Ο θάνατος και η κηδεία του Στάλιν αποτέλεσε αναμφίβολα ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην παγκόσμια ιστορία, αλλά μέχρι σήμερα οι μοναδικές εικόνες που είχαμε δει προέρχονταν αποκλειστικά από κρατικές πηγές.
Σήμερα, 64 χρόνια μετά, έρχεται στο φως της δημοσιότητας νέο, μη λογοκριμένο οπτικό υλικό που τραβήχτηκε από έναν Αμερικανό διπλωμάτη, ο οποίος λίγο καιρό αργότερα απελάθηκε από την ΕΣΣΔ με την κατηγορία της κατασκοπείας.
Ο ταγματάρχης του αμερικανικού στρατού Μartin Manhoff τοποθετήθηκε στην ΕΣΣΔ το 1952, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, και μέσα στα επόμενα δύο χρόνια κατάφερε να τραβήξει εκατοντάδες φωτογραφίες, αλλά και περισσότερες από 16 ώρες έγχρωμου φιλμ για προσωπικούς, αλλά και επαγγελματικούς λόγους.
Στις 5 Μαρτίου του 1953 οι σοβιετικές αρχές ανακοίνωσαν το θάνατο του 73χρονου Στάλιν από εγκεφαλική αιμορραγία. Οι λεπτομέρειες για τα όσα διαδραματίστηκαν τις τελευταίες ημέρες πριν από το θάνατό του, όταν ο ίδιος παρέμενε κλινήρης, παράλυτος και αβοήθητος από τους υφισταμένους του, εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο διαμάχης μεταξύ των ιστορικών.
Ο θάνατος του ανθρώπου που οδήγησε τη Ρωσία μέσα από την κολεκτιβοποίηση, τις διαβόητες δίκες της Μόσχας και τις μεγάλες εκκαθαρίσεις της δεκαετίας του '30, στη νίκη του Β 'Παγκόσμιου Πολέμου και στην ανέγερση του «σιδηρού παραπετάσματος», αντιμετωπίστηκε με δάκρυα από ορισμένους και με ανακούφιση από άλλους, αλλά σε όλους άφησε μια αίσθηση αβεβαιότητας και τρόμου.
Μετά το θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν ανακοινώθηκε τετραήμερο πένθος και η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα. Εκατομμύρια άνθρωποι προσπάθησαν να ταξιδέψουν μέχρι τη Μόσχα για να αποτίσουν φόρο τιμής στον άλλοτε κραταιό ηγέτη, και αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, φήμες θέλουν «εκατοντάδες ανθρώπους» να ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου από το πλήθος, σε μία περίοδο που η σοβιετική πρωτεύουσα είχε περιέλθει σε δημόσια υστερία.
Η κηδεία του Στάλιν είχε προγραμματιστεί για το πρωί της 9ης Μαρτίου του 1953 και από εκείνη την ημέρα είναι τραβηγμένο και το φιλμάκι του Manhoff. Τότε, η πρεσβεία των ΗΠΑ στεγαζόταν σε ένα κτίριο με θέα προς τα τείχη του Κρεμλίνου, μόλις 100 γιάρδες μακριά.
Το υλικό που βρίσκεται πλέον στην κατοχή του Radio Free Europe / Radio Liberty, δείχνει δεκάδες στεφάνια τοποθετημένα κατά μήκος της διαδρομής της πομπής, με τους στρατιώτες -πάνω από 4.000- να έχουν παραταχθεί στις δύο πλευρές. Σε κανέναν πολίτη δεν επετράπη η πρόσβαση στην περιοχή γύρω από την Κόκκινη Πλατεία και οι δρόμοι μπροστά από το Κρεμλίνο ήταν έρημοι, εκτός από τους στρατιώτες.
Κάποια στιγμή στο βίντεο εμφανίζεται ένα άλογο με μία άμαξα να κινείται με μεγαλοπρεπή τρόπο, ενώ αρχεία που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα υποστηρίζουν ότι από τα μεγάφωνα του δρόμου έπαιζε το «Πένθιμο Εμβατήριο» του Σοπέν.
Το πιο αποκαλυπτικό στιγμιότυπο βρίσκεται προς το τέλος της ταινίας όταν η αστυνομική κορδέλα αφαιρείται off camera και ένα πλήθος ανθρώπων διακρίνεται να πλησιάζει στην Κόκκινη Πλατεία, αν και την ώρα εκείνη η σορός του Στάλιν βρίσκεται ήδη μέσα στο Μαυσωλείο, δίπλα στον Βλαντιμίρ Λένιν. Στην αρχή οι περισσότεροι περπατούν με ευπρέπεια, αλλά ύστερα από λίγο ορισμένοι αρχίζουν να τρέχουν, σε μία προσπάθεια να δουν για μία τελευταία αφορά από κοντά τον ηγέτη τους.
Όσο για Manhoff, το 1954, αυτός και άλλοι τρεις διπλωμάτες απελάθηκαν για «κατάχρηση της φιλοξενίας που τους έδειξε η Ρωσία», με τον αμερικανικό Τύπο να δημοσιεύει ένα ρεπορτάζ, σύμφωνα με το οποίο οι εν λόγω διπλωμάτες ξέχασαν απόρρητα έγγραφα σε ένα βαγόνι του Υπερσιβηρικού. Είτε ήταν αυτός ο πραγματικός λόγος, και η φύση της δουλειάς του Manhoff είτε όχι, η αλήθεια δεν αποκαλύφθηκε ποτέ.
Με στοιχεία από RT
σχόλια