος δεν χάνει την ευκαιρία να έχει τον τελευταίο λόγο:
«...Ο κ. Χατζιδάκις, αντί να απαντήσει σαφώς σε ό,τι τον κατηγόρησα, προτίμησε ν' αλλάξει και να μιλήσει για τις "ασχήμιες που κρύβω μέσα μου" (...) Ετσι, αντί για απάντηση, με λέει "γέροντα", ο... έφηβος των Αντικυθήρων! Δεν ξέρει ότι τους άντρες δεν τους πειράζει να τους θυμίζει κανείς την ηλικία τους.(...) Αυτό, η ηλικία δηλαδή, πειράζει μόνο μερικές κακογερασμένες χοντρές κυρίες που με παρδαλά ντυσίματα προσπαθούνε να φανούνε νέες».
[Αν τώρα στις δημοσία ανταλλαγείσες επιστολές αναγνωρίζεται μια συμπεριφορά ασυμβίβαστη για πνευματικούς ανθρώπους, ας τους αναγνωριστούν επίσης και ανθρώπινες αδυναμίες. Ο Χατζιδάκις έφυγε από τη ζωή πριν από 15 χρόνια (1994) και ο Σακελλάριος πριν από 18 (1991), αφήνοντας ένα σημαντικό έργο -κι αυτό είναι που μετράει...]
[+]
Από εκείνον τον καταραμένο δίσκο των Ξαρχάκου - Μπάλτσα, κατά σατανική σύμπτωση, ένα τραγούδι συνεργασία των Σακελλάριου - Χατζιδάκι...
σχόλια